Fréttablaðið - 22.04.2017, Blaðsíða 34

Jónas Ketils­
son, yfirverk­
efnisstjóri og
staðgengill
orkumálastjóra,
fer fyrir sjóðs­
teyminu innan
Orkustofnunar
sem hefur leitt
af sér stór fjár­
festingaverk­
efni í Evrópu.
Yfirumsjón með
aðkomu Íslands
að sjóðnum er
hjá utanríkis­
ráðuneytinu.
Allt frá gildistöku EES-samn-ingsins hafa EFTA-ríkin innan EES, Noregur, Ísland
og Liechtenstein, skuldbundið sig til
að leggja sitt af mörkum til að draga
úr félagslegum og efnahagslegum
ójöfnuði á Evrópska efnahags-
svæðinu. Í því felst að þessi lönd
fjármagna í gegnum sérstakan upp-
byggingarsjóð ýmsar umbætur og
uppbyggingu í þeim aðildarríkjum
ESB sem lakar standa í efnahagslegu
tilliti. Eru það allt lönd í Suður- og
Austur-Evrópu. Noregur fjármagnar
meirihluta sjóðsins en Ísland leggur
til allt að einn milljarð á ári.
Sjóðurinn styður við uppbygg-
ingu á sviði umhverfismála, lofts-
lagsmála, endurnýjanlegrar orku,
heilbrigðismála, menntunar og
menningar svo eitthvað sé nefnt. Af
150 áætlunum á vegum sjóðsins eru
sjö á sviði endurnýjanlegrar orku.
Frá árinu 2010 hefur Orkustofnun,
að beiðni utanríkisráðuneytisins,
haft aðkomu að og tekið þátt í
mótun og framkvæmd orkuáætlana
í Ungverjalandi, Rúmeníu og Portú-
gal. „Hlutverk okkar er að aðstoða
og leiðbeina þarlendum stjórn-
völdum við að nýta það fjármagn
sem sjóðurinn hefur til umráða til
góðra verka en við höfum lagt mikla
áherslu á að styrkja jarðhitaveitur
að íslenskri fyrirmynd og höfum
bent samstarfslöndum okkar á
tækifæri sem liggja í því að nýta
jarðhita til húshitunar,“ segir Jónas
Ketilsson, yfirverkefnisstjóri Orku-
stofnunar og staðgengill orkumála-
stjóra, sem fer fyrir sjóðsteyminu
innan Orkustofnunar. Jónas segir
Íslendinga byggja á langri og farsælli
sögu við uppbyggingu hitaveitna
sem önnur ríki geti hagnýtt. Mikil
verðmæti felist í þekkingu og
reynslu íslenskra sérfræðinga.
Helstu verkefni Orkustofn­
unar á þessu sviði eru:
l Miðlun faglegrar þekkingar á
sviði forðafræði, jarðvísinda,
verk- og lögfræði við skipulag
og framkvæmd orkuáætlana
með áherslu á jarðhita. Þá
einnig aðstoð við val verkefna,
hönnun og markmiðssetningu
og áhættu áætlana.
l Aðstoða við tengsl, samskipti
og kynningu á verkefnum í
viðkomandi löndum og efla tví-
hliðasamskipti.
l Aðstoða við uppbyggingu og
miðlun þekkingar á milli aðila í
ríkjunum.
Fyrir það tímabil uppbyggingar-
sjóðsins sem nú er senn á enda
nema framlög samtals tæpum
einum milljarði evra, en af því
nemur framlag Íslands um 3,23 pró-
sentum og getur samtals orðið 31,4
milljónir evra eða 4,8 milljarðar.
Verkefni í Rúmeníu, Portúgal
og Ungverjalandi
Jónas segir misjafnt eftir löndum
hvaða möguleika þau hafa til að
nýta jarðhita. „Möguleikarnir í
samstarfslöndum okkar eru tölu-
verðir og þar er víða að finna
jarðhita sem hægt er að nýta á
hagkvæman hátt og bæta loft-
gæði í leiðinni.“ Hann segir það
geta verið mikið hagsmunamál en
mörg lönd reiða sig á innflutt gas
sem kemur að hluta frá Rússlandi.
Framlag Íslands til
orkuskipta mikilvægt
Uppbyggingarsjóður EES styður við ýmis jarðhitaverkefni í Suður- og Aust-
ur-Evrópu. Góð uppskera síðasta tímabils lofar góðu fyrir næstu áfanga.
