Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1990, Blaðsíða 29

1. Hreyfingar ársins á fjárfestingarreikningi
bakfærðar (90.000-27.000):
Hlutdeild í hagnaði dótturfélags 63.000
Fjárfesting í dótturfélagi 63.000
2. Sala milli félaga bakfærð:
Sala 80.000
Vörunotkun 80.000
3. Óinnleystur hagnaður í birgðum 31.12. ár 1:
Vörunotkun 30.000
Vörubirgðir 30.000
4. Upphafleg fjárfesting í D hf. færð út á móti eigin
fé D hf:
Hlutafé (500.000*90%) 450.000
Óráðstafað eigið fé (500.000*90%) 450.000
Fjárfesting í dótturfélagi 900.000
Með þessum jöfnunarfærslum hefur verið tekið til-
lit til þess að sala milli félaga er ekki talin sala til ut-
anaðkomandi aðila og því er hún bakfærð. Einnig
hefur álagning af birgðum sem óseldar eru um ára-
mót verið bakfærð þar sem hún hefur ekki verið inn-
leyst með sölu til utanaðkomandi aðila. Að síðustu
er síðan hlutdeild í rekstri og eigin fé dótturfélags
færð út. I staðinn eru rekstrar- og efnahagsreikning-
ar dótturfélagsins lagðir við sömu reikninga móður-
félagsins í samstæðureikningi.
Á ári 2 færir M hf. eftirfarandi færslur í bókhaldi
sínu vegna D hf.:
1. Hlutdeild í hagnaði dótturfélags (100.000 * 90%):
Fjárfesting í dótturfélagi 90.000
Hlutdeild í hagnaði dótturfélags 90.000
2. Hlutdeild M hf. í innleystum hagnaði í upphafs-
birgðum hjá M hf. (30.000 * 90%):
Fjárfesting í dótturfélagi 27.000
Hlutdeild í hagnaði dótturfélags 27.000
Með þessum færslum hefur M hf. fært í bókhaldi
sínu hlutdeild í hagnaði dótturfélags að teknu tilliti
til þess hagnaðar í birgðum í upphafi árs sem ekki
hafði verið innleystur með sölu til utanaðkomandi
aðila. Hér er gengið út frá þeirri forsendu að við-
komandi vörur hafi allar selst á ári 2.
Eftir að M hf. hefur fært ofangreindar færslur í
bókhaldi sínu eru eftirfarandi jöfnunarfærslur færðar
við gerð samstæðureiknings fyrir ár 2:
1. Hreyfingar ársins á fjárfestingarreikningi bak-
færðar (90.000+27.000):
Hlutdeild í hagnaði dótturfélags 117.000
Fjárfesting í dótturfélagi 117.000
2. Hagnaður í birgðum í ársbyrjun innleystur:
Fjárfesting í dótturfélagi
(30.000*90%) 27.000
Hlutdeild minnihluta 01.01. í óinnleystum
hagnaði í birgðum í ársbyrjun
(30.000*10%) 3.000
Vörunotkun 30.000
4. Fjárfesting í D hf. í ársbyrjun færð út
á móti eigin fé D hf:
Hlutafé (500.000*90%) 450.000
Óráðstafað eigið fé 01.01.
(600.000*90%) 540.000
Fjárfesting í dótturfélagi 990.000
Álagning af birgðum sem óseldar voru í ársbyrjun
er tekjufærð þar sem vörurnar seldust á árinu og var
því innleyst með sölu til utanaðkomandi aðila. Þar
sem minnihluti telst eiga 10% hagnaðar í birgðum er
hlutdeild hans færð upp í jöfnunarfærslu. Við gerð
samstæðureiknings fyrir ár 1 var tekið tillit til þessa
óinnleysta hagnaðar við útreikning á hluteild minni-
hluta í hagnaði D hf. á ári 1.
Einnig er hlutdeild í rekstri og eigin fé dótturfé-
lags færð út, en í staðinn eru rekstrar- og efnahags-
reikningar dótturfélagsins lagðir við sömu reikninga
móðurfélagsins.
2. Sala á fastafjármunum.
Sala á fastafjármunum milli félaga innan sam-
stæðu er frábrugðin sölu á vörum til endursölu á tvo
vegu. í fyrsta lagi eru slík viðskipti fátíð, en sala á
vörum er nokkuð algeng og á sér stað oft innan árs.
I öðru lagi eru fastafjármunir tiltölulega langlífar
eignir og því geta liðið mörg ár áður en hagnaður
eða tap af sölu fastafjármuna innan samstæðu er inn-
leyst með sölu viðkomandi eigna til aðila utan sam-
stæðunnar, eða með afskriftum.
Sama regla gildir varðandi sölu á fastafjármunum
og sölu á vörum til endursölu milli félaga innan sam-
stæðu, að fresta verður hagnaði vegna viðskiptanna
þangað til hann hefur verið innleystur frá sjónarhóli
samstæðunnar.
Innlausn hagnaðar af sölu fastafjármuna milli fé-
laga innan samstæðu er talin eiga sér stað þegar við-
komandi eign er afskrifuð hjá kaupanda. Þessi regla
byggir á því að notkun á afskrifanlegri eign er talin
jafngilda sölu til utanaðkomandi aðila með þeim
vörum sem framleiddar eru með viðkomandi eign-
um.
Samkvæmt móðurfélagskenningunni sem hér er
notuð skiptir máli varðandi útreikning á hlutdeild
móðurfélags í hagnaði af sölu fastafjármuna hvort
dótturfélagið er kaupandi eða seljandi. Ef dótturfé-
lag er seljandi verður að taka tillit til hlutdeildar
minnihluta í hagnaði eða tapi af sölunni.
Til frekari upplýsingar verður sölu á varanlegum
29