Ráðunautafundur - 13.02.1978, Side 55

249
2.3 JarðveKsefnaRreiningar
Viö mat á kalkþörf með efnarannsókn má annað hvort
efnagreina sýni af gróðri eða jarðvegi. Hér verður einungis
fjallað um jarðvegsþáttinn.
Syrustig. Algengast hefur verið að nota sýrustig til við-
miðunar um kalkþörf, enda mæling þess einföld.
Við mat á áðurnefndri reynslu um kjörsýrustig er
ljóst, að aðstæður hér eru sérstæðar um margt. Magnið af
lífrænu efni er tiltölulega mikið - einnig í steinefnajarð-
vegi - vegna hægfara niðurbrots í svölu loftslagi. Jarð-
vegur hér er myndaður af basalti, en oft blandaður gjósku
(vikri og ösku af líparít og basalti), og fremur ríkur á
steinefnin, kalsíum og magníum. Hérlend reynsla gefur til
kynna, að kjörsýrustig sé lægra fyrir íslenskan móajarðveg
en erlendan steinefnajarðveg. Ekki er fært að tilgreina
ákveðin mörk fyrir jarðvegsflokka, en sé sýrustig (í vatni)
yfir 5,5 í mýrlendi og móajarðvegi eru ekki miklar líkur á
svörun fyrir kölkun á graslendi. A sendnum jarðvegi eru
fremur líkur á, að þessi mörk liggi við hærra pH.
Áleitrun. Fyrrum var álitið, að lítil uppskera á mjög súr-
um jarðvegi stafaði af sérstökum eituráhrifum H-jóna.
Þessu mun þó ekki þannig varið, t.d. er
hámarksvöxtur í hámýri við pH um 4, en við sama pH er
vöxtur jurta takmarkaður í leirjarðvegi. Rannsóknir hafa
sýnt, að aukinn styrkur áljóna í jarðvökvanum mun m.a. vera
orsökin til eituráhrifa á jurtirnar.
Áljónir í jarðvökva eru við pH 5 oftast minna en
1 mg/1,en fjölgar óðum þegar pH lækkar frekar. Álmagnið
í jarðvökvanum endurspeglar vaxandi álmettun svifefnanna,
sem pH um 3,0 er orðin 100% af katjónum.
Við áburð í formi auðleystra, búfferlausra salta
(t.d. KCl og MgSO^) aukast eitrunaráhrifin vegna meiri skipta
áljóna. Við kölkun með CaCOg falla út áljónir sem Al(0H)g,
þegar pH hækkar. Felling álsins er eitt af aðalmarkmiðum
kölkunar á súrum jarðvegi. Auðleyst fosfat getur einnig
dregið úr eituráhrifum áljóna.