Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.2017, Blaðsíða 4

Vikublað 4.–6. apríl 20174 Fréttir
Barnavernd
sett í málið
Ungur ökumaður sem lög­
reglan á Suðurnesjum hafði af­
skipti af um helgina vegna gruns
um fíkniefnaakstur hafði aldrei
öðlast ökuréttindi. Í tilkynn­
ingu frá lögreglu kemur fram
að ökumaðurinn ungi hafi ekið
glæfralega eftir Reykjanesbraut
og var hann færður á lögreglu­
stöð þar sem sýnatökur og skýr­
slutaka fóru fram. Vegna ungs
aldurs ökumannsins var barna­
verndarnefnd kunngert um
málið. Auk ökumannsins unga
hafði lögregla afskipti af öðrum
ökumanni sem grunaður var
um fíkniefnaakstur og öðrum
sem grunaður var um ölvun við
aksturinn.
Borða frekar
ávexti og græn-
meti en karlar
Íslenskar konur borða mun meira
af grænmeti og ávöxtum en karl­
ar, samkvæmt niðurstöðum
evrópsku heilsufarsrannsóknar­
innar frá árinu 2015 sem fjallað er
um á vef Hagstofu Íslands.
Þar kemur fram að 14 pró­
sent íslenskra kvenna borða
fimm eða fleiri skammta af góð­
gætinu á hverjum degi saman­
borið við aðeins 6 prósent ís­
lenskra karla.
Þá kemur fram að 35 prósent
Íslendinga borða undir einum
skammti af grænmeti og ávöxt­
um á dag en það er svipað og
meðaltal Evrópusambandsland­
anna (34 prósent).
Menntun og búseta virðist
einnig skipta miklu máli. Um
40 prósent fólks með grunn­
menntun borða undir einum
skammti á dag en 28 prósent
fólks sem er með háskóla­
menntun. Þá er neysla ávaxta og
grænmetis algengari meðal íbúa
höfuðborgarsvæðisins en utan
þess, til dæmis borða um 32
prósent íbúa höfuðborgarsvæð­
isins minna en einn skammt af
grænmeti og ávöxtum á dag en
40 prósent íbúa í dreifbýli.
Ísland sker sig hins vegar frá
öðrum Evrópulöndum varð­
andi tengsl tekna og grænmetis­
neyslu. Í öðrum löndum eru
tengslin skýr, tekjuhærri borða
frekar grænmeti og ávexti. Hér­
lendis eru tengslin hverfandi.
Evrópska heilsufarsrann­
sóknin er samræmd rannsókn
á heilsufari og heilsutengdri
hegðun sem er framkvæmd af
hagstofum á Evrópska efna­
hagssvæðinu. Íslenski hluti
rannsóknarinnar var fram­
kvæmdur haustið 2015. Í úrtaki
voru 5.700 einstaklingar vald­
ir af handahófi úr þjóðskrá. Af
þeim svaraði 4.001 einstakling­
ur sem þýðir að svarhlutfallið
var 70,2 prósent.
n Lögreglan og heilbrigðisyfirvöld hafa áhyggjur af slagsmálum ungmenna
n Vinsæll hópur á Facebook dreifir sláandi myndskeiðum af líkamsárásum
S
lepptu, hún er orðin blá í
framan,“ heyrist ólögráða
unglingsstúlka segja við fé­
laga sinn sem hafði snúið
niður stúlku á sama aldurs­
bili og hélt utan um háls hennar
þar sem þau lágu í götunni. Mynd­
skeiði af atvikinu var dreift í lok­
uðum Facebook­hóp en meðlimir
hópsins, sem gengur undir nafninu
„Fagmennska“, eru rúmlega tvö þús­
und. Um er að ræða ungmenni á öll­
um aldri, allt frá grunnskóla og upp
í framhaldsskólaaldur, sem dreifa á
milli sín myndskeiðum af misgrófum
slagsmálum sem hafa átt sér stað hér
á landi – bæði á götu úti, fyrir utan
skóla og við strætóskýli.
Sum þessara myndskeiða eru slá­
andi en í einu þeirra sést til að mynda
hvar einn unglingspiltur gengur í
skrokk á öðrum með hnefahögg­
um og hnéspörkum. Flest þessara
högga lenda í andliti eða höfði þess
sem fyrir árásinni verður og ljóst, af
myndskeiðinu að dæma, að þetta
voru ekki slagsmál heldur líkams­
árás. Ekki er vitað hvort þolandinn
hafi orðið fyrir langvarandi skaða af
völdum árásarinnar en slíkt er vel
þekkt, bæði erlendis sem og hér á
landi. Að sögn fagfólks þarf nefni­
lega ekki nema eitt högg til þess að
valda óafturkræfum skaða eða jafn
vel dauða.
Horft upp á fólk
deyja eftir eitt högg
Þrettán ár liðin frá því að
knattspyrnu maður hér á landi sló
danskan hermann einu hnefa­
höggi á skemmtistað í Reykjanes­
bæ með þeim afleiðingum að hann
lést. Höggið varð til þess að slagæð
rifnaði og blæðing sem hermaður­
inn hlaut á milli heila og heilahimna
leiddi til dauða hans. Það er þó ekki
eina dæmið. Því miður.