Á eyjunni Terceira þar sem um 56 þúsund manns eiga heima er nú verið að leggja lokahönd á fyrstu jarðvarmavirkjun á eyjunni. Virkjunin verður
hryggjarstykkið í raforkuvinnslu eyjunnar á móti vindafli. Jarðboranir boruðu holurnar á svæðinu sem höfðu staðið ónýttar um nokkur ár. Uppbygg-
ingarsjóðurinn styrkti byggingu virkjunarinnar og kostaði framhaldsmenntun sérfræðinga í gegnum Jarðhitaskólann. Íslensk fagþekking hefur nýst
vel í verki. Prófanir á virkjuninni hefjast í sumar.
Portúgal
„Það er því ekki síst mikilvægt
út frá orkuöryggi og til að tryggja
sjálfstæði landsins að reyna frekar
að nýta innlenda orkugjafa. Land
sem tryggir auðlindir sínar og hag-
kvæma nýtingu þeirra er komið
með ákveðnar undirstöður fyrir
samfélagið sem það getur byggt á.
Verkefnin sem Orkustofnun
kemur að eru margvísleg og er
reynt að horfa til þeirra möguleika
sem eiga við á hverjum stað fyrir
sig. Þá leggur stofnunin áherslu á að
auka þekkingu landanna svo þau
geti sjálf hagnýtt eigin orkulindir. Í
þeim tilgangi býður Orkustofnun
upp á sérfræðinám við Jarðhita-
skóla Sameinuðu þjóðanna.
Orkustofnun hóf samstarf vegna
orkuáætlunar Rúmeníu 2012,
með systurstofnun sinni í Noregi
(NVE) og umhverfis- og orkusjóði
Rúmeníu (AFM), en saman mynda
þessir aðilar stýrihóp áætlunar-
innar sem nefnist RONDINE. Tvö
fjárfestingarverkefni hafa gengið
vel. Eitt í Búkarest fyrir jarðhita-
veitu og annað í Oradea við borun
á niðurrennslisholu. Í Búkarest var
jarðhitahola sem þegar hafði verið
boruð endurvakin með uppsetn-
ingu dælubúnaðar og dælustöðvar
sem og uppsetningu stofnlagnar
að nærliggjandi opinberum bygg-
ingum.
Hitaveituverkefni í Ungverja-
landi hefur gengið vel í bænum
Kiskunhalas. Nú er verið að leggja
lokahönd á borun vinnsluholu fyrir
utan bæinn og er allt útlit fyrir að
borun hafi gengið í samræmi við
áætlanir.
Tvíhliðaverkefni í Rúmeníu,
Póllandi, Slóvakíu og Króatíu
Orkustofnun í samstarfi við við-
komandi aðila í Rúmeníu, Póllandi,
Slóvakíu og Króatíu hefur unnið að
könnunarverkefnum (Pre-feasibil-
ity study) við að kortleggja mögu-
leika og tækifæri á sviði hitaveitna
á ákveðnum svæðum. Þau verkefni
verða aðgengileg öllum og geta nýst
aðilum á markaði við undirbúning
stærri verkefna.
Ný áætlun 2014 til 2021
Nýtt tímabil sjóðsins er hafið í
sumum löndum. Nú þegar hefur
verið gengið frá samningum við
Rúmeníu og Búlgaríu þar sem
áhersla verður á jarðhita til hita-
veitu með sambærilegu sniði og
var á síðasta tímabili. Á þessu ári
verður samið við fleiri lönd og
vonast til að kallað verði eftir verk-
efnum jafnvel á þessu ári hjá þeim
löndum sem þegar hefur verið
samið við. Ljóst er að mikil tæki-
færi eru á sviði hitaveituverkefna í
Evrópu á komandi árum.
Fyrsta jarðvarmavirkjunin á
eyjunni Terceira á Azoreyjum
hlaut styrk frá sjóðnum. Virkjunin
verður gangsett á þessu ári. Jarð-
boranir boruðu fyrir nokkrum
árum holurnar sem höfðu staðið
ónýttar. ÍSOR veitti fyrirtækinu
jarðvísindalega ráðgjöf og starfs-
menn fyrirtækisins og háskólans
á Azoreyjum hlutu þjálfun hjá
Jarðhitaskólanum á námskeiðum
sem haldin voru á eyjunum en
einnig með sex mánaða námskeiði
skólans.
4 KYNNINGARBLAÐ 2 2 . A p r í l 2 0 1 7 L AU G A R DAG U R
2
2
-0
4
-2
0
1
7

0
4
:1
4
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
C
B
2
-1
A
6
8
1
C
B
2
-1
9
2
C
1
C
B
2
-1
7
F
0
1
C
B
2
-1
6
B
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
1
0
4
s
_
2
1
_
4
_
2
0
1
7
C
M
Y
K