Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.2017, Qupperneq 40

Gagntekin, altekin,
heltekin, tekin af
Tímaþjófinum
„Fyrir nokkrum vikum fann
ég gamlar dagbækur frá mennta-
skólaárum mínum. Eftir lesturinn
get ég hiklaust og með algjörri
fullvissu svarað því að ég hef upp-
lifað „samband“ sem tók frá mér
tíma. Það má hins vegar líka alveg
benda á að það samband var svo til
alveg einhliða. Alda fékk þó sína
hundrað daga með Antoni. Ætli
mínir hafi ekki verið nær fimm
þegar upp var staðið,“ segir hún og
skellir upp úr. „Mér fannst þetta
auðvitað mjög góð tímastjórnun
á sínum tíma, það jafnast ekkert
á við að tærast upp af óendur-
goldinni ást á unglingsárum. Um
hvað á ung kona annars að skrifa
hræðileg ljóð?“ spyr hún glettin
en vindur svo talinu að dægur-
menningunni og áhrifum hennar
á tilfinningalíf okkar. „Tímaþjófur-
inn veltir einmitt upp skuggalegri
hliðum þeirrar geysilegu ástríðu
sem dægurmenningin, kvikmynd-
ir og tónlist, hvetur okkur til að
sækjast eftir. Við eigum að vera
gagntekin, altekin, heltekin, tekin í
framan. Af ást. Óska sér ekki allir
þess að brenna upp af ást einhvern
tímann á ævinni, þótt ekki sé til
annars en að uppskera ástarsorg
sem við getum notað sem efnivið
það sem eftir er?“ spyr Sunna Dís.
„Nú leitum við hennar á Tinder og
börmum okkur svo ægilega þegar
ástríðan dvínar. Þessar skugga-
hliðar eru síður eftirsóknarverðar.
Hvað stendur eftir þegar ástríðan
hefur fuðrað upp? Í fljótu bragði
man ég ekki eftir neinu ástarsam-
bandi sem hófst á slíku „grand
pasjón“ og hjá Öldu okkar sem
þróaðist síðar út í heilt og traust
samband milli tveggja jafningja.“
Töff að vera beint úr Breiðholtinu
Eins og fyrr segir var faðir sögu-
persónunnar Öldu Ívarsen ekki
bara læknir, heldur landlæknir
með fínt eftirnafn að auki. Langt
fram á síðustu öld voru flestir Ís-
lendingar hvorki með menntun né
eftirnafn. Við störfuðum næstum
öll sem húsmæður, ráðskonur,
bændur eða sjómenn og vorum
(og erum) bara einhvers „son“ eða
„dóttir“. Menntað fólk á borð við
lækna, presta og lögmenn þótti
mörgum því hálf heilagt og ekki
síst ef eftirnafn með útlensku ívafi
fylgdi með.
Nú þegar rúmlega þrjátíu ár eru
liðin frá útgáfu bókarinnar, haldið
þið að viðhorf Íslendinga til þessa
hafi eitthvað breyst?
Nína Dögg þarf ekki að hugsa
sig tvisvar um. „Já, vá! Núna þykir
bara mjög töff að vera beint úr
Breiðholtinu,“ svarar leikkonan
snaggaralega. „Þótt það verði alltaf
til manneskjur þarna úti sem telja
sig öðrum æðri, bara vegna þess að
þær hafa menntað sig í einhverju
eða eru af einhverjum ættum, þá
held ég að þetta sé mikið breytt í
dag. Við „venjulega fólkið“ tökum
auðvitað ekkert þátt í svona vit-
leysu,“ segir Nína Dögg og bendir
jafnframt á að sögupersónan Alda
hafi flækt tilveru sína óþarflega
mikið með því að setja sjálfa sig
upp á stall og álíta sig öðru fólki
æðri.
Alda þorði aldrei að tengjast neinum
„Ég held að hún hafi með tímanum
áttað sig á því að þráhyggja hennar
stafaði fyrst og fremst af því að
henni hafði aldrei verið hafnað
áður. Hún varð alltaf sjálf fyrri til.
Þorði aldrei að tengjast neinum og
var þar af leiðandi oft með kvænt-
um mönnum, – sem er kannski
ákveðinn flótti? Hún þorði ekki
að bindast mönnum af því hún
þorði aldrei að sýna hver hún var
í raun og veru. Gat ekki deilt lífi
sínu með öðrum nema með því
að vera í hjúpaðri vörn, einhvers
konar leikriti. Svo var ástmaður-
inn bara á undan að hafna henni
og þá kom sjokkið sem framkall-
aði þessa langvarandi þráhyggju
hennar.“
Sumum finnst bara gott að meiða sig
Er „ástarfíkn“ kannski nýtísku-
legra hugtak yfir þessa tegund
þráhyggju?