„Mér finnst óhugnanlegt að sjá
þetta. Það er veruleg hætta á því að
einhver af þessum krökkum lendi illa
í því. Það er bara þannig. Þetta dæmi
um knattspyrnumanninn er því mið­
ur ekki eina tilvikið sem ég hef sjálf­
ur komið að, starfandi sem bráða­
læknir, þar sem eitt högg hefur leitt
til dauða,“ segir Jón Magnús Krist­
jánsson, yfirlæknir bráðalækninga
á Landspítalanum. Jón Magnús hef­
ur starfað sem sérfræðingur á bráða­
deild frá árinu 2010 en þá hefur hann
einnig starfað fyrir Rauða krossinn
við hjálparstörf á náttúruhamfara­
og stríðsátakasvæðum.
Ófyrirséðir fylgikvillar
líkamsárása
„Á Íslandi einu og sér veit ég um að
minnsta kosti þrjú tilvik, sem ég á
einhvern hátt kom að, þar sem eitt
högg leiddi til dauða. Þannig að þetta
er raunveruleg áhætta. Þetta hefur
ekki aðeins áhrif á þann sem fyrir
högginu verður heldur líka kemur
þetta eina högg til með að umbreyta
lífi gerandans. Þá breytir engu hvort
litið er á andlega líðan, félagslega
stöðu eða þá staðreynd að flestir
þeirra þurfa að sitja af sér fangelsis­
dóma,“ segir Jón Magnús og bætir
við að þarna sé hann aðeins að ræða
um þá sem hafi látið lífið. Fjölmörg
dæmi eru um að ungmenni og ungir
fullorðnir hafi orðið fyrir langvarandi
fylgikvillum vegna líkamsárása eða
slagsmála.
„Já, þau eru fjölmörg dæmin, og
þá erum við að tala um langvarandi
fylgikvilla sem geta haft áhrif á lífs­
gæði fólks.“
Hvernig fylgikvillar eru þetta?
„Þetta er allt frá beinbrotum
og tilheyrandi sársauka sem fylgir
slíku yfir í að fólk getur fengið blæð­
ingar í kringum og við heilann.
Slíkt getur leitt til hreyfihömlun­
ar og þroskaskerðingar og alls kyns
langvinnra áhrifa.“ Þegar slagsmál
ungmenna eru rædd í fjölmiðlum þá
vilja einhverjir skella skuldinni á vin­
sælar og þekktar íþróttir á borð við
blandaðar bardagaíþróttir sem hafa
orðið gríðarlega vinsælar hér á landi
á skömmum tíma. Jón Magnús seg­
ir vinsældir þeirra að sjálfsögðu geta
haft áhrif en hvetur þá frekar til þess
að þannig æfingar séu sóttar og slík­
ar kúnstir gerðar undir handleiðslu
fagmanna sem vita hvenær á að
grípa inn í og svo framvegis.
„Hugsið ykkar gang“
„Já. Maður myndi miklu frekar vilja
sjá þessa krakka vera í einhverjum
bardagaíþróttum undir stjórn þjálfara
sem vita hvað þeir eru að gera frekar
en að slást svona úti á götu. Í öllum
bardagaíþróttum eru reglur og dóm­
arar sem er ætlað að koma í veg fyrir,
eins og hægt er, að þátttakendur hljóti
alvarlegan skaða. En þessi þróun
virðist líka tengjast auknu ofbeldi í
kringum okkur, bæði frá tölvuleikj­
um og kvikmyndum. Auðvitað, þegar
blandaðar bardagaíþróttir, sem eru
mjög hörð tegund af bardagaíþrótt, fá
aukna athygli þá reyna einhverjir sem
hafa ekki þekkinguna og þjálfunina
að herma eftir því og það getur endað
illa. Það er eins og krakkar myndu
reyna að herma eftir atvinnumönn­
um í hjólreiðum sem þeysast niður
brekkur á ógnarhraða. Það gæti far­
ið illa. Þetta snýst um þjálfun, reglur
og öryggisbúnað sem þarf að vera til
staðar,“ segir Jón Magnús og ítrekar
að þetta sé mjög alvarlegt.
„Það þarf ekki meira en eitt högg,“
segir Friðrik Smári Björgvinsson,
yfir lögregluþjónn hjá lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu. Hann biður þá
sem standa í svona slagsmálum, eða
taka upp myndskeið af þeim og dreifa
á Facebook að hugsa sinn gang.
„Eitt högg eða eitt spark gæti
valdið varanlegum afleiðingum á
heilsu og jafnvel lífi þeirra sem fyrir
þeim verða. Lögreglan getur ekki ver­
ið alls staðar og því treystum við á
tilkynningar frá almenningi. Síðan
verður að skoða hvort einhver úr­
ræði séu tiltæk til þess að hafa uppi á
þessum síðum eða þeim sem standa
í þessum slagsmálum. Oftar en ekki
eru þetta ungir krakkar sem gera sér
ekki grein fyrir afleiðingunum,“ segir
Friðrik Smári. n
Jón Magnús Kristjánsson Yfirlæknir
á bráðamóttöku Landspítalans segist
persónulega hafa komið að þremur tilvikum
á Íslandi þar sem fólk hafi látið lífið eftir eitt
hnefahögg eða spark. Mynd Anton BrinK
Friðrik Smári Björgvinsson Yfirlögregluþjónn hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu
segir að skoða verði hvort hægt sé að hafa uppi á þeim sem dreifa myndskeiðum af alvarleg-
um líkamsárásum, gerendum og þolendum. Mynd rÓBert reyniSSon
Atli Már Gylfason
atli@dv.is
„Það Þarf ekki
meira en eitt högg“
„Það er
veruleg
hætta á því að
einhver af þess-
um krökkum
lendi illa í því