FLE blaðið - 01.01.2010, Blaðsíða 9

reglum. Beiting reikningsskilareglna er háð mati sem ræðst af
staðreyndum og kringumstæðum einstakra viðskipta og það
er varasamt að alhæfa í þessum efnum. Endurskipulagning
fjárskulda er yfirleitt flókið ferli þar sem margir aðilar koma að
og mismunandi samningar eru gerðir. Því hvet ég semjendur
reikningsskila til að gefa sér allan þann tíma sem til þarf til að
komast að niðurstöðum sem samræmast lögum og reglum,
og leita eftir ráðgjöf sérfræðinga, þar sem við á, helst áður en
ákvarðanir eru teknar í einstökum málum.
Jóhann loan Constantln Solomon
ísland og IFRS
Erling Tómasson er löggiltur endurskoðandi og starfar hjá Deloitte hf.
Inngangur
Nú í kjölfar efnahagshrunsins hafa vaknað upp vangaveltur um
hvað hafi brugðist og hverjum sé um að kenna. Ég hef velt því
fyrir mér hvort hluti vandans felist í reikningsskilum íslenskra
fyrirtækja og þ.a.l. þeim fjárhagsupplýsingum sem eiga að
leggja grunn að skynsamlegri ákvarðanatöku hins upplýsta
lesanda.
Ef horft er aftur til uppgjöra íslenskra félaga í Kauphöll
sumarið 2008 þá var þar hvert félagið á fætur öðru með
gríðarlega sterka eiginfjárstöðu og ekki annað að sjá en þau
væru vel í stakk búin að taka á komandi tímum. Fremst í flokki
voru árshlutauppgjör stóru bankanna þriggja, sem samanlagt
sýndu hundruð milljarða af eigin fé. Flvað gerðist haustið 2008
þekkjum við öll, en sú þróun fær mann til að velta því fyrir
sér hvort fjárhagsupplýsingar íslenskra fyrirtækja hafi verið
nægilega upplýsandi og áreiðanlegar og ef svo var ekki, hvað
hafi þá brugðist og hver sé lærdómurinn.
Stærstu fyrirtækin á íslandi og öll þau félög sem eru
skráð í Kauphöll íslands gera upp samkvæmt alþjóðlegum
reikningsskilastöðlum, IFRS. Getur verið að IFRS henti
hreinlega ekki á litla íslandi, eða brást okkur Islendingum
bogalistin við beitingu staðlanna?
Niðurstaða
Það eru kostir og gallar við IFRS líkt og öll önnur
reikningsskilaregluverk. Það markmið sem varð ofan á í
setningu alþjóðlegu staðlanna var að reikningsskilin skyldu
draga fram eins góða mynd af raunstöðu félags á hverjum
reikningsskiladegi. Til að ná fram sem bestri mynd af raunstöðu
þá þarf að færa reikningsskilin frá sögulegum kostnaðartölum
til matsvirðis og væntingavirðis og hugtakið gangvirði
(e. Fair value) verður mjög fyrirferðarmikið. Undir þeim
kringumstæðum vex mikið áhersla á reikningshaldslegt mat
stjórnenda og slíkt getur reynst tvíbent sverð. Til þess að veita
lesanda reikningsskilanna sem gleggsta mynd af raunstöðu
félags þá þarf að fara út fyrir ramma kostnaðarverðsins og
sögulegra staðreynda.
Brotthvarf til kostnaðarverðs er í mínum huga uppgjöf
og ekki til þess fallin að veita notendum reikningsskila
gleggri upplýsingar. Mikilvægast er að draga lærdóm af
því sem miður hefur farið og bæta úr. IFRS regluverkið er
að mínu viti betur til þess fallið að draga fram upplýsandi
mynd af afkomu og efnahag fyrirtækja heldur en gömlu
kostnaðarverðsreikningsskilin. Því verður ekki neitað að ýmis
vandamál eru til staðar við beitingu IFRS. Ég velti því þó
fyrir mér hvort vandinn felist ekki í ákveðinni vanþekkingu á
regluverkinu og því að grundvallarmarkmið reikningsskila um
glögga mynd sé ekki virt, frekar en að vandinn felist í gölluðu
regluverki.
Gerð fjárhagsupplýsinga íslenskra félaga
Notendur árs- og árshlutareikninga eru þeir sem hafa hagsmuna
að gæta gagnvart viðkomandi félagi, t.d. fjárfestar, hluthafar,
lánveitendur og eftirlitsaðilar. Þessar fjárhagsupplýsingar eru
mjög mikilvægur liður í því að gera notendum kleift að taka
skynsamlegar ákvarðanir. Mikilvægasta reglan við gerð þessara
fjárhagsupplýsinga er sú að þær eiga að gefa glögga mynd
(e. True and fair view) af rekstri og efnahag. Til þess að auka
áreiðanleika þeirra eru þær jafnan endurskoðaðar og bera með
sér áritun endurskoðanda þar sem hann setur fram sitt álit á því
hvort þetta grundvallaratriði sé til staðar.
Á síðustu árum hefur vægi alþjóðlegra reikningsskilastaðla
(IFRS) aukist mjög mikið í reikningsskilum íslenskra félaga.
Skráðum félögum er skylt að beita IFRS við bókhald og
ársreikningsgerð, ýmis félög hafa nýtt sér heimild til þess.
í ársreikningalögum er búið að innleiða og opna á ýmsar
matsreglur alþjóðlegu staðlanna.
Fleyrst hafa þær raddir að þessir alþjóðlegu staðlar séu
FLE blaðiðjanúar2010 • 9