Fréttablaðið - 18.05.2017, Blaðsíða 30

Nú tæpum tveimur vikum eftir að upplýsingar um fyrirhugaða einkavæðingu
Fjölbrautaskólans við Ármúla láku
í fjölmiðla bólar ekkert á endan-
legri tilkynningu þar að lútandi
frá mennta- og menningarmála-
ráðherra. Biðin eftir svari ráðherra
er orðin óþægilega löng og hefur
slæm áhrif á starfsanda og líðan
starfsmanna og nemenda skólans.
Að öllu jöfnu hefði undirbúningur
næsta skólaárs hafist fyrir nokkru í
Fjölbrautaskólanum við Ármúla. Í
því felast m.a. ráðningar stjórnenda
og annars starfsfólks, endurnýjun
tækjabúnaðar og skipulag kennslu.
Dráttur á ákvörðun um framhald
skólastarfs í Fjölbrautaskólanum
við Ármúla hamlar þessari vinnu
sem er löngu tímabær. Fyrir liggur að
skólameistari Fjölbrautaskólans við
Ármúla hættir, enda stóð til að skól-
inn yrði lagður niður. Hver dagur
sem líður án endanlegrar ákvörð-
unar skaðar skólastarfið enn meira,
hvort sem skólinn verður á endanum
lagður undir Tækniskólann eða ekki.
Öll gögn um nemendafjölda
næstu ára og rekstur skólanna eru
þekkt. Upplýsingar um breytingar
á nemendafjölda næstu ára liggja
fyrir. Ljóst er að nemendum í fram-
haldsskólum mun fækka á allra
næstu árum og fjölga síðan aftur
að fáeinum árum liðnum. Upp-
lýsingar um rekstur skólanna og
starfsánægju liggja fyrir. Samkvæmt
niðurstöðum úttekta er Fjölbrauta-
skólinn við Ármúla vel rekinn skóli.
Hann býr að glæsilegu húsnæði sem
hentar vel starfsemi skólans, öflugu
starfsliði og ánægðum nemenda-
hópi. Skólinn er í áttunda sæti sem
Stofnun ársins í flokki stofnana með
fleiri en 50 starfsmenn og þar með,
þriðja árið í röð, sá framhaldsskóli á
höfuðborgarsvæðinu sem fær hæsta
einkunn starfsmanna. Atburðarás
síðustu daga hefur skaðað þann
jákvæða starfsanda sem fyrir var.
Þekkt er að skólinn hefur á löngum
tíma byggt upp öflugt fjarnám sem er
vel sótt af nemendum á öllum aldri
hvaðanæva af landinu og ljóst er að
forsvarsmenn Tækniskóla Íslands
myndu ekki slá hendinni á móti því
að taka fjarnám okkar yfir. Öll gögn
liggja fyrir. Eftir hverju er beðið?
Stjórnarandstaðan hefur gagn-
rýnt einkavæðinguna sem hefur
farið fram á bak við luktar dyr. En af
hverju heyrist ekkert í þingmönnum
stjórnarflokkanna? Hvað segja þing-
menn og ráðherrar Bjartrar framtíð-
ar og Viðreisnar? Ef andstaða meðal
stjórnarliða skýrir þann drátt sem
hefur orðið á endanlegri ákvörðun
ráðherra væri eðlilegt að það kæmi
fram í dagsljósið fyrr en seinna.
Að einkavæða ríkisskóla og segja
starfsfólki hans upp er afdrifarík
ákvörðun. Ákvörðun um framhald
skólastarfs í Fjölbrautaskólanum við
Ármúla þolir enga bið.
Óþolandi
óvissa um
framhald
skólastarfs
Það var einkar ánægjulegt að sjá ríkisstjórnina ýta vinnu við gerð aðgerðaáætlunar í loftslagsmál-
um úr vör á dögunum. Stjórnvöld gera
sér grein fyrir því að loftslagsmál eru
alþjóðlegt verkefni og að við Íslend-
ingar getum ekki setið hjá, án þess
að taka ábyrgð á þessu sameiginlega
vandamáli allra þjóða heims.
