Fréttablaðið - 09.02.2017, Blaðsíða 16

Í  dag  fer Viðskiptaþing fram í 41. sinn. Þingið í ár er sérstakt fyrir margar sakir en Viðskipta-
ráð, sem áður hét Verzlunarráð,
fagnar aldarafmæli á árinu.
Framleiðni og nýting aðalatriði
Yfirskrift þingsins í ár er „Börn nátt-
úrunnar – framtíð auðlindagreina
á Íslandi“ og verður þar sérstak-
lega fjallað um sjávarútveg, ferða-
þjónustu og orkugeirann. Ísland
stendur framarlega í alþjóðlegum
samanburði innan allra þessara
atvinnugreina. Í dag verður horft
enn frekar fram á veginn því þrátt
fyrir góðan árangur eiga auðlinda-
greinar á Íslandi sóknarfæri á mörg-
um sviðum.
Náttúruauðlindir eru takmörkuð
gæði. Þannig á stefna stjórnvalda að
vera sú að hámarka þau verðmæti
sem fæst fyrir þær með sjálfbærum
hætti. Þetta var grundvallarmark-
miðið sem lagt var upp með í vinnu
Samráðsvettvangs um aukna hag-
sæld sem byggði á grunni McKinsey-
skýrslunnar sem kom út árið 2012.
Um þetta markmið erum við lík-
lega flest öll sammála. Við viljum
skapa sem mest verðmæti með sem
minnstum tilkostnaði fyrir landið
okkar og íbúa þess.
Verðmætasköpun verði ofan á
Það vill oft verða að umræða um
auðlindagreinar á Íslandi breytist
á örskotsstundu í pólitískt jarð-
sprengjusvæði. Eðlilegt er að fólk
hafi sterkar skoðanir á þessum
málum enda er velgengni atvinnu-
greinanna stórt hagsmunamál fyrir
alla þjóðina. Verra er þegar slíkur
ágreiningur dregur úr þeirri fram-
þróun sem nauðsynleg er, líkt og til-
fellið hefur verið undanfarin misseri.
Til marks um þetta er hægt að
líta á framvindu þeirra umbótatil-
lagna sem verkefnisstjórn Samráðs-
vettvangsins lagði fram árið 2013.
Aðeins 7% tillagna sem lagðar voru
fram til úrbóta á auðlindageiranum
hafa verið innleidd samanborið við
39% tillagna sem náðu til annarra
greina. Meðal þessara tillagna voru
gjaldtaka á ferðamannastöðum,
arðbærari orkuframleiðsla og sam-
ræmd stjórnun auðlinda hjá hinu
opinbera.
Þau atriði sem deilt er um í dag
snúa yfirleitt að skiptingu þeirra
verðmæta sem eru sköpuð frekar
en þeim aðstæðum sem til staðar eru
til að skapa þau. Brýnasta verkefni
komandi ára er að láta slíkar deilur
ekki standa í vegi fyrir frekari verð-
mætasköpun.
Umfangið mikið
en tækifærin meiri
Auðlindageirinn stendur undir 75%
af útflutningstekjum Íslands og um
24% af landsframleiðslu. Utanað-
komandi aðstæður og góður árangur
fyrirtækja hafa gert það að verkum
að stöðugur vöxtur hefur verið á
útflutningstekjum auðlindagrein-
anna undanfarin ár. En markvissar
sóknaraðgerðir stjórnvalda hafa
látið á sér standa.
Hvernig náum við að knýja fram
breytingar sem hvetja til framfara
í geira þar sem það eina sem fólk
virðist geta verið sammála um er
að vera ósammála? Þetta er meðal
þeirra spurninga við munum leita
svara við á Viðskiptaþingi 2017.
Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, sendi mér kveðju hér í
blaðinu í fyrradag. Tilefnið er að
ég hafði í stuttu máli lýst athugun
sem fram fór á vegum innanríkis-
ráðuneytisins, ríkislögreglustjóra
og lögreglunnar á höfuðborgar-
svæðinu á árunum 2012-2013 á
fyrirkomulagi lífsýnarannsókna
í sakamálum. Niðurstaða þeirrar
skoðunar var þá að halda áfram
samstarfi við sænska rannsóknar-
stofu á þessu sviði. Ég nefndi einnig
að það gæti verið kostur fremur en
galli að framkvæma svo viðkvæmar
og sérhæfðar rannsóknir erlendis en
ekki hér í fámenninu þar sem allir
þekkja alla.
Orðin sem Kári notar um þessa
upprifjun eru „ráðherrabull“,
„ábyrgðarlaust blaður“, „minni-
máttarkennd“, „fáfræði“, „glapræði“
auk þess sem hann telur störf mín
„ruddaleg“ og „ofbeldisfull“.
