Fréttablaðið - 10.11.2017, Blaðsíða 12

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is
Það má efast
stórlega um
að það hafi
verið mark-
mið Seðla-
bankans að
skrúfa nánast
alfarið fyrir
erlenda
fjárfestingu í
skulda-
bréfum.
Það mikilvæga verkefni bíður nýrrar ríkisstjórnar að marka skýra stefnu um það hvernig nemendur á Íslandi verða undirbúnir til að mæta kröfum fram­
tíðarinnar á vinnumarkaðnum. Menntakerfið gegnir þeim
mikilvæga tilgangi að búa komandi kynslóðir undir störf
framtíðarinnar. Aukið fjármagn í menntakerfið er ekki
nauðsynleg forsenda fyrir breytingar. Miklu frekar þarf nýja
hugsun og nýjar áherslur til að leysa vandann. Það velkist
enginn í vafa um að menntakerfið er mikilvægt fyrir gang­
verk samfélagsins en það er langt frá því að vera eyland.
Miklar breytingar á tækni og störfum fylgja fjórðu iðn­
byltingunni sem þegar er hafin. Það er heilmikið færni­
misræmi til staðar en þá er átt við það misræmi sem er á
milli þeirrar færni sem fyrirtæki þarfnast og færni fólks
á vinnumarkaði. Það hefur reynst erfitt að manna störf á
sviði iðn­, tækni­ og raungreina og blasir við að fjölga þarf
þeim sem útskrifast af þessum sviðum til að mæta þörfum
atvinnulífsins.
Nauðsynlegt er að vekja áhuga nemenda á tækni og
vísindum. Þátturinn Nýjasta tækni og vísindi sem var
sýndur á RÚV um árabil hafði mjög jákvæð áhrif í þá veru
og væri ráð að endurvekja hann í einhverri mynd. Forritun
er tungumál 21. aldarinnar og því hafa Samtök iðnaðarins
lagt áherslu á að forritun verði gerð að skyldufagi í grunn­
og framhaldsskólum. Til marks um að hægt er að ná
einstökum árangri þegar stjórnvöld og atvinnulíf taka
höndum saman er Microbit verkefnið. Þar hafa mennta­ og
menningarmálaráðuneytið, Samtök iðnaðarins, Mennta­
málastofnun, KrakkaRúv og fjöldi íslenskra fyrirtækja látið
nemendum í té Microbit smátölvur sem hægt er að nota
til forritunar. Viðtökurnar hafa sýnt að nemendur eru til­
búnir að takast á við ný verkefni en markmiðið er að efla
þekkingu og áhuga.
Menntakerfið þarf að laga sig að breyttum veruleika og
búa nýjar kynslóðir undir störf og starfsumhverfi sem ekki
eru þekkt í dag. Það má engan tíma missa því ekki viljum
við að íslenskir nemendur verði eftirbátar annarra ung­
menna né viljum við draga úr samkeppnishæfni Íslands. Ný
hugsun í menntamálum skilar sér margfalt til samfélagsins.
Menntakerfið
er ekki eyland
Mennta-
kerfið þarf
að laga sig að
breyttum
veruleika og
búa nýjar
kynslóðir
undir störf
og starfsum-
hverfi sem
ekki eru
þekkt í dag.
Sigurður
Hannesson
framkvæmda-
stjóri Samtaka
iðnaðarins
Flest hefur gengið Íslandi í hag á undanförnum árum. Þrátt fyrir mikinn efnahagsuppgang þá hefur verðbólga haldist vel undir markmiði Seðlabankans um langt skeið og því gefið bank­anum færi á að lækka vexti í hægfara skrefum. Slíkar aðstæður eru óþekktar í hagsögu Íslands.
Vaxtalækkanir Seðlabankans hafa samt ekki verið að skila
sér að öllu leyti til fyrirtækja og heimila á síðustu misserum.
Þetta má sjá þegar litið er til þess að vextir á fyrirtækja­
skuldabréfum og útlánum fjármálastofnana til fasteigna­
kaupa hafa ekki lækkað til samræmis við lækkanir á vöxtum
Seðlabankans og ávöxtunarkröfu ríkisskuldabréfa.
Hvað veldur þessu? Ein ástæðan er þau innflæðishöft,
eða svokallað fjárstreymistæki, sem Seðlabankinn kynnti til
sögunnar í júní 2016. Samkvæmt þeim þurfa erlendir aðilar
sem ætla að fjárfesta í skuldabréfum hér á landi að binda 40
prósent af fjárfestingunni á vaxtalausum reikningum í eitt
ár. Afleiðingarnar voru fyrirsjáanlegar. Innflæði fjármagns
í ríkisskuldabréf stöðvaðist næstu níu mánuði á eftir og
beindist þess í stað í skráð hlutabréf. Þótt erlendir sjóðir séu á
ný farnir að beina sjónum sínum að ríkisskuldabréfum þá er
hrein fjárfesting þeirra frá áramótum hverfandi.
