Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2017, Blaðsíða 22

22 umræða Helgarblað 16. júní 2017
Þ
að er varla til borg í okkar
heimshluta sem ekki leggur
mikið upp úr almennings-
samgöngum, að eitthvert
form þeirra sé ekki eitt af
þeirra kennitáknum. Nema kannski
okkar höfuðborg Íslands og svo
sumar amerískar borgir. Um stór-
ar og smáar byggðir víðast í Evrópu
aka sporvagnar; maður hlýtur að
furða sig á því miðað við umræðuna
hér hvernig viðkomandi yfirvöld
hafa haft efni á því að byggja upp slík
kerfi. Margar borgir er ekki hægt að
hugsa sér án almenningssamgöngu-
kerfanna; hvernig væri París án síns
metró, eða London og New York
ef ekki væru neðanjarðarlestirnar?
Sums staðar eru þannig kerfi einhvers
konar listaverk í bland; í rússneskum
borgum eru brautarstöðvarnar eins
og hallir eða listasöfn; það var á sovét-
tímanum sem menn fundu upp á því.
Og sama gildir víðar í Austur-Evrópu.
Ég bjó um tíma í Berlín og þar er
mikið af bílum enda Þjóðverjar mikil
bílaþjóð eins og menn vita. Sjálfur var
ég með bíl sem gott var að hafa við
ýmis tækifæri og tilefni, en á anna-
tímum hvarflaði ekki að manni að
fara að ræsa út bílinn til að ferðast
um miðhluta borgarinnar, það hefði
einfaldlega tekið allt of langan tíma.
Þegar svo bar við var fljótlegt og ein-
falt að stökkva upp í næsta strætó,
eða S-bahn sem eru lestir sem aka að
mestu ofanjarðar, eða jarðlestirnar
sem þeir kalla U-bahn. Á álagstíma
fylltust göturnar og það voru raðir,
tafir og stopp á öllum gatnamótum og
það var öllum ljóst að það væri ekkert
við því að gera annað en að reyna
að bjóða upp á aðra valkosti, annan
ferðamáta, og þá voru það lestirnar
og strætóarnir og í sumum hverfum
sporvagnar að auki.
Hvar er myndin úr gamla
Hlíðastrætó?
Ég hef tekið jarðlestir í Buen-
os Aires í Argentínu, því kerfi var
komið þar upp skömmu eftir alda-
mótin 1900. Fyrsta og elsta línan
liggur undir mikilli aðal götu þar
sem forsetahöllin og þinghúsið eru
hvort á sínum endanum. Á þeirri
leið eru stoppistöðvarnar skreyttar
listaverkum, og annað er mjög merki-
legt, sjálfir vagnarnir eru upprunaleg-
ir, eða meira en aldargamlir, smíðaðir
úr harðviði, og merkileg upplifun
að ferðast í þessum eldgömlu vögn-
um. Svipuð því að taka gömlu frægu
sporvagnana í San Francisco. Og það
minnir mig á að þegar ég var krakki og
að alast upp í Hlíðunum þá tók mað-
ur gjarnan gulan og grænan vagn sem
var númer níu og hét Hlíðahverfi og
minnisstætt er hvað það brakaði mik-
ið í honum á hólóttu malarvegunum.
Enda voru yfirbyggingarnar úr tré
og smíðaðar á Íslandi, ég held þetta
hafi verið Volvo 1955 módel. Og það
sem meira er þá voru íslenskar teikn-
ingar og skreytingar inni í vagninum,
ég man meðal annars eftir mynd sem
ég giska á að Halldór Pétursson hafi
teiknað, og leiðbeindi ungum mönn-
um að standa upp fyrir konum í vagn-
inum; sýndi tvo drengi, annar var
feitlaginn og kæruleysislegur náungi
sem blístraði með skakka húfu og sat
sem fastast og svo annan sem var vel
greiddur og snyrtilegur og var með
brosi og hneigingu staðinn upp til að
bjóða konu sæti sitt. Á þessa mynd
minntist ég í smásögu sem ég skrifaði
fyrir mörgum árum, heitir „Kveldúlfs
þáttur kjörbúðar“, en hún hefur víða
farið og birst, meðal annars í náms-
og sýnisbókum, og ég hef vitað til þess
að einhverjir útgefendur þeirra hafa
sagst ætla að leita þessa gömlu frægu
mynd uppi og birta með sögunni, en
svo hefur ekki orðið úr því. Það var
hellingur af svona strætóum á göt-
um borgarinnar, og ég trúi því varla
að þessi mynd hafi glatast með öllu.
Ekki aðeins ætti hún að vera til ein-
hvers staðar, heldur ætti auðvitað
eitthvað af þessum gömlu vögnum
að vera líka til og í notkun, og myndu
setja mikinn svip og vekja væntum-
þykju meðal borgaranna sem muna
tímana tvenna. Hér með auglýsi ég
eftir þessari mynd, hún hlýtur að vera
einhvers staðar til!
Ófullnægjandi
almenningssamgöngur
Höfuðborgarsvæðið okkar teygir sig
yfir afar mikið flæmi, og í rauninni
miklu stærra en íbúafjöldinn, um 200
„Sá ferðamáti, að
vera á einkabíl inni
í miðjum borgum, er tak-
mörkunum háður og mun
auðvitað aldrei geta geng-
ið almennilega til lengdar.
Borgarlína,
umferðarslaufur
og steinaldarmenn
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja