Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 53

Lítil áhrif 39 28,9
Töluverð áhrif 56 41,5
Mikil áhrif 25 18,5
Áhrif vaktavinnu á andlega heilsu
Engin áhrif 12 8,9
Lítil áhrif 51 37,8
Töluverð áhrif 51 37,8
Mikil áhrif 21 15,6
Áhrif vaktavinnu á líkamlega heilsu
Engin áhrif 12 8,9
Lítil áhrif 51 37,8
Töluverð áhrif 50 37,0
Mikil áhrif 21 15,6
Vantar svar 1 0,7
Áhrif vaktavinnu á frammistöðu í starfi
Engin áhrif 17 12,6
Lítil áhrif 70 51,9
Töluverð áhrif 38 28,1
Mikil áhrif 7 5,2
Vantar svar 3 2,2
Vinnustaðurinn
Þeir þátttakendur, sem unnu á sjúkrastofnunum, voru
beðnir um að svara spurningum um stærð deildar, fjölda
aukarúma og breytingar á fjölda innlagna.
Samkvæmt svörum við spurningunni um stærð deildar
unnu 135 þátttakendur (61,6%) á sjúkradeildum. Meðal-
stærð deilda var 23,0 rúm (SD=18,2) en algengasta stærð
deilda var 30 rúm. Enginn þátttakandi vann á sjúkradeild
af stærðinni 37 til 49 rúm en 5 unnu á deild sem var 50
rúm eða stærri. Á u.þ.b. þriðjungi deilda (34,0%) höfðu
verið sett upp aukarúm vikuna áður en þátttakendur
svöruðu spurningalistanum. í rúmlega 12% tilfella höfðu
verið sett upp aukarúm á hverjum degi vikunnar. Tæplega
helmingur þátttakenda (48,9%) telur að innlagnir á deildina
hafi aukist nokkuð eða mikið á síðastliðnum tveimur árum.
Rúmur þriðjungur (36,3%) taldi að legutími hefði styst á
sama tíma.
Langflestir þátttakendur eða 189 (86,3%) hafa beina
umsjón með sjúklingum. Á dagvöktum er algengast að
þeir hafi umsjón með 6-10 sjúklingum, á kvöldvöktum er
algengast að þeir hafi umsjón með 11-15 sjúklingum og á
næturvöktum 16-25 sjúklingum.
Mikil fjölbreytni var í stærð þeirra vinnustaða sem þátt-
takendur unnu á. Að sögn þátttakenda voru hjúkrunar-
fræðingar fjölmennasti starfshópurinn eða 51,2%, sjúkra-
liðar voru 27,4%, ófaglært starfsfólk 20,8% og meðferðar-
fulltrúar 0,6%.
143 þátttakendur (65,3%) töldu undirmannað á deild
sinni eða vinnustöð en 59 (26,9%) töldu svo ekki vera.
Einungis tveir þátttakenda (0,9%) töldu yfirmannað á
sínum vinnustað.
Spurt var að því hvort þátttakendur teldu fullmannað í
stöður hjúkrunarfræðinga á deildinni eða vinnustöð þeirra.
Fjórðungur þeirra (24,7%) taldi svo vera en 34,2% taldi að
manna þyrfti 1 til 3 stöðugildi. 10% töldu að manna þyrfti
6 eða fleiri stöðugildi hjúkrunarfræðinga.
Undanfarna tólf mánuði áður en könnunin var gerð
hættu að meðaltali 2,4 (SD=2,4) hjúkrunarfræðingar á
deildum eða vinnustöðvum þátttakenda. Á tæpum fjórð-
ungi (22,8%) deildanna eða vinnustöðvanna hætti enginn
hjúkrunarfræðingur, en á tæpum 40% hætti 1 til 3
hjúkrunarfræðingar. Aðspurðir um ástæðurnar fyrir því að
hjúkrunarfræðingarnir hefðu hætt nefndu 36,1% að þeir
hefðu hætt til að vinna á öðru sjúkrahúsi eða stofnun.
Fjórðungur þátttakenda nefndi óánægju með laun og
jafnmargir að þeir hefðu hætt vegna þess að þeir fengu
betur launaða vinnu. 51 (23,3%) nefndu barneignir, 22,4%
vinnuálag og 21 % nefndu þá ástæðu að þeir hefðu hætt til
að fara að vinna á annarri deild á sömu stofnun. Færri,
eða 13,2%, sögðust hafa hætt til að vinna við önnur störf
en hjúkrun en 12,8% höfðu farið til vinnu erlendis. Nokkrir
(11,9%) nefndu starfsleiða, 10,5% fjölskylduástæður og
6,8% stöðuhækkun. 10 (4,6%) nefndu veikindi og ein-
ungis 2,7% höfðu farið á eftirlaun. Flafa ber í huga við
túlkun þessara hlutfallstalna að í mörgum tilfellum nefnir
sami þátttakandinn fleiri en eina ástæðu.
Samantekt og umræða
Fullyrða má að þeir sem svöruðu spurningalistanum gefi
raunsanna mynd af íslenskum hjúkrunarfræðingum hvað
varðar aldur, kyn og menntun að því undanskildu að
svörun hjúkrunarfræðinga, sem lokið hafa sérskipulögðu
B.S. námi fyrir starfandi hjúkrunarfræðinga, var mun meiri
en svörun annarra hjúkrunarfræðinga. Þar sem um er að
ræða fremur lítinn hóp hjúkrunarfræðinga er þó ólíklegt að
þessi munur skekki heildarmyndina til muna. Starfshlutfall
hefur áhrif á svörun á þann hátt að því hærra starfshlutfall
sem hjúkrunarfræðingar unnu þeim mun líklegri voru þeir
til að taka þátt í rannsókninni. Það má því álykta að könn-
unin gefi raunsannari mynd af þeim hjúkrunarfræðingum
sem vinna fullt starf eða nærri fullt starf við hjúkrun en
þeim hjúkrunarfræðingum sem hafa hjúkrun að hlutastarfi.
Mikilvægt er að hafa í huga að samanburðurinn á þátttak-
endum í rannsókninni og þeim hjúkrunarfræðingum sem
þátttakendunum er ætlað að vera fulltrúar fyrir nær ekki til
þeirra breyta sem rannsóknin beinist að. Með öðrum
orðum, ekki er hægt að fullyrða með algerri vissu að þátt-
takendur í rannsókninni gefi nákvæma mynd af vinnuálagi
og starfsánægju íslenskra hjúkrunarfræðinga þótt hinar
lýðfræðilegu upplýsingar bendi til þess.
Niðurstöðurnar eru um margt mjög athyglisverðar.
Þær staðfesta ýmsar vísbendingar sem fram hafa komið á
undanförnum árum um að hjúkrunarfræðingar finni til
mikils vinnuálags í starfi. Fjórðungur þátttakenda komst
293
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 76. árg. 2000