Fréttablaðið - 03.03.2018, Qupperneq 20

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5800, ritstjorn@frettabladid.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Í íslenska
einokunar-
kerfinu er
þessu öðru-
vísi farið.
Sama háa
gjald er greitt
óháð gæðum
bifreiðar eða
þjónustu.
Mín skoðun
Guðmundur Steingrímsson
Í vikunni þegar ég var á leið í háttinn var ég tekinn í bólinu. „Hvað finnst þér um að drengir séu umskorn-ir?“ spurði konan mín af rælni upp úr vefsíðuvafri.
„Ha?“ hváði ég. Ég kom af fjöllum. „Hver var að umskera
hvern?“ Ég hafði lítið fylgst með umræðunni. Af eðlis-
lægri hvöt til karllægra hrútskýringa reyndi ég þó
auðvitað að hugsa hratt og segja eitthvað mjög fræðandi
og spaklegt við konu mína um umskurð drengja, sögu
umskurðar, fjölmenningarleg álitamál og svo framvegis.
Það mistókst. Það er skemmst frá því að segja að ég fór
mjög illa út úr þessari samræðu, sagði margt vanhugsað
og fór ringlaður að sofa.
Úti á þekju
Af hverju á maður allt í einu að hafa skoðun á
umskurði? Hvað gerðist? Af hverju missti ég? Málið
er þetta: Alls konar ágreiningsmál skjóta jafnan upp
kollinum í samfélaginu án þess að maður nái almenni-
lega að undirbúa sig. Svo staldra þau stutt við. Ég lendi
ítrekað í því að maður er rétt byrjaður að mynda sér
skoðun þegar flestir eru farnir að tala um eitthvað allt
annað. Núna fyndist mér til dæmis hallærislegt af mér
að fara að básúna einhverjar skoðanir um umskurð
rétt í sömu andrá og fólk er almennt að fara að tala um
vopnaflutninga. Ég hef hins vegar ekki náð að kynna
mér almennilega staðreyndir um vopnaflutninga-
málið, sem þó lítur vægast sagt ekki vel út. Þannig lendir
maður ítrekað milli skips og bryggju sem almennur
borgari þessa lands. Of seinn að mynda sér skoðun, of
seinn að átta sig á nýjum málum.
Ópið
Þegar verst lætur breytist maður í manneskjuna í Ópinu
eftir Munch. Maður stendur á brú milli tveggja hita-
mála, þess sem sem er að hverfa og þess sem er að koma,
og bara heldur um höfuð sér og æpir. Ópið er þetta: Ég
hef hvorki djúpa skoðun á þessu né þekkingu! Ég var að
hugsa um aðra hluti!
Auðvitað er þetta full dramatísk samlíking, en þó
með sannleikskorni. Sagt er að skoðanir séu eins og
afturendar. Allir hafi svoleiðis. Ég er svolítið sammála
því. Mér finnst þessi mál öll sem skjóta upp kollinum
oftast vera mjög áhugaverð og mig langar oftast að vita
meira. Mér finnst áhugavert að heyra báðar hliðar. Mig
langar að vita staðreyndir málsins. Mér finnst hins vegar
oft ríkja algjört offramboð af mjög heitum skoðunum
um þessi mál. Ég skil stundum ekki á hverju þær eru
byggðar.
Hlutverk þingsins
Mig grunar að löngun margra til að mynda sér skoðun
á málum sé ekki í réttu sinki við hraðann sem ríkir á
miðlunum. Víkur þá sögunni að Alþingi Íslendinga og
hinu raunverulega markmiði þessa pistils. Ég hyggst nú
reyna að auka virðingu þingsins.
Í veröld hinna ófyrirsjáanlegu hvirfilbylja hitamála er
Alþingi frábært fyrirbrigði. Þegar flestir eru að hætta að
tala um umskurð er Alþingi rétt að byrja. Einungis fyrsta
umræða um umskurð hefur farið fram þar. Núna fer
málið í nefnd og auglýst er eftir ígrunduðum umsögnum
allra þeirra sem hafa eitthvað um málið að segja. Í þing-
nefndinni er hlustað á allar hliðar. Svo skrifa nefndar-
menn álit. Svo er önnur umræða. Svo atkvæðagreiðsla.
Svo getur málið farið aftur í nefnd. Svo er kannski aftur
umræða í þingsal. Svo er aftur atkvæðagreiðsla.
Alþingi er þannig kærkomið mótvægi við Facebook.
Ég fíla það. Þetta tekst auðvitað ekki alltaf en pælingin
er góð. Stundum er gott að mynda sér skoðun hægt.
Um umræðuna um umskurð
Gerðu þér mat
úr Faceb k
Finnski bóndinn og frumkvöðullinn Thomas Snellman
heldur erindi í Hörpu á vegum Matarauðs Íslands og
Bændasamtakanna.