Það er einmitt ánægjulegt að við
Íslendingar erum í aðstöðu til að gera
gott betur en aðrar þjóðir og vera í
fararbroddi í loftslagsmálum í ver-
öldinni. Áætlun ríkisstjórnarinnar
miðar að því að við getum staðið við
skuldbindingar okkar samkvæmt
Parísarsamkomulaginu frá 2015, sem
var að mínu mati vendipunktur í því
hvernig alþjóðasamfélagið fæst við
vandann og miðar við að halda hlýn-
un andrúmsloftsins innan við 2°C,
miðað við upphaf iðnbyltingarinnar.
Aukum notkun hreinnar orku og
minnkum orkunotkun almennt
Loftslagsmál eru orkumál, enda
koma rúmlega tveir þriðju af losun
gróðurhúsalofttegunda í heiminum
frá orkuvinnslu. Yfir 80% af orku-
notkun í heiminum eru síðan vegna
brennslu jarðefnaeldsneytis, en
það þýðir að leiðirnar að markmiði
Parísarsamkomulagsins eru fyrst og
fremst tvær. Annars vegar er mikil-
vægt að draga úr vexti orkunotk-
unar almennt; hins vegar minnka
kolefnislosandi orkunýtingu sem
mest í heiminum – sér í lagi vegna
brennslu kola og olíu.
Aukin endurnýjanleg orkuvinnsla
er ein árangursríkasta leiðin til
að minnka kolefnislosandi orku-
vinnslu á heimsvísu. Spá Alþjóða-
orkustofnunarinnar um orkunotk-
un til ársins 2040 gerir enda ráð fyrir
tæplega 80% vexti í nýtingu endur-
nýjanlegrar orku, en á sama tíma er
ekki gert ráð fyrir að kolanotkun í
heiminum minnki, vegna aukinnar
orkunotkunar.
Við Íslendingar stöndum í þeim
sporum að 85% af orkunotkun
okkar eiga sér uppruna í endur-
nýjan legum orkuauðlindum. Til
okkar er yfirleitt litið sem fyrir-
myndar á heimsvísu, enda er ljóst
að loftslagsmál væru mun viðráðan-
legra vandamál, væri þetta hlutfall
svona í öllum heiminum.
Með sjálfbærni að leiðarljósi
Þessum góða árangri höfum við náð
með sjálfbærni að leiðarljósi, þar
sem efnahagsáhrif og hagkvæmni
hafa verið helsti drifkrafturinn. Við
höfum náð að haga málum þann-
ig að með nýtingu endurnýjanlegra
orkuauðlinda þurfum við ekki að
flytja inn eldsneyti fyrir raforkufram-
leiðslu og húshitun – óendurnýjan-
lega orkugjafa sem hafa í för með sér
losun á gróðurhúsalofttegundum og
aðra mengun.
Þegar við horfum á alþjóðasam-
félagið kemur í ljós að Evrópa er leið-
andi í baráttunni við loftslagsbreyt-
ingar í heiminum. Þar hefur verið
tekin ákvörðun um að tvískipta
verkefninu; annars vegar er um að
ræða staðbundin markmið innan
Evrópulanda, á ábyrgð stjórnvalda
í hverju landi fyrir sig. Hins vegar er
hið svokallaða ETS-viðskiptakerfi
með losunarheimildir, sem ekki er
bundið við landamæri og er á ábyrgð
fyrirtækjanna sem losa. Yfir 11.000
fyrirtæki í Evrópu eru þátttakendur
í ETS og markmið með kerfinu er að
losun minnki um 40% til ársins 2030
miðað við losun árið 1990.
ETS-kerfið er hornsteinn í aðgerð-
um Evrópu í loftslagsmálum. Í því
eru skýrir hagrænir hvatar til að
draga úr losun með hagkvæmni að
leiðarljósi með því að hvetja til fram-
þróunar á sviðum þar sem mestir
möguleikar eru á að ná árangri. Kerf-
ið gerir ráð fyrir samdrætti í losun frá
starfsemi fyrirtækja sem falla undir
ETS-kerfið. Takmarkaður fjöldi los-
unarheimilda í Evrópu felur í sér að
ef losun er aukin á ákveðnum stöð-
um þarf samdráttur að verða meiri
annars staðar á svæðinu. Íslensk
fyrirtæki sem nýta endurnýjanlega
orku standa vel innan þessa kerfis.
Helsti veikleiki ETS-kerfisins felst
hins vegar í því að það er bundið
við Evrópuálfuna, sem skapar hættu
á því að kolefnislosandi starfsemi
flytjist til annarra heimshluta, t.a.m.
