Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.2016, Page 26

Helgarblað 2.–5. desember 20164 Bækur
Skáldsagan Sonnettan eftir Sigurjón Magnússon knýr mig til vera stundarkorn á persónulegum nótum. Til stóð að ég fengi kynningar­
eintak af bókinni á ritstjórn DV og
skrifaði umsögn um hana. Helgina
áður en ég átti að fá bókina í hendur
var ég hins vegar staddur í bóka­
búð, rak augun í gripinn og opnaði
af forvitni. Einfaldur texti verksins
reyndist svo grípandi að ég gat ekki
skilið bókina við mig eftir að hafa les­
ið nokkrar blaðsíður og keypti hana.
Snemma næsta dag hafði ég lokið við
hana. En þessi saga gerði meira en að
halda mér spenntum og áhugasöm­
um. Þessi saga snerti mig djúpt, ekki
síst það sem lýtur að hjónabandinu,
sem er þungamiðja hennar.
Sagan lýsir örlagaríku sólarfríi
hjóna um fertugt á Spáni. Komnir
eru brestir í sambandið enda eru
hjónin mjög ólík. Eiginmaðurinn
lokaður og innhverfur bókabéus, eig­
inkonan ástríðufull þokkagyðja. Eig­
inmaðurinn, Tómas, er fyrrverandi
kennari í Menntaskólanum í Reykja­
vík en sagði starfi sínu lausu vegna
sérstæðrar deilu: Hann fékk því ekki
framgengt að ættjarðarljóð Snorra
Hjartarsonar, Land þjóð og tunga,
yrði á leslista nemenda við skólann.
Kollegar hans segja ljóðið úrelt og
óboðleg þjóðremba á tímum fjöl­
menningar. Þessi ágreiningur þróast
út í ritdeilur í blöðum og eltir sögu­
hetjuna á sólarströndina því nokkrir
Íslendingar, sem þarna dveljast og
hafa horn í síðu hans vegna sam­
skiptaárekstra sem verða er líður
á söguna, fara að slúðra um að
maðurinn sé alræmdur rasisti.
Eiginkonan er það sem með
óábyrgu orðfæri mætti kalla laus í
rásinni. Ljóst er að Tómas uppfyllir
ekki þörf hennar fyrir
athygli og ástríðuhita og
hugur hennar og hjarta
leita annað. En ást Tómasar
á eiginkonu sinni er ást að
eilífu og líkist sumpart til­
beiðslu skáldsins á landinu
sínu í ljóðinu umdeilda.
Sonnettan er óvenjulega meitluð
saga og efnisrík miðað við lengd.
Hún er aðeins rétt liðlega 140 blað­
síður í fremur litlu broti. Á þessum
fáu blaðsíðum leiðir höfundur fram
allnokkrar persónur og dregur þær
upp skýrum og eftirminnilegum
dráttum, laðar fram átök og býður
upp á fléttu sem myndi sóma sér vel
í áhrifaríku bresku sjónvarpsdrama.
Meitlunin felst
á hinn bóginn í því
hvernig höfundur
afhjúpar í örfáum
dráttum þá gjá og
togstreitu sem and­
stæð sjónarmið fjöl­
menningarhyggju og
þjóðernishyggju hafa
myndað í heiminum á
undanförnum árum.
Sumir upplifa ástandið
þannig að bæði fjöl­
menningunni og lýð­
ræðinu stafi hætta af
uppgangi þjóðernis­
öfgahyggju. Aðrir
hafa þá upplifun að fjölmenningin
hafi farið úr skorðum vegna upp­
gangs íslamskrar bókstafstrúar víða
í Evrópu, þar sem sumir innflytj­
endur hata og fyrirlíta menningu
gestalandsins í stað þess að aðlagast
henni. Og þegar menn viðra þær
áhyggjur sínar eru þeir kallaðir ras­
istar og þaggað með ofsa niður í
nauðsynlegri gagnrýni. Pólitískur
rétttrúnaður gerir ekki greinarmun á
heilbrigðri þjóðernishyggju og þjóð­
rembu og skellir rasistastimplin­
um á alla sem vilja hafa gildi sinnar
þjóðar í hávegum. Á sama tíma al­
hæfa öfgafullir þjóðernissinnar um
innflytjendur og vilja engum flótta­
mönnum hjálpa. Þessar öfgar og
þessi ólga verða sífellt meira áber­
andi og Sonnettan er skrifuð á hljóð­
látan en eftirminnilegan hátt beint
inn í deigluna. Hún er laus við allan
áróður en á milli línanna má þó lesa
samhug með þeim viðhorfum að
þjóðerni, tungu og menningu beri
að rækta og að hjónaband snúist um
tryggð og ást í blíðu og stríðu. Með
öðrum orðum: Það eru til varanleg
gildi sem ber að halda í heiðri.
Sonnettan er afburðavel skrifuð
saga sem ég hvet lesendur til að
reyna að lesa hægt því hún er stutt
en maður þráir að lesturinn endist
sem lengst. n
Trúin á eilíf gildi
Bókin Búðarferðin eftir Ósk Ólafsdóttur og Bergrúnu Írisi Sævars­dóttur sýnir glögglega að þegar ímyndunar­
aflið fær að leika lausum hala getur
allt gerst. Bergrún Íris myndskreytti
söguna en hún hefur síðustu ár
getið sér gott orð í myndlistarheim­
inum.
Í upphafi bókarinnar fara sögu­
hetjurnar Blær og Busla út í búð að
kaupa mjólk. Búðarferðin á þó eftir
að reynast einstaklega viðburðarík
en hinar ýmsu verur, völundarhús
og snarbrött fjöll verða á vegi þeirra.
Ævintýraheimurinn sem þær skapa í
sögunni fangar töfrandi hugmynda­
flug barna nokkuð vel.
Búðarferðin er ekki eina bók
Bergrúnar í jólabókaflóðinu en nafn
hennar er á kápum sjö bóka sem
voru gefnar út á árinu. Þar á meðal
myndskreytti Bergrún barnabókina
Hin æruverðuga og ættgöfuga
hefðarprinsessa fröken Lovísa Perlu­
festi Blómasdóttir – Daprasta litla
stúlka í öllum heiminum eftir glæpa­
sagnahöfundinn Stefán Mána.
Búðarferðin er ætluð yngsta
lesendahópnum og söguhetjan Blær
gæti, líkt og nafnið gefur til kynna, bæði
verið strákur eða stelpa. Lesandinn
sjálfur getur tekið ákvörðun um það.
Texti bókarinnar er stuttur en segir það
sem segja þarf. Ævintýrið felst nefni­
lega fyrst og fremst í listaverkum Berg­
rúnar Írisar sem glæða orðin lífi. n
Töfrar ímyndunaraflsins
Kristín Clausen
kristin@dv.is
Bækur
Búðarferðin
Höfundar: Bergrún Íris Sævarsdóttir
og Ósk Ólafsdóttir
Útgefandi: Töfraland - Bókabeitan
32 bls.
Ágúst Borgþór Sverrisson
agustb@dv.is
Bækur
Sonnettan
Höfundur: Sigurjón Magnússon
Útgefandi: Ugla
141 bls.
„Sonnettan er
óvenjulega
meitluð saga og efnisrík
miðað við lengd.