„Ég held að allir sem verða
alvarlega ástfangnir verði svo
hugfangnir að fíkn mætti teljast.
En mér finnst fíkn óþarflega
tæknilegt og neikvætt orð um
ást. Hún getur orðið eyðileggj-
andi, en það er annað mál,“ svarar
Steinunn.
„Ætli það sé ekki hægt að
ánetjast niðurtúrnum og ástar-
sorginni, njóta þess á einhvern hátt
að skilgreina sig út frá tómarúminu
við hlið sér, þess sem var en er ekki
lengur? Fíkn er auðvitað sjálfseyði-
leggjandi hegðun og ætli það megi
ekki segja að svona þráhyggja sé
það líka,“ veltir Sunna fyrir sér
hugsi og um leið skýtur Nína Dögg
því inn að það sé líkt og Alda fari
einmitt að elska þetta sársaukafulla
ástand. „Sumum finnst bara gott að
meiða sig.“
Ást í eitt hundrað daga svo
auðveldara sé að fylgja með
Spurð að því hvers vegna sagan
gerist á 100 dögum sléttum segir
Steinunn það hafa verið fínt bragð að
afmarka ástartímann nákvæmlega.
„Alda telur ástardagana sem
hún átti með elskhuganum sínum.
Það er auðveldara fyrir mig að gera
mér þessa daga í hugarlund þegar
ég skrifa, ef ég hef nákvæma tölu á
þeim, og þá er líka auðveldara fyrir
lesandann að setja sig í hennar spor.“
Að lokum veltum við því
upp hvort eitthvað hafi breyst í
viðhorfum þjóðarinnar til ástamála
kvenna frá árinu 1986.
„Hefur ekki allt breyst hvað
varðar viðhorf okkar til kvenna og
ástamálin þar með talin? Á sama
tíma stendur tíminn í stað,“ segir
Sunna Dís. „Fyrir stuttu las ég
Ástarsögu aldarinnar eftir Märta
Tikkanen í annað sinn. Þar fjallar
hún um mjög brotið ofbeldissam-
band við eiginmann sinn. Sú bók
kom út árið 1981 en hefði getað
verið skrifuð í dag. Mig grunar
samt að konum, og körlum, hljóti
að leyfast öllu flóknari sambönd nú
árið 2017 en fyrir rúmum þrjátíu
árum.“
Steinunn er sömu skoðunar um
að svarið sé tvíþætt.
„Auðvitað er margt og mikið
sem hefur breyst. Hins vegar er
ákveðinn grunntónn sem breytist
ekki svo lengi sem eitthvað verður
til sem heitir karlkyn og kvenkyn.
Því held ég líka að breytingarnar
séu hugsanlega yfirborðslegri en
við kærum okkur um að viður-
kenna,“ segir metsöluhöfundurinn
að lokum.
Tímaþjófurinn | Bókmenntaganga
Menningarhús Grófinni, laugardag 9. september kl. 15.00–16.30
Gangan hefst við Borgarbókasafnið í Grófinni. Gengið verður um söguslóðir
Tímaþjófsins og lesið úr verkinu, en áð verður í Hólavallakirkjugarði, Dómkirkj-
unni og við Menntaskólann í Reykjavík. Steinunn Sigurðardóttir slæst sjálf í
hópinn og spjallar við göngufólk. Göngunni lýkur með heimsókn í Þjóðleikhús-
ið, sem opnar Kassann fyrir göngufólki. Þar taka Una Þorleifsdóttir, leikstjóri
sýningarinnar, Melkorka Tekla Ólafsdóttir, höfundur leikgerðar, og Nína Dögg
Filippusdóttir leikkona á móti fólki. Nína Dögg les úr bókinni og skyggnst verður
inn í ferðalag Öldu af síðum skáldsögunnar og inn í sviðsljósin.
Rétt er að vekja athygli á því að áhugasamir mættu gjarna mæta snemma því
síðast voru í kringum 80 manns sem tóku þátt í göngunni.
„Þótt það verði
alltaf til mann-
eskjur þarna úti sem
telja sig öðrum æðri,
bara vegna þess að
þau hafa menntað sig
í einhverju eða eru
af einhverjum ættum,
þá held ég að þetta
sé mikið breytt í dag.
Við „venjulega fólkið“
tökum auðvitað ekkert
þátt í svona vitleysu.