Fréttablaðið - 22.04.2017, Blaðsíða 24

Snorri Birgisson lögreglufull-trúi starfar hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu og fer fyrir mansalsteymi embættisins.Snorri er reynslumikill
lögreglumaður. Hann hefur starfað í
lögreglunni í þrettán ár, þar af í tíu ár
við rannsóknir á skipulagðri brota-
starfsemi. Hann ætlaði sér ekki að
verða lögreglumaður. Eins og hjá
svo mörgum hófst ferillinn í sum-
arafleysingum og það varð ekki aftur
snúið þrátt fyrir erfiða fyrstu vakt.
Búningurinn var blóðugur
„Þrettán ár eru fljót að líða í lögregl-
unni en ég man eftir fyrstu vaktinni
minni eins og það hefði gerst í gær.
Ég var tvítugur sumarafleysingamað-
ur í glænýjum lögreglubúningi. Eftir
fjögurra klukkutíma vakt upplifði ég
prófraun sem reyndi á allar hliðar
andlegrar heilsu tvítugs einstaklings.
Búningurinn minn var blóðugur og
hjá mér stóð grátandi kona með
barnið sitt sem hafði séð barnsföður
sinn látinn á slysavettvangi þar sem
endurlífgunartilraunir okkar og
síðar sjúkraflutningamanna báru
ekki árangur,“ segir Snorri frá fyrstu
klukkutímunum í starfi hjá lög-
reglunni. „Ég hafði aldrei kynnst svo
mikilli og yfirþyrmandi sorg. Þekkti
það ekki hvernig sorgin getur brot-
ist út í öskri og örvæntingu. Ég vissi
ekki hvernig ég átti að tækla þessar
aðstæður. Maður reyndi kannski að
hugga, segja: Þetta verður allt í lagi.
En auðvitað verður þetta ekki í lagi.“
Hann velti því fyrir sér hvort hann
ætti að hætta. Á þessum tíma var
engin áfallahjálp í boði. Faðir hans,
Birgir Ólafsson fyrrverandi lögreglu-
maður í heimabænum Keflavík,
ræddi við hann um atvikið.
„Ég naut aðstoðar föður míns sem
var þá líka í lögreglunni og hafði
verið í 30 ár og það hjálpaði að geta
rætt þetta fram og aftur. Ég hringdi
strax í hann um leið og við vorum
búin að vinna á vettvangi.
Hann lýsti fyrir mér aðstæðum
sem hann hafði sjálfur upplifað sem
voru af svipuðu tagi. Það hjálpaði
mér mikið. Það veitti mér ákveðinn
styrk. Þessu atviki fylgdu martraðir
og margar andvökunætur en ég
ákvað að halda áfram þetta sumar
og fór svo í Lögregluskólann í fram-
haldi. Því hef ég aldrei séð eftir en
þessi fyrsta vakt mótaði mig að vissu
leyti og styrkti mig í að takast á við
erfiðar aðstæður sem hafa verið þó
nokkrar,“ segir Snorri.
Ótrúlegur skóli
„Síðan þá hefur maður séð sam-
félagið með öðru ljósi en almenn-
ingur getur gert sér grein fyrir og í
raun skuggahliðarnar,“ segir Snorri
sem segir þó að frá upphafi hafi hann
fundið að þótt starfið geti reynst
erfitt á köflum sé það mjög gefandi.
„Ef þú hefur áhuga á þessu og getur
átt góð mannleg samskipti. Þetta er
bara þessi klassíska klisja, þú festist
í þessu starfi.“
Snorri starfaði á almennum
vöktum lögreglunnar fyrst um sinn
en fljótlega eftir að hann lauk námi
í Lögregluskólanum var Snorri ráð-
inn til starfa í fíkniefnadeildina. Karl
Steinar Valsson var þá yfirmaður
deildarinnar. Stór og flókin mál voru
til rannsóknar.
„Þegar ég var að byrja var fyrra
skútumálið í rannsókn, aðgerðir
ekki hafnar en í undirbúningi. Þá
var stór amfetamínverksmiðja upp-
rætt og seinna skútumálið líka tekið
til rannsóknar. Þetta var ótrúlegur
skóli og það sem var einkennandi
fyrir starf deildarinnar var samstarf
og samstaða lögreglumanna. Það var
unnið í opnu vinnurými og ákveðin
verkaskipting. Lögreglumenn unnu í
eftirliti með sölumönnum eða í lang-
tímarannsóknum.“
Alvarleg líkamsárás
Á þessum tíma stýrði Snorri verk-
efni sem snerist um kortlagningu
sölumanna á fíkniefnum. Teymið
hafði kortlagt um 150 sölumenn
og hafði afskipti af þeim reglulega.
Þann 11.  janúar 2008 var hann á
hefðbundinni vakt þegar hann og
tveir félagar hans urðu fyrir alvar-
legri líkamsárás á Laugavegi.
„Við vorum að hafa eftirlit með
sölumönnum fíkniefna og höfðum
síðar afskipti af konu, óskuðum eftir
leit. Konan brást illa við því og við
lentum í einhverjum stympingum.
Upp úr þurru stoppar bíll og út
koma þrír þrekvaxnir Litháar. Við
sjáum þá bara koma hlaupandi með
reidda hnefa.
Við vorum allir með lögregluskil-
ríkin á lofti, kynntum okkur strax í
þessum átökum. En svo gerðist þetta
rosalega hratt. Við dreifðumst strax
um svæðið og lentum tímabundið
undir í þessum átökum.
Ég man eftir því að hafa verið
að reyna yfirbuga einn af þessum
aðilum og hann losaði sig undan og
hljóp og ég lá eftir á Laugaveginum
og var að fara að standa upp þegar ég
fékk þungt spark í höfuðið aftan frá.
