Tíðindi um stjórnarmálefni Íslands - 01.01.1875, Side 443
UM KÚGILDI Á KLAUSTUHJÖRÐUM.
435
53. Bréf dómsmálastjórnarinnar til stiptamtmannsins
yfir íslandi, um innstæðukúgildi á klausturjörðum.
í bréfi 8. desbr. f. á. hafið Jer, herra stiptamtmaður, látið í
ljósi ítarlegra álit yðar útaf því, sem sýslumaðurinn í Skapta-
fellssýslu, Árni Gíslason, áður hafði hreyft, um fjölgun innstæðukú-
gildanna á Kirkjubæjar- og þykkvabæjar-klausturs gózi, og jafnframt
sent álitsskjal umboðsmannsins yfir téðu umboði viðvíkjandi þessu
efni, dagsett 5. aprílm. s. á.
Útaf þessu gefst yður til vitundar, yður til leiðbeiningar og
til þess þér birtið það, að þarsem umboðsmaðurinn í þessu tilliti
hefir stungið uppá, að veita megi styrk leiguliðum á téðu gózi,
sem æski þess og sem sé ábyrgðarfærir og áreiðanlegir menn,
með þeim hætti, að kaupa og fá þeim til láns kúgildi, með þeim
kjörum, að þeir að eins greiði í vöxtu af kaupverðinu 4 af hundraði
á ári, og að þeir, er þeir æskja þess, verði leystir frá þeirri
skyldu, sem kúgildinu fylgir, sem er, að halda því við, þá verður
stjórnarráðið að vera stiptamtmanninum samdóma í því, að þessi
kjör verði eigi samrýmd við hugmyndina um innstæðukúgildi, og
að slík ráðstöfun sé því með öllu óaðgengileg.
Samkvæmt upplýsingum þeim, sem þér liafið látið til, verður
stjórnarráðið jafnframt að álíta, að þó eigi sé nú sem stendur
jafnt hlutfall milli tölu kúgildanna á klausturjörðunum og dýr-
leika jarðanna, mundi samt eigi vera næg ástæða til að gjöra al-
menna ráðstöfun til þess að fjölga kúgildunum, en jafnframt
þessu hefir stjórnarráðinu samt fundizt það eiga hér við, að leiða
athygli yðar að því, að hagfellt muni, þegar tækifæri gefst, og eink-
um þegar jörð verður laus, að fjölga smásaman kúgildunum,
og koma svo á hinu sama hlutfalli milli kúgilda og dýrleika á
fyrnefndu gózi, sem er allstaðar bæði á bændaeignum og opinber-
um eignum á íslandi, þannig, að venjulega sé látið vera eitt inn-
stæðukúgildi fyrir hver fimm hundr. af dýrleika jarðarinnar, og
1872.
13. maí.
) Tibindi um stjdrnarmálefni íslands, 111., 228.