Sýna má því skilning að stjórnvöld vilji ráða yfir stjórntæki
til að aftra óhóflegu innflæði skammtímafjármagns. Enginn
vill endurtaka þá atburðarás þegar fjárfestar flykktust með
fjármagn til landsins á árunum fyrir fall fjármálakerfisins
til að fjárfesta í háum vöxtum sem aftur orsakaði innstæðu­
lausa gengisstyrkingu og kynti um leið undir ósjálfbærri
skuldsetningu þjóðarbúsins með þekktum afleiðingum.
Aðstæður núna eru hins vegar allt aðrar og hættan á vaxta­
munarviðskiptum af slíkri stærðargráðu eru ekki fyrir hendi.
Þá hefur vaxtamunur við útlönd verið að minnka á síðustu
misserum samhliða því að verðbólguhorfur hafa farið batn­
andi, vextir Seðlabankans lækkað og útlit er fyrir minnkandi
hagvöxt. Það sætir því undrum að Seðlabankinn hafi enn
ekki séð ástæðu til að endurskoða innflæðishöftin, næstum
átján mánuðum eftir að þau litu fyrst dagsins ljós.
Það má efast um að markmið Seðlabankans hafi verið að
skrúfa fyrir erlenda fjárfestingu í skuldabréfum. Það hefur
hins vegar orðið reyndin sem þýðir meðal annars að krafan
á ríkisskuldabréf – og þá um leið fjármögnunarkostnaður
ríkissjóðs – er hærri en ella. Fjárhagslegu áhrifin einskorðast
vitaskuld ekki við ríkið heldur þurfa heimili og fyrirtæki
einnig að greiða hærri vexti sökum þessa. Reglur Seðlabank­
ans um fjárstreymistækið gera jafnframt engan greinarmun
á raunverulegum vaxtamunarviðskiptum og til dæmis fjár­
festingum í fyrirtækjaskuldabréfum. Þetta er óheppilegt og
mun að óbreyttu standa innviðafjárfestingum fyrir þrifum
með því að skerða aðgengi að erlendri fjármögnun til að
ráðast í slík langtímaverkefni.
Þróunin beggja vegna Atlantsála á undanförnum árum
og áratugum hefur verið sú að langtímavextir hafa farið
stiglækkandi. Ísland hefur ekki verið þar nein undantekning
og með þeirri breytingu sem hefur orðið á grunngerð hag­
kerfisins, þar sem viðvarandi viðskiptaafgangur hefur gert
landið að fjármagnsútflytjanda, ættu raunvextir að halda
áfram að lækka á komandi árum. Seðlabankinn hefur tafið
þá þróun, meðal annars með innleiðingu strangra innflæðis­
hafta, en hann hlýtur að breyta um kúrs áður en árið er liðið
og leiðrétta þá tímaskekkju.
Tímaskekkja
Eftirherman
Við Íslendingar höfum alltaf
gaman af því þegar stórstjörnur
koma til landsins og skiptir þá
sjaldan máli hvaða nafni þær
heita, Ben Stiller, Keikó eða
annað. Allt er þetta jafn gott.
Við glöddumst þegar hinn írski
söngvari Bono staldraði hér
við yfir áramót fyrir fáeinum
árum. Svo bárust fréttir af því
fyrir fáeinum dögum að Bono
væri aftur kominn til landsins.
Þegar betur var að gáð reyndist
þetta vera no Bo. Við höfðum
fengið til landsins heldur lélega
eftirmynd hinnar einu sönnu
rokkstjörnu.
Eineltið
Forseti bæjarstjórnar Norður-
þings gerði vel með því að
rita grein um eineltismálið
á Húsavík í Fréttablaðinu í
gær. Sagði Örlygur Hnefill að
samfélagið á Húsavík þyrfti að
taka á málinu, sem hefur verið
mikið til umfjöllunar undan-
farið. Það er mikilvægt að hafa
forystumenn í hverju samfélagi
sem huga að ábyrgum rekstri í
stjórnsýslunni, góðum efnahag
og ábyrgum vinnumarkaði. En
það er líka mikilvægt að stjórn-
málamenn séu reiðubúnir til
þess að ræða og takast á við fleiri
þætti sem snerta samfélagið.
Eins og Örlygur gerir í greininni.
Vonandi lætur hann ekki staðar
numið heldur fylgir henni eftir
með öllum tiltækum ráðum.
jonhakon@frettabladid.is
Viðkomum með
jólin til þín!
www.jolagestir.is
Jolagestir
ÖLL MET SLEGIN Í HÖRPU
UPPSELT Á ÞRENNA TóNLEIKA
SALA HAFIN Á NÝJA AUKATÓNLEIKA 12. DESEMBER KL. 20:00
10. DESEMBER
KL 17:00 - UP
PSELT
10. DESEMBER
KL 21:00 - UP
PSELT
11. DESEMBER
KL 21:00 - UP
PSELT
NÝIR AUKATÓ
NLEIKAR
12. DESEMBER
KL 20:00
1 0 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 F Ö S T U D A G U r12 S k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
SKOÐUN
1
0
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:2
8
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
2
F
-D
A
5
8
1
E
2
F
-D
9
1
C
1
E
2
F
-D
7
E
0
1
E
2
F
-D
6
A
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
5
6
s
_
9
_
1
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K