Ég vankaðist í smástund eftir það,
sá bara hvítt, en tókst með óskiljan-
legum hætti að standa upp og hljóp
á eftir þeim sem ég hafði verið að
reyna að yfirbuga niður hliðar-
götu. Ég var gersamlega búinn á því
og varð svo feginn þegar ég sá sér-
sveitarmenn koma til móts við mig.
Við náðum að setja hann í handjárn
og síðan man ég bara eftir því að sér-
sveitarmaðurinn spurði mig: Snorri,
er í lagi með þig? Ég var náfölur og
útataður í blóði. Eftir það hneig ég
niður meðvitundarlaus og rankaði
við mér á gjörgæslu síðar.“
Fengu áfallahjálp
Snorri segir atvikið hafa sýnt þá
hörku sem einkenndi skipulagða
brotastarfsemi á þessum tíma. Árásin
gegn honum og félögum hans vakti
óhug. Þeir og fjölskyldur þeirra
þurftu á áfallahjálp að halda.
„Ég held ég hafi verið heppinn
að sleppa ágætlega úr þessu. Hinir
sluppu betur, fengu bólgur í and-
liti. Það tók tíma að jafna sig. Áverk-
unum fylgdi sár hausverkur í langan
tíma. Ég þurfti lyfjagjöf til að varna
frekari skaða á heila,“ segir Snorri
og segir að atvikið hafi sem betur fer
orðið til þess að beina athyglinni að
öryggi lögreglumanna.
„Lögreglumönnum var gert auð-
veldara fyrir að fá neyðaraðstoð á
vettvangi. Dómsmálaráðherra skoð-
aði málið og skrifaði okkur bréf. Það
var gott að finna fyrir stuðningi í
þessu máli,“ segir hann frá.
Á þessum tíma sem árásin var
gerð á lögreglu voru tíðar fréttir
af glæpagengjum. Ofbeldi og átök
voru sýnileg í samfélaginu. Það voru
einnig Litháar sem komu við sögu
ári seinna, þegar reyndi í fyrsta sinn
á brot gegn 227. grein laganna er
varðar mansal.
Í október 2009 barst lögreglunni
tilkynning um litháíska stúlku sem
hefði tryllst um borð í flugvél sem
var á leið til Íslands frá Varsjá í Pól-
landi. Málið markaði ákveðið upp-
haf á rannsókn mansals hjá lög-
reglunni. Íslenskir lögreglumenn
fóru meðal annars utan til Litháen
að safna sönnunargögnum og man-
salsteymi lögreglu vann við rann-
sóknina. Í ljós kom að stúlkan var
upphaflega seld í vændi í Litháen.
Þar hafði henni verið haldið og mis-
þyrmt og henni haldið í vímuefna-
neyslu. Í Litháen var hún ginnt til
Íslands. „Þetta mál var fordæmisgef-
andi fyrir rannsóknir mansals hér á
landi. Frumkvæði þeirra sem komu
að þessari rannsókn var algjört og í
raun nýleg þekking á þessum tíma
sem skilaði því að málið fékk þann
framgang sem það hlaut og endaði
með þungum dómum fyrir mansal í
fyrsta sinn á Íslandi,“ segir Snorri frá.
Breytt landslag eftir hrun
Snorri segir að eftir hrunið hafi
margir þeirra sem voru hvað mest
áberandi í erlendum glæpagengjum
farið úr landi. „Það breyttist margt.
Margir þeirra sem voru tengdir
skipulagðri brotastarfsemi voru líka
að starfa hér eða með rekstur. Banka-
hrunið hafði þau áhrif að aðstæður
voru ekki lengur ákjósanlegar. Þess
vegna fóru margir aftur út. Sáu sér
einfaldlega ekki fært að vera hérna
lengur.
Mér finnst landslagið frá því fyrir
hrun hafa breyst verulega. Ofbeldið
hefur færst til, frá okkur. Menn geta
ekki rekið þetta þannig að þeir séu
alltaf með allt samfélagið upp á móti
sér. Menn reka þetta með leynd, með
kúgunum, hótunum og aðstöðumun.
Það er einmitt það sem við sjáum
í mansalsmálum en líka öðrum
brotum. Fólk þorir ekki að leita
til okkar og það er mikið áhyggju-
efni. Við vitum að í þessu breytta
landslagi eru einstaklingar sem
Andvökunætur
lögreglumanns
Fyrsta vaktin rennur lögreglufulltrúanum Snorra Birgissyni seint
úr minni, því hann kom heim í blóðugum búningi. Snorri segir frá
hættulegri árás og ógnvekjandi staðreyndum varðandi mansal.
„Einn einstaklingur í máli hjá okkur vildi til að mynda fá að taka lest frá Íslandi til heimalandsins á meðan annar spurði
hvað þetta land héti,“ segir Snorri og segir málin geta verið flókin og erfið viðureignar. FréttABlAðið/Anton Brink
Upp úr þUrrU stoppar
bíll og út koma þrír
þrekvaxnir litháar.
við sjáUm þá bara koma
hlaUpandi með reidda
hnefa.
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
↣
2 2 . a p r í l 2 0 1 7 l a U G a r D a G U r24 H e l G i n ∙ F r É T T a B l a ð i ð
2
2
-0
4
-2
0
1
7

0
4
:1
4
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
C
B
2
-1
0
8
8
1
C
B
2
-0
F
4
C
1
C
B
2
-0
E
1
0
1
C
B
2
-0
C
D
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
1
0
4
s
_
2
1
_
4
_
2
0
1
7
C
M
Y
K