Opin ráðstefna og vinnustofa
um milliliðalaus viðskipti
með matvörur
Björtuloft, efsta hæð í Hörpu
sunnudaginn 4. mars
kl. 14:00-16:30
Skráning fer fram á bondi.is
Aðgangur er ókeypis.
bondi.is
Nokkrir þingmanna Viðreisnar og Pírata hafa lagt fram þingsályktunartillögu um frelsi á leigubílamarkaði. Þingmennirnir vilja afnema hámarksfjölda atvinnuleyfa til leigubílaaksturs, fækka kvöðum fyrir veitingu þeirra og opna fyrir aukna sam-
keppni. Í reynd þýðir þetta að opna ætti íslenskan markað
fyrir alþjóðlegum fyrirtækjum á borð við Uber eða Lyft.
Leigubílamarkaðurinn á Íslandi er einokunarbransi.
Eingöngu með því að hafa atvinnuleyfi frá Samgöngustofu
og vera tengdur bifreiðastöð má aka leigubifreið. Gjaldskrá
leigubíla er sömuleiðis samræmd. Sama gjald er greitt hvar
sem stigið er upp í bílinn. Bílstjórar þurfa líka að hafa akstur
leigubifreiðar að aðalatvinnu, að vera eigendur eða fyrstu
umráðamenn bílsins sem notaður er og mega ekki hafa verið
dæmdir til refsivistar.
Færa má rök fyrir því að öll þessi skilyrði séu úrelt. Þau tvö
fyrstu dæma sig sjálf og í tilviki þess þriðja má velta fyrir sér
hvort það að fólk hafi misstigið sig einhvern tíma á lífsleið-
inni eigi að leiða til þess að það sé útilokað frá því að verða
atvinnubílstjóri um aldur og ævi.
Einkafyrirtæki á borð við Uber gera strangar kröfur til bíl-
stjóra og bifreiða. Bifreiðarnar þurfa að standast kröfur um
hámarksaldur og lágmarksgæði, og gerðar eru kröfur um að
bílstjórar séu með óflekkað mannorð.
Notendur geta valið um flokk bifreiða eftir því hvort þeir
vilja lítinn rafmagnsbíl, þurfa pláss fyrir farangur eða vilja
ferðast með glæsibifreið. Kostnaður er ljós fyrirfram og er
greiðsla innheimt í samræmi við gæði bíls, lengd ferðar, tíma
dags og svo framvegis. Ókunnugir geta deilt leigubíl kjósi þeir
svo og skipt kostnaðinum gegnum Uber-snjallforritið. Bæði
farþegar og bílstjórar gefa svo hvor öðrum einkunn, þannig
að óvinsælir bílstjórar kemba yfirleitt ekki hærurnar í starfi.
Í íslenska einokunarkerfinu er þessu öðruvísi farið. Sama
háa gjald er greitt óháð gæðum bifreiðar eða þjónustu. Hvati
fyrir bílstjóra til að skara fram úr starfssystkinum sínum er
enginn.
Umræðan um þessi mál hefur alltof oft snúist um upp-
hrópanir. Auðvitað myndu neytendur njóta góðs af því ef
leigubílastarfsemi yrði gefin frjáls. Atvinnubílstjórar ættu
heldur ekki að mótmæla eðlilegum framförum heldur fagna
þeim. Þeirra baráttumál ættu að snúast um að alþjóð-
legir risar á borð við Lyft eða Uber sýni réttindum bílstjóra
virðingu, en það hefur stundum vantað.
Gleymum því ekki að leigubifreiðar eru í samanburði
nokkuð hagkvæmur samgöngukostur. Ef þeir eru hóflega
verðlagðir og einfaldir í notkun til að verða raunveru-
legur kostur, getur það orðið til þess að fækka bílum, með
jákvæðum áhrifum á umhverfi og umferðarþunga.
Í borg eins og Reykjavík, sem óneitanlega á við samgöngu-
vanda að etja, væri akkur í frjálsri leigubílastarfsemi. Kannski
ættum við meira að segja að ganga skrefinu lengra og gera
það að skilyrði að leigubílar séu knúnir nýjum vistvænum
orkugjöfum eins og rafmagni. Hvað sem slíkum bollalegg-
ingum líður er ljóst að leigubílaþjónusta verður að endingu
frjáls hér á landi. Eftirlitsstofnun ESA hefur þegar komist að
þeirri niðurstöðu að sambærileg leigubílalög í Noregi stríði
gegn EES-samningnum.
Þingmenn standa því væntanlega frammi fyrir því hvort
þeir vilji sýna frumkvæði til frelsis eða bíða valdboðsins að
utan.
Frelsi
3 . m a r s 2 0 1 8 L a U G a r D a G U r20 s k o ð U n ∙ F r É T T a B L a ð i ð
SKOÐUN
0
3
-0
3
-2
0
1
8

0
4
:3
6
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
1
D
-B
3
9
8
1
F
1
D
-B
2
5
C
1
F
1
D
-B
1
2
0
1
F
1
D
-A
F
E
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
1
2
8
s
_
2
_
3
_
2
0
1
8
C
M
Y
K