Fréttablaðið - 13.09.2017, Blaðsíða 12

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Meira í heilbrigðismál
Mikil aukning verður í fram-
lögum til heilbrigðismála sam-
kvæmt nýju fjárlagafrumvarpi
sem kynnt var í gær. Alls nemur
aukningin 13,5 milljörðum en í
síðasta fjárlagafrumvarpi voru
þau hækkuð um 7,3 milljarða.
2,8 milljarðar þessarar aukn-
ingar munu renna í byggingu
nýs Landspítala og 850 milljónir
til styttingar biðlista, svo fátt
eitt sé nefnt.
Erfitt er og kostnaðarsamt að
reka heilbrigðiskerfi, hvort sem
einkaaðilar eða ríkið standa
að því. Vonandi er því að þessi
hækkun dugi til þess að laga
flest það sem amar að kerfinu.
Breytt útlendingalög
Björt framtíð hefur lýst því
yfir að flokkurinn muni leggja
fram frumvarp um breytingar á
lögum um útlendinga. Í tilkynn-
ingu frá flokknum kom fram
að breytingarnar snúi fyrst og
fremst að stöðu barna og fólks í
viðkvæmri stöðu.
Það er að sjálfsögðu gott, í
raun nauðsynlegt, að breyta
lögum til þess að vernda börn
í viðkvæmri stöðu. Hins vegar
er áhugavert að sá sem fór fyrir
þingmannanefnd sem stóð að
endurskoðun útlendingalaga
á síðasta kjörtímabili er for-
maður Bjartrar framtíðar. Hann
sagði þó í gær að lögin væru
lifandi plagg sem þyrfti að vinna
áfram.
thorgnyr@frettabladid.is
Hún er lífseig mýtan um að hagsæld Norður-landanna byggi á víðtæku velferðarkerfi og háum sköttum. Ef svo væri myndu lönd eins og
Frakkland, Grikkland og Ítalía njóta sams konar vel-
gengni. Þrátt fyrir skattagleði þessara ríkja og rausnarlegt
velferðarkerfi er staðan í þessum löndum hins vegar
óralangt frá því að vera viðunandi. Löndin glíma við
gríðarlegar skuldir, langvarandi atvinnuleysi og stöðnun
á mörgum sviðum. Það sem Norðurlöndin hafa haft
fram yfir flest önnur samanburðarlönd er því ekki hið
margrómaða velferðarkerfi heldur aðrir þættir.
Þannig er að Norðurlöndin hafa þá sérstöðu að vera
tiltölulega fámenn og einsleit samfélög. Íbúarnir tala
sama tungumálið og deila sömu sögu, trú og hefðum.
Hugsunarháttur og lífsstíll er áþekkur sem dregur
úr líkum á spillingu og valdabrölti í stjórnkerfinu. Í
ofanálag hafa Norðurlöndin búið við tiltölulega frjálst
atvinnulíf sem lagt hefur grunninn að traustum efnahag
þeirra. Það sem ennfremur bendir til þess að hin nor-
ræna menning sé mun sterkari áhrifaþáttur í velgengni
Norðurlandanna en háir skattar og viðamikið velferðar-
kerfi er að norrænu fólki vegnar mun betur í Bandaríkj-
unum en á Norðurlöndunum þar sem skattar eru mun
hærri. Atvinnuleysi meðal norrænna Bandaríkjamanna
er til að mynda mun minna, laun hærri og félagslegur
hreyfanleiki talsvert meiri en þekkist á Norðurlönd-
unum.
Þá nutu Norðurlöndin mun meiri velgengni en önnur
vestræn ríki áður en norræna velferðarmódelið var
tekið upp í kringum 1960. Fyrir 1960 voru lönd eins og
Danmörk og Svíþjóð með markaðsdrifnari löndum hins
vestræna heims. Skattar voru lágir, opinberi geirinn
lítill og velferðarþjónusta miðaðist við þá sem ekki voru
bjargálna. Löndin bjuggu við þróttmikið efnahagslíf og
velferð á flestum sviðum í samanburði við önnur ríki.
Tíðni ungbarnadauða var með því lægsta sem þekktist,
ævilíkur meðal þeirra hæstu í heiminum, fátækt minni
og menntunarstig hærra en finna mátti annars staðar.
Norræna velferðin virðist því byggja á menningar-
tengdum þáttum fremur en umfangsmiklu velferðarkerfi
og ofursköttum.
Mýtan um Norðurlöndin
Guðmundur
Edgarsson
kennari
Þannig er að
Norðurlöndin
hafa þá
sérstöðu að
vera tiltölu-
lega fámenn
og einsleit
samfélög.
Íbúarnir tala
sama tungu-
málið og deila
sömu sögu,
trú og hefð-
um.
ÚTSALANRISA
H E I L S U R Ú M
A
R
G
H
!!!
