Fréttablaðið - 03.02.2018, Page 26

vitnum stafaði veruleg hætta af þess-
um mönnum sem voru dæmdir.“
Samhugur um breytingar
Mikill árangur varð af starfi lög-
regluliðsins á Suðurnesjum á
þessum árum frá efnahagshruni til
ársins 2014. „Við breyttum verk-
lagi í ofbeldismálum og frá því
að við breyttum því fengum við
ekki sýknu í þeim málum til ársins
2014. Eitthvað vorum við að gera
rétt. Ég held það hafi verið í krafti
smæðarinnar sem breytingarnar
gengu vel fyrir sig á Suðurnesjum.
Allir voru með okkur í verkefninu
og tilbúnir að leggja sitt af mörkum.
Félagsþjónustan og barnaverndin
til dæmis. Við vorum ekki að þróa
byltingarkenndar aðferðir, bara
breyta nálgun og nýta þær heim-
ildir og úrræði sem við höfðum. En
þegar samhugur verður um að koma
breytingum í gegn eins og gerðist á
Suðurnesjum þá er það mjög dýr-
mætt samfélaginu.“
Mótlæti og kvenfyrirlitning
Flutningur í embætti lögreglunnar á
höfuðborgarsvæðinu kom henni að
óvörum. „Við vorum á fullum krafti.
Það var enginn á leiðinni neitt þar
til kallið kom til Sigríðar Bjarkar

með engum fyrirvara árið 2014.
Það liðu aðeins fáeinar vikur og þá
vorum við nokkur frá Suðurnesjum
komin til starfa í Reykjavík. Hluti af
flutningi Sigríðar Bjarkar til Reykja-
víkur fólst í því að innleiða verklagið
frá Suðurnesjum. Til þess að geta
gert það tók hún mig með sér. Hún
fékk mig lánaða til embættisins í eitt
ár. Ég starfaði fyrst sem aðstoðar-
lögreglustjóri. Að ári liðnu var lánið
framlengt í annarri stöðu, aðallög-
fræðingi embættisins. Lánið rann út
1. október síðastliðinn og þá þurfti
ég að velja hvað ég vildi gera. Ég
valdi að fara aftur til lögreglunnar á
Suðurnesjum og fyrir því eru margar
ástæður,“ segir Alda Hrönn.
Í skjóli valds og úreltra viðhorfa
Alda Hrönn lýsti einnig í langri
færslu á Facebook í tilefni #metoo-
átaksins karllægri menningu, fyrir-
litningu og áreitni. Hún nefndi sér-
staklega eitt atvik þar sem karlkyns
stjórnandi kallaði hana „kerlingar-
tussu“ fyrir framan marga starfs-
menn sem heyrðu undir hana. Þá
hafi hún ítrekað verið áreitt kyn-
ferðislega.
„Ég ber ekki kala til neins. Ég ætla
hins vegar ekki að vera meðvirk með
þeim aðilum sem sýna af sér svona
hegðun eða sýna
konum fyrirlitn-
ingu. Það verður
að vera hægt að
taka á þessu. Það
verður líka að
gera breytingar
í lögreglunni
rétt eins og
annars staðar
í samfélaginu.
Það hefur verið
lítið gert úr lýs-
ingum kvenna
á kynferðis-
legri áreitni
innan lögregl-
unnar. Bæði
af konum og körlum. Til dæmis í
kjölfar skýrslu sem kom út fyrir
nokkrum árum um kynferðislega
áreitni innan lögreglunnar. Það er
ekki endalaust hægt að segja „þetta
er ekki satt“. Þetta er satt. Ég var sjálf
í lögreglunni. Ég veit hvað er verið
að tala um.“
Alda Hrönn segir að þær breyting-
ar sem voru gerðar á áherslu og verk-
lagi hafi líka mætt mótstöðu. „Auð-
vitað er þetta að sumu leyti eðlilegt.
Fólk er hrætt við breytingar. En þetta
er líka menning sem hefur myndast á
vinnustaðnum. Það er til dæmis ekki
sama menning á Suðurnesjum.
Sigríður Björk var fyrsti kven-
lögreglustjórinn í Reykjavík. Ég var
fyrsti kvenaðstoðarlögreglustjórinn.
Sumir vildu kalla áherslur okkar
„mjúk mál“. Það er fjarstæða. Þetta
eru hörðu málin, varða fólkið og
börnin sem eru framtíðin.“
Alda Hrönn segir mótlætið hafa
reynt á. „Mótlætið sem við mættum
var stundum fyrirstaða,“ segir hún.
Ekki hafi alltaf verið farið eftir nýju
verklagi. Þá hafi einnig verið deilt á
nýjar áherslur. Nú geri það fáir. Enda
hafi árangurinn verið góður. „Rann-
sóknir sýna það að breytingarnar
voru til góðs. Þolendur benda sjálfir
á þetta. Loksins hafi þeir fengið
hjálp.“
Kom ekki til greina að gefast upp
Alda Hrönn segir aldrei hafa komið
til greina að gefast upp.
