Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2000, Blaðsíða 62

Þankastrik
Þankastrík er fastur dálkur í blaðinu og höfundur hvers pistils stingur upp á þeim næsta. í Þankastriki gefst
hjúkrunarfræðingum færi á að tjá sig um ýmisiegt sem varðar hjúkrun og er þeim hjartfólgið. Þistlarnir geta
fjallað um ákveðin málefni, sögur af kynnum við sjúklinga eða starfsfólk, eitthvað sem hefur orðið höfundum
til hugljómunar eða hvaðeina annað sem tengist starfinu og hugmyndafræði þess. Sigríður Halldórsdóttir,
sem skrífaði Þankastrik síðasta biaðs, skoraði á Lauru Sch. Thorsteinsson sem tekur hér upp þráðinn.
þörfuM sjúklÍK^A sidii'fc?
Laura Sch. Thorsteinsson
Gæði hjúkrunarþjónustu og heilbrigðisþjónustu almennt
eru mér mjög hugleikin. Að leita sífeilt leiða til að auka
gæði hjúkrunar er í rauninni það sem hjúkrun snýst um.
Óteljandi þættir geta varðað gæði hjúkrunar og iðulega er
haft á orði að hjúkrunarfræðingum sé ekkert mannlegt
óviðkomandi.
Eitt af því sem ég hef velt fyrir mér er hvernig trúar-
legum þörfum sjúklinga á sjúkrahúsum væri sinnt, ekki síst
eftir að ég tók að mér að kenna um þetta efni í
hjúkrunarfræðideild Háskóla íslands. Samkvæmt lögum
um réttindi sjúklinga eiga þeir rétt á að njóta andlegs,
félagslegs og trúarlegs stuðnings. Ber heilbrigðisstarfs-
mönnum því skylda til að veita slíkan stuðning. í grein,
sem ég las nýverið, var sagt frá rannsókn um hvernig
trúarlegum þörfum sjúklinga á sjúkrahúsi einu í Banda-
ríkjunum væri sinnt. Rannsóknin var gerð að frumkvæði
gæðaráðs viðkomandi sjúkrahúss. í Ijós kom að ýmislegt
mátti betur fara í þeim efnum og voru niðurstöður m.a.
notaðar sem þekkingargrunnur varðandi kennslu til starfs-
fólks um hvernig það gæti betur sinnt trúarlegum þörfum.
Sagt er að trúarþörfin sé jafngömul mannkyni og hof,
fórnarstaðir og musteri, sem greint er frá í mannkyns-
sögunni, bera því vitni. Þessi þörf er þó missýnileg hjá
fólki. Maðurinn leitar einhvers æðra afls en hann hefur yfir
að ráða, ekki síst þegar á bjátar, heilsan biiar eða sorg
knýr dyra. Slíkar aðstæður koma einatt upp á sjúkra-
húsum. Sjúkrahúsprestar og djáknar starfa þar og sinna
trúarlegum þörfum og er það vel. Hins vegar geta slíkar
þarfir auðveldlega vaknað þegar þessara starfsmanna
nýtur ekki við. Þarf þá annað starfsfólk að grípa inn í og
kemur þar oft til kasta hjúkrunarfræðinga. Hvernig skyldu
þeir vera í stakk búnir til að sinna þess háttar verkefnum?
Eitt af því sem hjúkrunarfræðingar eru stundum beðnir
um er að biðja fyrir eða með sínum sjúklingum eða
aðstandendum. Margir tala um bæn sem hluta af hjúkr-
unarmeðferð og á nýafstöðnu hjúkrunarþingi Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga var fjallað um bæn sem mikil-
vægan þátt í hjúkrun. Bæn er talin eitt elsta form lækninga
302
(healing therapies) og víst er að í Biblíunni erum við hvött til
að biðja. Eðli máls samkvæmt er iðulega erfitt að sýna
fram á með mannlegum (ófullkomnum) rannsóknar-
aðferðum að bænir séu áhrifaríkar. Þó hafa verið gerðar
rannsóknir þar sem slíkt hefur komið í Ijós. Vafalaust eru til
milljónir manna sem staðhæfa að bænir séu áhrifaríkar,
bæði hvað varðar bænheyrslu og til slökunar og vellíðunar,
og byggja þá staðhæfingu á reynslu sinni.
Það er vandasamt að sinna trúarlegum þörfum sjúkl-
inga því um mjög persónulegt og viðkvæmt málefni er að
ræða og margir hjúkrunarfræðingar vilja að sjúklingar hafi
allt frumkvæði í þessum efnum.
Miklu skiptir að sýna nærfærni og virðingu og raun-
verulega umhyggju fyrir þörfum sjúklinga. Brýnt er að meta
trúarþarfir og einnig meta eigin trú og íhuga hvernig
bregðast ætti við ef sjúklingur bæði um að beðið yrði fyrir
sér eða með sér.
Einnig er nauðsynlegt að hafa í huga hve margbreyti-
leiki sjúklingahóps er orðinn mikill hér á landi og því þörf á
að taka tillit til mismunandi trúarsiða og venja sjúklinga og
koma til móts við breytilegar þarfir á þeirra forsendum.
Ég hef rætt við ýmsa hjúkrunarfræðinga og hjúkrunar-
nema um þessi mál og sumir þeirra, sem sögðust ekki
trúa á Guð, voru samt tilbúnir til að biðja með sjúklingi ef til
þess kæmi. Samkvæmt erlendum rannsóknum vill meiri-
hluti hjúkrunarfræðinga gjarnan sinna þessari þörf en
finnst sig stundum skorta til þess færni. Hjúkrunarfræð-
ingar margir hverjir biðja með sjúklingum sínum og fyrir
þeim og einnig biðja hjúkrunarfræðingar um styrk í starfi
sínu og að verk þeirra nái fram að ganga.
Áhugi hjúkrunarfræðinga á þessu máli virðist mér vera
meiri nú en oft áður sem og áhugi á ýmsum leiðum sem
styrkja hjúkrun og víkka svið hennar. Ég tel mikilvægt að
koma til móts við þann áhuga í þeirri von að trúarlegum
þörfum sjúklinga verði sinnt eins og best verður á kosið
enda er það hluti af því að auka gæði hjúkrunar.
Ég skora á Christer Magnusson að skrifa næsta
Þankastrik.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 76. árg. 2000