Það er auðvitað ekki nýtt að
handhafar sannleikans þurfi að
nota svo stór orð um hinn létt-
væga málstað andstæðingsins. En
ástæðan sem Kári gefur upp fyrir
reiðilestri sínum er að hann vill fá
þessar rannsóknir á lífsýnum í saka-
málum inn í fyrirtæki sitt.
Sem dómsmálaráðherra vil ég
taka af allan vafa um það að rann-
sóknarhagsmunir verða ávallt í
fyrsta sæti þegar kemur að málum
sem þessum. Viðskiptahagsmunir
Kára Stefánssonar og annarra munu
alltaf víkja fyrir því meginmarkmiði
að tryggja skjóta og umfram allt
örugga og óháða rannsókn saka-
mála.
Áhyggjuefni
Forstjórinn lýsir því í greininni
að fyrirtæki hans gæti „sagt með
nokkurri vissu úr hvaða einstaklingi
lífsýnið sé án þess að þurfa saman-
burð eða frekari vitnanna við. Þetta
gætum við vegna þeirrar reynslu,
þekkingar og gagna sem við höfum
aflað á rúmlega tuttugu árum“.
Hann skýrir að vísu ekki nánar, með
hvaða hætti hann hyggst sakbenda
menn með þessum hætti. Svo virðist
sem hann hugsi sér að nota í þessa
vinnslu þau gögn sem honum hafa
verið lögð til af og um þátttakendur
í vísindarannsóknum sem stund-
aðar eru af fyrirtæki hans. Ef svo er
þá er það mikið áhyggjuefni. Þeirra
upplýsinga á að hafa verið aflað í
samræmi við skilyrði í leyfum frá
Persónuvernd, áður tölvunefnd og á
grundvelli upplýsts samþykkis þátt-
takenda sem hafa tekið þátt í rann-
sóknum hans í góðri trú um að sú
þátttaka myndi ekki hafa neikvæð
áhrif á réttindi þeirra eða ættmenna
þeirra í framtíðinni.
Þá er það sannarlega óvarfærið af
forstjóranum að setja þessar hug-
myndir sínar fram í samhengi við
þann harmleik sem nýlega hefur átt
sér stað hér á landi. Slíkar tilvísanir
leiða tæpast til yfirvegaðra ákvarð-
ana, byggðra á skynsemi og rökum.
Ég flutti á síðasta kjörtímabili
frumvarp um brottfall laga sem
veita fjármálaráðherra heimild til að
veita bandarísku fyrirtæki að nafni
DeCODE Genetics Inc. ríkisábyrgð
fyrir allt að 200 milljónir Banda-
ríkjadala vegna aukinnar starfsemi
dótturfélags, Íslenskar erfðagrein-
ingar, hér á landi. Frumvarpið náði
ekki fram að ganga fyrir þinglok.
Heimildin til 23 milljarða króna
ríkisábyrgðarinnar á þessum við-
skiptaævintýrum Kára Stefánssonar
stendur því enn óhögguð í íslensk-
um lögum. Til samanburðar má
nefna að 23 milljarðar eru um það
bil helmingur af rekstrarkostnaði
Landspítalans á ári. Þetta nefni ég
nú bara hér í ljósi tilboðs Kára um
þjónustu Íslenskrar erfðagreiningar
við að „hysja gagnlegar upplýsingar
upp úr lífsýnum“ af vettvangi glæps;
„ókeypis“.
Rannsóknarhagsmunir
og viðskiptahagsmunir
Sigríður Á.
Andersen
dómsmála­
ráðherra
Aðeins 7% tillagna sem
lagðar voru fram til úrbóta
á auðlindageiranum hafa
verið innleidd samanborið
við 39% tillagna sem náðu til
annarra greina. Meðal þess-
ara tillagna voru gjaldtaka á
ferðamannastöðum, arð-
bærari orkuframleiðsla og
samræmd stjórnun auðlinda
hjá hinu opinbera.
Sem dómsmálaráðherra
vil ég taka af allan vafa um
það að rannsóknarhags-
munir verða ávallt í fyrsta
sæti þegar kemur að málum
sem þessum. Viðskiptahags-
munir Kára Stefánssonar og
annarra munu alltaf víkja
fyrir því meginmarkmiði að
tryggja skjóta og umfram allt
örugga og óháða rannsókn
sakamála.
Pólitískar jarðsprengjur
auðlindanna
Katrín Olga
Jóhannesdóttir
formaður
Viðskiptaráðs
Íslands
9 . f e b r ú a r 2 0 1 7 f I M M T U D a G U r16 s k o ð U n ∙ f r É T T a b L a ð I ð
1
3
-0
6
-2
0
1
7

1
0
:4
5
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
1
2
-E
4
0
4
1
D
1
2
-E
2
C
8
1
D
1
2
-E
1
8
C
1
D
1
2
-E
0
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
6
4
s
_
8
2
2
0
1
7
C
M
Y
K