„Áreitnin og mótlætið, karla-
menningin. Landssamband lög-
reglumanna vann gegn okkur. Það
var við afl að etja. Þetta er mjög
lýjandi til lengdar. Ég hefði aldr-
ei nennt þessu ef starfið væri ekki
svona gefandi. Það kom aldrei til
greina að gefast upp og árangurinn
talar sínu máli. Ég er stolt af honum.
Þetta var mjög „töff“ tími og mótaði
mig. Sem manneskju og starfsmann.
Ég er mjög einbeitt í því hvað ég vil
gera, hvað ekki. Ég er líka gersam-
lega óhrædd við að tjá mig um þessi
málefni.“
Það sem reyndi mest á Öldu
Hrönn var hins vegar svokallað
LÖKE-mál. Hún var send í leyfi
frá störfum í október 2016 eftir að
settur héraðssaksóknari hóf rann-
sókn á störfum hennar. Öldu Hrönn
var gefið að sök að hafa misbeitt lög-
regluvaldi við rannsókn á gagnaleka
lögreglumanns úr upplýsingakerfi
lögreglunnar, LÖKE. Sá lögreglu-
maður var sakfelldur í Hæstarétti
Íslands fyrir að hafa greint vini
sínum frá því á Facebook að hann
hefði verið skallaður af ungum dreng
við skyldustörf. Áður var lögreglu-
maðurinn ákærður fyrir að fletta
upp konum í LÖKE, frá árinu 2007 til
2013, og deila upplýsingum um þær í
lokuðum Facebook-hópi með starfs-
manni símafyrirtækis og lögmanni.
Sá hluti ákærunnar var felldur niður
og þótti ekki studdur gögnum.
Nýverið staðfesti Bogi Nilsson,
settur ríkissaksóknari, ákvörðun
héraðssaksóknara um að fella niður
mál gegn Öldu Hrönn. Í niðurstöðu
Boga kemur fram að hvorki lögreglu-
stjórinn á Suðurnesjum né embætti
ríkissaksóknara, sem Alda Hrönn
hafði leitað samráðs við í málinu,
hafi beint málinu í farveg til sam-
ræmis við ákvæði lögreglulaga. Þá
hafi rannsókn málsins ekki verið
óeðlileg eða í andstöðu við laga-
fyrirmæli, enda í samráði við emb-
ætti ríkissaksóknara eða samkvæmt
fyrir mælum embættisins. Bogi
bendir á að annmarkar hafi verið í
upphafi rannsóknar í framhaldi af
móttöku ábendingar og móttöku
rannsóknargagna um háttsemi lög-
reglumanna. Þeir annmarkar hafi þó
ekki varðað við almenn hegningar-
lög.
Málið byrjaði hjá Stígamótum
Alda Hrönn hefur frá upphafi vísað á
bug þeim ásökunum sem voru tilefni
rannsóknarinnar. Aðkoma hennar
hafi einfaldlega fallið undir starfs-
skyldur hennar sem löglærður full-
trúi hjá lögreglunni á Suðurnesjum.
„Ég þekki ekki þá manneskju sem
upphaf málsins er rakið til. En sú
hin sama treysti ekki lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu. Hún leitaði til
Guðrúnar Jónsdóttur hjá Stígamót-
um. Guðrún hafði svo samband við
mig og bað mig um að hitta sig. Hún
væri með mál sem hún þyrfti að ráð-
færa sig við mig um. Þetta var stuttur
fundur. Ég hitti hana og segi við hana
að við getum ekkert gert nema hafa
gögn í höndunum. Guðrún greinir
mér frá því hvað skjólstæðingur
hennar sýndi henni,“ segir Alda
Hrönn og bætir við að skjólstæð-
ingurinn hafi síðan tekið ákvörðun
um að afhenda lögreglunni gögnin.
Stígamót hafi verið milliliður.
„Þegar ég er búin að hitta Guð-
rúnu læt ég ríkissaksóknara vita. Segi
frá efni fundarins og hvort það sé
vilji til þess hjá embættinu að ég nái
í gögnin. Það er vilji til þess hjá ríkis-
saksóknara. Ég fer því og sæki þau
og fer með á Suðurnes. Þangað skila
ég þeim. Í framhaldinu er haldinn
fundur yfirmanna og ákveðið í sam-
ráði við ríkissaksóknara að greina
málið frekar. Ég hafði engin afskipti
af málinu á meðan það var í grein-
ingu. Og sá reyndar aldrei gögnin
þótt ég hefði komið þeim til skila.“
Þarf að taka hart á leka
Alda Hrönn bendir á að ábendingar
almennra borgara um leka úr LÖKE
eigi að taka alvarlega. Lögreglumenn
eiga að bera við þagnarskyldu um
þau atvik sem þeim verða kunn í
starfi sínu eða vegna starfsins og
leynt eiga að fara vegna lögmætra
almanna- eða einkahagsmuna. Hún
hefur lengi verið talsmaður þess að
breyta umgjörð kerfisins. „Ég veit að
það er mikill vilji hjá ríkislögreglu-
stjóra til að gera það. Þetta er alltaf
spurning um að hverju lögreglu-
menn þurfa að hafa aðgang, vinnu
sinnar vegna, og hvaða upplýsingar
þurfi að vernda. Við þurfum að gæta
þagmælsku. Það þarf auðvitað að
taka hart á því ef upplýsingar eru
misnotaðar, þeim lekið eða eitthvað
slíkt,“ segir Alda Hrönn.
