Freyr - 01.09.2006, Síða 24

NAUTGRIPARÆKT
Lýsing í fjósum
Eftir Carinu Jargensen og Jan Bragger Rasmussen,
starfsmenn hjá Dansk Landbrugsrádgivning
Lýsing í fjósum getur haft áhrif á
nyt kúa auk þess sem rétt Ijósastýr-
ing getur haft veruleg áhrif á raf-
magnsreikninginn.
Dönsk rannsókn hefur sýnt fram á að víða
í fjósum er Ijósmagn undir viðmiðunarmörk-
um þrátt fyrir að öll Ijós séu kveikt. Mælt
er með því að Ijósmagn fari ekki undir 100
lúx ( fjósum (lúx er mælieining fyrir Ijós-
magn og segir til um hversu mikil birta er
á gefnu svæði. Eitt lúx er nokkurn veginn
það Ijósmagn sem eitt kertaljós varpar á eins
fermetra flöt í eins metra fjarlægð). Flestir
minnka Ijós í fjósum á kvöldin og að nóttu til
sem þýðir að jafnaði að kýrnar eru aðeins í
12 klukkustundir í birtu sem fer yfir 100 lúx.
Það er mikilvægt að hægt sé að stjórna lýs-
ingu í fjósum. Að degi til á Ijósstyrkurinn að
vera yfir 100 lúx en að nóttu til, þegar myrk-
ur er úti, á hann að vera 10 lúx. Út frá sparn-
aðarsjónarmiði borgar það sig að stjórna Ijós-
magni, og þar með orkunotkun, með því að
nota rétta lýsingu hverju sinni. Rannsóknir
hafa sýnt að kjöraðstæður í fjósum, þar sem
eru mjólkurkýr, sé lýsing í 16-18 klukkutíma
á dag en myrkur I 6-8 stundir.
BAKGRUNNUR
Margar rannsóknir hafa sýnt að gott Ijós í
fjósum hefur jákvæð áhrif á dýravelferð og
mjólkurframleiðsluna sjálfa. Nýlegar banda-
rískar rannsóknir hafa leitt í Ijós daglega
nytaraukningu upp á 2,5 kg af mjólk á
hverja kú með því að lengja Ijóstímann úr
12 klst. I 16 klst. á sólarhring (Dahl, 2000).
Við sömu aðstæður mátti einnig merkja
betra heilbrigði I fjósinu. Samkvæmt Dahl
(2001) á Ijósstyrkurinn að vera minnst 100
lúx í eins metra hæð svo hægt sé að mæla
breytingar á nyt. Ef Ijóstíminn fer yfir 18
klst. koma fram neikvæðar afleiðingar fyr-
ir mjólkurframleiðsluna. Kýrnar þurfa 6-8
tíma myrkur á sólarhring til þess að sýna
jákvæð viðbrögð við Ijósi á daginn. Það er
þó í lagi að hafa dauft Ijós að nóttu til svo
menn geti athafnað sig í fjósinu en þá á Ijós-
styrkurinn að vera undir 10 lúx.
Með tilliti til þessarar rannsóknar er mælt
með því að bjart sé hjá mjólkurkúm í um 16
klst. á sólarhring (yfir 100 lúx) og dempuð
birta í um 8 klst. (undir 10 lúx) eða myrkur
að nóttu til.
Núverandi ráðgjöf byggir á að Ijósi í fjós-
um sé stýrt með þrennum hætti; vinnuljós,
Margar rannsóknir hafa sýnt að gott Ijós í fjósum hefur jákvæð
áhrif á dýravelferð og mjólkurframleiðsluna sjálfa.
lýsing svo menn geti athafnað sig og/eða
næturlýsing. Það hefur þó verið alla vega
hvernig Ijósi er stýrt og jafnvel stjórnast lýs-
ingin af því hvernig fjósamaðurinn skilur við
útihúsin hverju sinni! Oft má jafnvel sjá fulla
lýsingu í fjósum að nóttu til sem er vitanlega
bruðl á orku.
(rannsókninni var ástandið kannað á 10
kúabúum í Danmörku og athugað hvort far-
ið væri eftir ráðgjöf um val á lýsingu.
Lúxtafla fyrir fjós - (DS-700:2005)
Kenningin er sú að hægt
sé að auka mjólkurfram-
leiðslu og spara rafmagn
með því að stýra
Ijósmagni í fjósum.
Fjóstegund Staður Lúx
Básafjós Mjólkurkýr Fóðurgangur 50
Fóðurgangur, vinnuaðstaða 100
Flór 50
Flór/stétt, vinnuaðstaða 100
Kálfar Fóðurgangur 50
Flór 50
Lausagöngufjós Fóðursvæði 50
Hvíld 25
Hvíld, vinnuaðstaða 100
Biðstaða 50
Mjaltabás 200
Kálfastíur 50
Önnur hús Kálfastíur 50
Sjúkrastíur 100
Mjólkurhús Vélar og anddyri 50
Vélar og anddyri, vinnuaðstaða 100
Tankrými 200
24
FREYR 09 2006