þróunarlanda, sem ekki eru með jafn
metnaðarfull markmið og eftirlit í
loftslagsmálum.
Frumkvæði frá íslensku atvinnulífi
Eins og ég vék að í byrjun er aðgerða-
áætlun ríkisstjórnarinnar í loftslags-
málum fagnaðarefni. Það er þó að
mínu viti afar mikilvægt, að íslensk
orkufyrirtæki jafnt sem önnur fyrir-
tæki sýni frumkvæði í því að finna
hagkvæmar leiðir og verkefni til
að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda. Í krafti sérstöðu okkar og
sérþekkingar getum við lagt mikið
af mörkum, jafnt innanlands sem
og á alþjóðlegum vettvangi, í þessu
mikilvægasta verkefni samtímans.
Loftslagsmál eru orkumál
Í rúm þrjú ár hefur SÍM barist fyrir því að koma á samningum milli listamanna og opinberra safna,
til að greiða listamönnum fyrir
sýningarhald í söfnunum. Í rúmt ár
hafa verið tilbúin drög að slíkum
samningi, sem byggir á fyrirmyndum
erlendis frá. Samningsdrögin hafa
verið nefnd Framlagssamningur-
inn og eru grundvöllur fyrir fram-
tíðarfyrirkomulagi sýningarhalds á
Íslandi, þar sem listamönnum sem
sýna í virtustu sýningarsölum lands-
ins verður greitt fyrir sýningarhald.
SÍM vann að Framlagssamningn-
um í samvinnu við forstöðumenn
stærstu opinberu listasafnanna, og
hefur kynnt drögin fyrir sveitarfélög-
um og ríki frá því í október 2015 sem
hluti af herferðinni VIÐ BORGUM
MYNDLISTARMÖNNUM. Afstaða
SÍM hefur jafnframt verið sú að ríki og
sveitarfélög, sem eiga og reka stærstu
opinberu listasöfn landsins, verði að
tryggja listasöfnunum þær aukafjár-
veitingar sem þarf til að koma samn-
ingnum á. Þrjú mikilvægustu skrefin
sem þarf að hafa í huga til að koma á
framtíðarfyrirkomulagi eru þessi.
1. Full fjármögnun framlagssamn-
ingsins er nær en við höldum
Út frá upplýsingum frá Listasafni
Íslands, Listasafni Reykjavíkur,
Listasafninu á Akureyri, Listasafni
Árnesinga, Listasafni Reykjanes-
bæjar, Hafnarborg og Gerðarsafni,
sem birtar eru í STARA nýjasta tíma-
riti SÍM, er ljóst að kostnaður vegna
launa til listamanna eykst árið 2017
miðað við síðasta ár. Óskað var
eftir upplýsingum frá söfnunum
um hver kostnaðurinn yrði ef farið
væri eftir Framlagssamningnum
miðað við sýningardagskrá 2017,
auk upplýsinga um hvað áætlað er
að greiða listamönnum sem sýna á
árinu. Upplýsingarnar eru birtar í
tímaritunum sundurliðaðar miðað
við þóknun, vinnuframlag og lista-
mannaspjall. Fram kom að áætlað
er að greiða samtals kr. 12.038.400.
á árinu, sem yrði rúmlega 25%
hækkun milli ára. Slíkar breytingar
eru jákvæðar og skref í rétta átt.
Þessar upplýsingar fela líka í sér
að framtíðin er mun nær en við
höldum. Listasöfnin á Íslandi eru nú
þegar tiltölulega nálægt því að geta
fjármagnað greiðslur til listamanna
samkvæmt Framlagssamningnum.
Ef miðað er við árið 2017 þarf ein-
ungis 25 milljónir króna samanlagt
frá sveitarfélögunum og ríki til að
greiða myndlistarmönnum í sam-
ræmi við Framlagssamninginn.
Það myndi breyta starfsumhverfi
myndlistarmanna til samræmis við
nágrannalöndin eins og Danmörk,
Noreg og Svíþjóð. Ef launakostnaður
safnanna hækkar áfram með sama
hætti milli ára, yrðu greiddar þókn-
anir frá söfnunum í samræmi við
Framlagssamninginn eftir fimm ár.