Hún segist furða sig á því hvers
vegna hún hafi verið tekin fyrir í
málinu. Rannsókn setts héraðssak-
sóknara stóð í fyrstu í fjóra mánuði
og á meðan var Alda Hrönn í leyfi.
Rannsóknin var tekin upp aftur
vegna vanhæfis lögreglumanns sem
rannsakaði málið. Hann tjáði sig um
þær sakir sem bornar voru á Öldu
Hrönn á Facebook-síðu hennar og
sagði að honum hefði verið „fljótt
ljóst, að kærur þessar varðandi
ætluð brot af hálfu Öldu Hrannar,
voru með öllu tilhæfulausar og hefði
þessum málum átt að ljúka mun fyrr
en raunin varð“.
Hófst þá önnur rannsókn sem
stóð í um 12 mánuði. Óvissan hefur
því varað lengi. „Þetta reyndi á mig
og alla í kringum mig líka. Ég held að
þetta sé fyrsta mál sinnar tegundar
þar sem persóna er tekin fyrir með
þessum hætti. Ég veit að ég gerði
ekkert rangt. Þó að við getum alltaf
farið yfir verkferlana og gert betur.
Þetta var fyrir margra hluta sakir
ótrúlega erfitt, og ég velti því oft fyrir
mér af hverju ég væri í lögreglunni.
Hvort það væri virkilega þess virði.
Maður stendur einn þegar svona
kemur upp, en lærir af því. Ég hef
samt skilning á að fólk leiti réttar
síns, finnist því á sér brotið.
En ég var kærð fyrir brot gegn
nærri því öllum lagabálki íslenska
lýðveldisins. Niðurstaðan varð sú að
engin sérrefsilagaákvæði né heldur
refsiákvæði almennra hegningarlaga
hafi komið til álita önnur en ákvæði
132. gr. sem rannsóknin leiddi í ljós
að ég hefði ekki brotið gegn.“
Þekkir umkomuleysið
Alda Hrönn ætlar að reyna að nýta
sér reynsluna af LÖKE-málinu. „Ég
veit núna hvernig er að vera í þess-
ari stöðu. Að vera sakborningur. Ég
þekki umkomuleysið og veit hvað
það skiptir miklu máli að óviss-
an vari sem styst. Nú eru liðin tvö
ár síðan ég var kærð. Þessi tími var
erfiður og það hefði verið heppi-
legra fyrir alla að rannsóknin hefði
tekið styttri tíma. Ég hef ekki getað
tjáð mig um málsástæður og geri það
reyndar ekki að fullu enn,“ segir hún.
„Ég er opinber starfsmaður sem er
bundinn þagnarskyldu og get því illa
svarað fyrir þær ásakanir sem ég hef
ítrekað orðið fyrir í þessu máli nema
að verulega litlu leyti opinberlega.
Niðurstaðan er hins vegar skýr, ég
braut ekki af mér. Ég tel mig samt
ekki vera neitt fórnarlamb í þessu
máli. Lífið er ekkert alltaf auðvelt,
það lofaði því enginn. Ég vil samt
geta rætt málin og er ekki smeyk við
það. Svona er þetta bara. Mín störf
eru ekkert hafin yfir gagnrýni en ég
geri ávallt mitt besta. Störf mín fyrir
lögregluna á Suðurnesjum eiga hug
minn allan núna. Það er gott að vera
hluti af því að breyta kerfinu og bæta
það.“
Blaðamannafundur vegna man-
salsmálsins árið 2009. Jóhannes
Jensson aðstoðaryfirlögregluþjónn,
Alda Hrönn Jóhannsdóttir, þá stað-
gengill lögreglustjóra, Sigríður Björk
Guðjónsdóttir, þá lögreglustjóri á
Suðurnesjum, og Arnar Jensson, sem
þá var aðstoðaryfirlögregluþjónn hjá
EUROPOL. FRéttABLAðið/GVA
Alda Hrönn var fyrsti aðstoðarlögreglustjóri Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu. FRéttABLAðið/PJEtUR
Þetta reyndi á mig og
alla í kringum mig
líka. Ég held að Þetta
sÉ fyrsta mál sinnar
tegundar Þar sem per-
sóna er tekin fyrir
með Þessum hætti.
visir.is Lengri útgáfa af greininni
er á Vísi.
3 . f e b r ú a r 2 0 1 8 L a U G a r D a G U r26 H e L G i n ∙ f r É T T a b L a ð i ð
0
3
-0
2
-2
0
1
8

0
4
:3
2
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
E
4
-C
9
0
8
1
E
E
4
-C
7
C
C
1
E
E
4
-C
6
9
0
1
E
E
4
-C
5
5
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
1
1
2
s
_
2
_
2
_
2
0
1
8
C
M
Y
K