Tíðindi um stjórnarmálefni Íslands - 01.01.1875, Page 430
422
TILSKIPUN UM SVEITASTJÓRN.
1872. sýslusjóðsins á g-jaldstofna j)á, sem í greininni væri nefndir, þá
fannst þinginu það samt mjög athugavert og enda vandkvæðuni
bundið, ef það yrði gjört beinlínis, og tilfærði alþing í því til-
liti þær ástæöur, sem hér skal greint frá. Lausafénu væri nú
þegar svo í þyngt, að það væri neyðarkostur á bæta beinlínis nýj-
um álögum ofau á. Á afgjaldi jarða hvíldi, einsog kunnugt væri,
alþingistollsgjaldið, og þar aö auki væri í mörgum héruðum haft
sérstaklegt tillit til jarðarafgjalda við niðurjöfnun sveitarútsvara,
svo talsverð álaga væri þegar komin á jarðagózin. Ennfremur
væri uú ráðgjörður tollur, sem skyldi leggjast á jarðirnar handa
búnaðarskólum, og mundu þessar nýju álögur samhliða til búnað-
arskóla og sýslusjóðs þar að auki valda ágreiningi milli lands-
drottna og leiguliða, og einnig verða næsta óvinsælar, því þær gæti
leidt bæði til þess, að einstakar stéttir liði um of við þær, t. a. m.
prestastéttin, sem hefði mikinn liluta tekja sinua af jarðareignum,
og líka til þess, að einstakir menn slyppi alveg undan gjaldinu, t. a.
m. þeir, sem ekki ætti neinn gjaldskyldan stofn, en liefði þó að
ööru leyti góðar ástæður. þingið áleit, að komast mætti hjá
öllum þessum misfellum, og halda samt grundvallarreglu gjald-
stofnsins í frumvarpinu, meö því að láta samanlagða tölujarðar-
hundraða og lausafjárhuudraða í hverjum hreppi ráða því, hversu
liátt gjald hann ætti að greiða í samanburði við aðra hreppa sýsl-
unnar, en lieimta síðan gjaldiö beinlínis ■ úr hreppa-sjóðunum.
Meö því móti tæki allir hreppsbúar tiltölulegan þátt í greiðslunni
eptir efnahag og ástandi. Sú mótbára gegn þessum gjaldmáta,
að torvelt yrði að fá gjaldið greidt frá hinum fátækustu hreppum,
hyrfl að mestu leyti, bæði þegar litið væri til þess, að ekki mundi
sýslumanni hægra að tína það saman hjá hverjum einstökum fá-
tæklingi, og að sýslumaðuriun með mestu sanngirni gæti krafizt
sjöttungs af gjaldinu í innheimtu- og ábyrgðarlaun, og líka þegar
þess væri gætt, að með þeirri tilhögun, sem hér væri gjört ráð
fyrir, ætti sýslunefndannaður kost á, eptir samkomulagi við sýslu-
mann, að fría hreppinn að meira eöa minna leyti við bein út-
gjöld í peningum, með því að taka daglaun sín lieima á hreppn-
um, ef til villjimdir sjálfum sér, og hefir þingið viljað benda á
þetta með þeirri ákvörðun, að gjaldið skyldi greidt á þann hátt,