1
30
91
7
#1
2
SÍÐUSTU
ALLRA
DAGAR!
F járlagafrumvarp ársins 2018 var kynnt í gær og gerir það ráð fyrir 44 milljarða króna afgangi á rekstri ríkisins á næsta ári. Í ljósi þess ramma sem lög um opinber fjármál setja utan um útgjöld ríkisins og þeirrar gagnrýni sem kom fram í umsögn
fjármálaráðs um ríkisfjármálastefnuna 2018-2022 fyrr
á þessu ári var fjármálaráðherra nauðugur einn kostur
að stíga á bremsuna.
Ríkisfjármálin eru ekki sérstaklega áhugaverður
eða vinsæll málaflokkur í pólitísku tilliti. Ráðherra
sem talar um ábyrgð og festu í ríkisfjármálum er ekki
líklegur til að skora mörg stig hjá kjósendum nema
kannski þeim sem hafa háskólapróf í hagfræði. Það er
líka býsna árangursrík aðferð til að svæfa mann hratt
að ræða við hann um ríkisfjármál enda byrja flestir
að geispa við það eitt að heyra orðið frumjöfnuður.
Ríkisfjármálin eru engu að síður langmikilvægasti
málaflokkurinn og upphaf og endir allrar pólitískrar
stefnumörkunar. Ábyrg stefna í ríkisfjármálum er
mikilvægasta velferðarmálið. Því ef skuldastaða
ríkisins er vond er vaxtabyrðin þung og því minna
svigrúm til útgjalda til brýnna velferðarmála.
Skuldir ríkisins jukust gríðarlega eftir banka- og
gjaldeyrishrunið og nær fimmfölduðust á einu og
hálfu ári eftir hrun. Skuldahlutfallið fór hæst í 117 pró-
sent af vergri landsframleiðslu í lok árs 2011. Frá þeim
tíma hafa skuldirnar verið kerfisbundið trappaðar
niður. Bæði vinstri- og hægristjórnir síðustu tveggja
kjörtímabila hafa ráðist í þetta verkefni af festu og
ábyrgð. Bara á þessu ári munu skuldir ríkisins lækka
um 233 milljarða króna. Fjárlagafrumvarpið gerir ráð
fyrir að heildarskuldir ríkissjóðs verði komnar niður
í 28 prósent af vergri landsframleiðslu í lok næsta árs.
Árið 2015 þótti það metnaðarfullt markmið að ná
þessu hlutfalli niður fyrir 50 prósent árið 2019 sem
sýnir kannski í hnotskurn hversu mikill árangur hefur
náðst við niðurgreiðslu skulda á síðustu árum.
Einhverjir stuðningsmenn ríkisstjórnarflokkanna
hafa kvartað yfir því að álögur á landsmenn hafi ekki
verið lækkaðar af neinu viti. Á síðasta ári var hag-
vöxtur 7,2 prósent hér á landi sem er hærra en hjá
nokkru öðru OECD-ríki. Fram kemur í glærukynningu
fjármála- og efnahagsráðherra með fjárlagafrum-
varpinu að þótt útlit sé fyrir að það hægi á vextinum
verði efnahagsaðstæður hér á landi áfram góðar. Enda
er gert ráð fyrir 3,3 prósenta hagvexti á þessu ári. Það
er eðlilegt að svigrúm til skattalækkana verði nýtt í
næstu niðursveiflu til að örva eftirspurn. Enda væri
það glórulaus stefna að lækka skatta í miðri upp-
sveiflu.
Gert er ráð fyrir 44 milljarða króna afgangi eins og
áður segir sem er talsvert meira en afgangur þessa árs.
Í uppsveiflu verður ríkissjóður að skila eins miklum
afgangi og er mögulegur og raunhæfur. Bæði til þess
að búa í haginn og lækka skuldir en einnig til þess að
hafa taumhald á þenslu. Ekki verður annað séð en að
ríkisstjórnin hafi haft þessi ábyrgu markmið að leiðar-
ljósi við gerð fjárlagafrumvarpsins.
Ábyrg stefna
Það er
eðlilegt að
svigrúm til
skattalækk-
ana verði
nýtt í næstu
niðursveiflu
til að örva
eftirspurn.
Enda væri
það glóru-
laus stefna að
lækka skatta
í miðri upp-
sveiflu.
1 3 . s e p t e m b e r 2 0 1 7 m I Ð V I K U D A G U r12 s K o Ð U n ∙ F r É t t A b L A Ð I Ð
SKOÐUN
1
3
-0
9
-2
0
1
7

0
4
:1
8
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
B
9
-B
3
3
8
1
D
B
9
-B
1
F
C
1
D
B
9
-B
0
C
0
1
D
B
9
-A
F
8
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
5
6
s
_
1
2
_
9
_
2
0
1
7
C
M
Y
K