2. Ekkert kemur af sjálfu sér:
listasöfn og listamenn þurfa að
vinna saman að fjármögnun
samningsins
Ef listasöfn á Íslandi myndu nú
þegar greiða listamönnum eftir
Framlagssamningnum á árinu
2017 væri heildarkostnaðurinn við
það kr. 38.342.500. Til að hægt sé að
komast þangað, þurfa listasöfnin að
biðja um aukið fjármagn við gerð
rekstraráætlana fyrir hvert starfsár.
Það hefur hingað til ekki verið gert
af krafti. Jafnframt þurfa söfnin
að gera ráð fyrir því að kostnaður
vegna launa til listamanna sé liður
sem muni vaxa á næstu árum.
Nýlistasafnið var eina listasafnið
sem bað um aukafjárveitingu á
síðasta ári, til þess að greiða mynd-
listarmönnum eftir Framlags-
samningnum miðað við sýningar-
dagskrá 2017. Hafnarborg bað um
aukafjárveitingu til þess að greiða
myndlistarmönnum og fékk eina
milljón króna. Það eru vonbrigði
að ekki hafi fleiri söfn beðið um
aukafjárveitingu til þess að greiða
myndlistarmönnum eftir Framlags-
samningnum.
Framtíðin kemur ekki af sjálfu
sér; myndlistarmenn, söfn og stjórn-
völd þurfa að vinna saman að breyt-
ingunum. Söfnin þurfa að biðja um
og gera ráð fyrir að fá aukið fjár-
magn til þess að greiða eftir Fram-
lagssamningnum. Því ef við spyrjum
ekki þá er svarið alltaf nei.
3. Listamenn krefjist að fá greitt
samkvæmt Framlagssamn-
ingnum
Myndlistarmenn sem fá boð um að
sýna í söfnum sem rekin eru af opin-
berum aðilum, ríki og sveitarfélög-
um, þurfa að standa með sjálfum
sér. Þeir þurfa að þora að biðja um
að greitt verði eftir Framlagssamn-
ingnum vegna sýningarhaldsins. Ef
það gengur ekki eftir þurfa þeir að
þora að spyrja: hvers vegna ekki?
Frá því SÍM hóf herferðina Við
borgum myndlistarmönnum, virð-
ist sem málaflokknum um greiðslur
þóknana til listamanna hafi verið
gefinn meiri gaumur og greiðslur
vegna þóknana hafa vissulega aukist
milli ára. Við erum samt ekki komin
þangað sem við ætlum. Því meiri
pressu sem við setjum á okkur sjálf,
listasöfnin og eigendur þeirra, því
styttri tíma tekur að komast þangað.
Það er ekkert að því að semja um
kaup og kjör og óska eftir að fá laun
fyrir sína vinnu. Það þarf kjark til
að standa með sjálfum sér og við
höfum nóg af honum nú þegar. Við
notum hann á hverjum degi í okkar
störfum. Nú þurfum við að nýta
hann til að semja um kaup og kjör.
Og svo þurfum við að nýta hann til
að standa saman í gegnum þessar
breytingar.
Að borga myndlistarmönnum:
framtíðin í þremur skrefum
Helmut
Hinrichsen
gæðastjóri
við FÁ
Hörður
Arnarson
forstjóri
Landsvirkjunar
Jóna Hlíf
Halldórsdóttir
formaður SÍM
Það eru vonbrigði að ekki
hafi fleiri söfn beðið um
aukafjárveitingu til þess að
greiða myndlistarmönnum
eftir Framlagssamningnum.
Aukin endurnýjanleg orku-
vinnsla er ein árangurs-
ríkasta leiðin til að minnka
kolefnislosandi orkuvinnslu
á heimsvísu.
Biðin eftir svari ráðherra
er orðin óþægilega löng og
hefur slæm áhrif á starfsanda
og líðan starfsmanna og
nemenda skólans.
1 8 . m a í 2 0 1 7 F I m m T U D a G U R30 s k o ð U n ∙ F R É T T a B L a ð I ð
1
8
-0
5
-2
0
1
7

0
5
:0
0
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
C
E
2
-5
C
0
8
1
C
E
2
-5
A
C
C
1
C
E
2
-5
9
9
0
1
C
E
2
-5
8
5
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
7
2
s
_
1
7
_
5
_
2
0
1
7
C
M
Y
K