Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1990, Page 40

Stefán H. Hilmarsson, löggiltur endurskoðandi
ALÞJÓÐLEGUR REIKNINGSSKILASTAÐALL IAS 9
REIKNINGSSKIL RANNSÓKNAR OG
ÞRÓUNARSTARFSSEMI
ACCOUNTING FOR RESEARCH AND DEVELOPMENT ACTIVITIES
Inngangur
Reikningsskilastaðall sá sem hér er fjallað um er al-
þjóðlegur reikningsskilastaðall nr. 9 og nefnist hann á
ensku „ Accounting for research and development acti-
vities.”
Staðall þessi fjallar um reikningshaldslega meðhöndl-
un á rannsóknar og þróunarstarfssemi hjá fyrirtækjum
en fyrirvarar eru þó gerðir á nokkrum þáttum sem stað-
allinn tekur ekki til en það er ef:
(a) Rannsóknar og þróunarvinna er unnin fyrir aðra
samkvæmt verksamningi.
(b) Rannsóknir eru gerðar á olíu, gas og málmvinnslu.
(c) Unnið er við rannsóknar og þróunarstarfssemi við
stofnun fyrirtækis.
Kostnaður við rannsóknar og þróunarstarfssemi
Það getur verið erfiðleikum bundið að skilgreina þær
fjárhæðir sem raunverulega eru tengdar rannsóknar eða
þróunarstarfssemi. Til þess að samanburður verði
mögulegur í ársreikningum fyrirtækja er því nauðsyn-
legt að samræma þá kostnaðarliði sem eiga að standa á
bak við liðinn rannsóknar og þróunarkostnaður.
Þeir kostnaðarliðir sem þar ættu að teljast með eru,
laun og launatengd gjöld starfsmanna sem vinna við
rannsóknar og þróunarstörf svo og efni og aðkeypt
þjónusta ásamt afskriftum á tækjum og búnaði og hlut-
deild í stjórnunarkostnaði.
Gera þarf greinarmun annars vegar á kostnaði við að
endurbæta vöru sem þegar er komin í sölu og rann-
sóknar og þróunarkostnaði hins vegar. Annar kostnað-
ur t.d. við breytingar á framleiðsluaðferðum eða við
markaðsrannsóknir, sem lagt er í eftir að varan er kom-
in í sölu telst ekki til þróunarkostnaðar.
Markaðsrannsóknir sem gerðar eru í tengslum við
markaðssetningu á nýrri vöru til að kanna þá mögu-
leika sem hún hefur á markaðnum er oft litið á sem
þróunarvinnu. Farið er með slíkan kostnað á sama hátt
og þróunarkostnað.
Reikningshaldsleg meðhöndlun á rannsóknar og þróun-
arkostnaði
Tilgangurinn með að eignfæra rannsóknar og þróunar-
kostnað og gjaldfæra á komandi reikningsárum er
vegna þess ávinnings sem vænta má í framtíðinni. I
flestum tilfellum er þó lítið sem ekkert samband á milli
rannsóknar og þróunarkostnaðar og hagnaðarvonar í
framtíðinni, vegna talsverðrar óvissu varðandi fjárhæðir
og tíma. Rannsóknar og þróunarkostnaður er því yfir-
leitt færður til gjalda á því tímabili sem hann fellur til á.
Ef hins vegar er sýnt fram á tæknilega eða viðskipta-
lega möguleika ákveðinnar vöru og fyrirtækið hefur yfir
að ráða nægum auðlindum til markaðssetningar má
draga talsvert úr þeirri óvissu sem getið var um hér að
framan. Við slíkar aðstæður getur því verið viðeigandi
að dreifa þessum kostnaði á næstu reikningsár. Þróun-
arkostnaður sem áður hefur verið gjaldfærður er ekki
heimilt að eignfæra þar sem hann féll til á þeim tíma er
40