Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.09.2017, Side 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.9. 2017
VIÐTAL
M
arta Magnúsdóttir brennur
fyrir skátastarfi en hún tók
við sem skátahöfðingi Ís-
lands í vor. Hún er aðeins 23
ára gömul sem er óvenjulegt
í slíku leiðtogastarfi. „Markmiðið er alltaf að
skapa betri heim, það er útgangspunkturinn.
Fólk heldur stundum að við séum bara að gera
einhverja hnúta en það er ekki rétt,“ segir
Marta sem er á svipinn eins og hún sé alltaf
brosandi, sem er eflaust afleiðing af allri já-
kvæðninni og kraftinum sem verður greini-
legur í samtali við hana.
„Þú upplifir að þú tilheyrir stærri heild sem
er um allan heim. Þegar þú hittir annan skáta
veistu strax hvaða gildi hann hefur. Þið hittist á
sameiginlegum grundvelli óháð menningarbak-
grunni og trúarbrögðum. Fyrir mér er það eitt
það flottasta í þessu. Uppruni, stjórnmálaskoð-
anir, trúarbrögð og fleira skiptir ekki máli, allir
sameinast um sömu gildin,“ segir hún og bend-
ir á að á heimsmóti skáta, sem fram fór hér-
lendis í sumar hafi þetta verið raungert.
„Þarna eru allir saman og það gengur vel. Við
fundum einhvern stað í miðjunni til að mætast
á og það er skátaheitið,“ segir hún og útskýrir
að í skátastarfi með börnum og ungmennum sé
reynt að mæta öllum á þeirra forsendum.
Alltaf að leggja þér lífsreglurnar
Hún segir að mikið sé unnið með samskipti,
hópavinnu og siðfræði „Þú ert alltaf að fara
með skátaheitið og læra um það. Þannig ertu
alltaf að leggja þér lífsreglurnar.“ Hún segir að
frasinn „eitt sinn skáti, ávallt skáti“ komi til
vegna þessa því siðfræðiboðskapurinn fylgi
fólki út lífið og þetta sé því gott veganesti. Hún
minnir á rannsókn, sem leiddi í ljós að þeir sem
hafi tekið þátt í skátastarfi í æsku séu við betri
andlega heilsu á fullorðinsárum en greint var
frá þessu m.a. hér í Sunnudagsblaði Morg-
unblaðsins. Hún segir að efling þrautseigj-
unnar hafi áhrif.
Hún rifjar upp að hún hafi fengið viðeigandi
áskoranir þegar hún byrjaði. „Það er farið í
eitthvert verkefni og allir fá að vera hluti af
verkefninu á sínum forsendum. Þá eflist þraut-
seigjan. Þú ert alltaf að takast á við verkefni við
hæfi og þannig eflir maður sjálfstraustið í leið-
inni. Þú ert ekki bara þarna til að hlusta á þann
reynslumeiri heldur er þín skoðun og þitt hlut-
verk mikilvægur hluti af heildinni.“
Kynntist skátastarfi fimmtán ára
Það er auðvelt að ímynda sér að skátahöfðing-
inn hafi byrjað í skátunum barnung en svo var
ekki. „Ég kynntist skátunum þegar ég var
fimmtán ára, þá byrjaði skátastarf heima hjá
mér í Grundarfirði,“ segir Marta, sem segist á
þessum tíma hafa fundist margt skemmtilegt
en ekki hafa verið með brennandi ástríðu fyrir
neinu.
„Það var skáti sem flutti til Grundarfjarðar
og endurvakti skátafélagið eftir langan dvala.
Hann var með stuttan kynningarfund á starf-
inu í skólanum og sagði að hann yrði með kynn-
ingarfund síðar á skátamóti sem yrði um sum-
arið. Mér fannst þetta hljóma spennandi en
okkur í bekknum fannst þetta samt eitthvað
púkalegt. Ímyndin sem ég hafði var neikvæð en
mótið hljómaði of vel til að sleppa kynningunni
þannig að við ákváðum nokkur að fara á kynn-
inguna,“ segir Marta sem fór á fundinn, heill-
aðist, borgaði fljótlega staðfestingargjaldið fyr-
ir mótið og eftir það varð ekki aftur snúið.
„Fyrst ætlaði ég að hætta strax eftir ferðina
á mótið, ætlaði sko ekki að taka þátt í skáta-
starfi, það var of hallærislegt fyrir mig, ætlaði
bara í þessa flottu ferð,“ segir Marta sem fór
þá um sumarið á Evrópumótið sem haldið var
hérlendis árið 2009.
„Ég mætti á mótið og þetta var það tjúll-
aðasta sem ég hafði gert á ævinni, ég elskaði
hverja einustu mínútu. Þegar við komum heim,
sendi skátaforinginn okkar í gamni tengil á
skátamót í Kenía árið eftir og við skráðum okk-
ur strax daginn eftir. Ég var bara heilluð af
þessu og fannst þetta alveg geggjað,“ segir hún
en við tók fjáröflun og skipulagning.
„Veturinn var undirlagður. Það var í okkar
höndum að koma okkur þangað. Það voru ís-
lenskir fararstjórar sem sáu um stóru prakt-
ísku málin en eftir stóðu persónulegu málin,“
segir Marta og útskýrir að hún hafi sjálf þurft
að setja upp fjárhagsplan, fara í bólusetningar
og skipuleggja fjáröflun. „Áður hafði ég verið í
fjáröflun þar sem einhver annar sá um að segja
mér hvar og hvenær ég ætti að mæta og hvað
ég ætti að gera.“
Hún segir það hafa verið þroskandi að þurfa
að kljást við þetta sjálf ásamt jafnöldrum en
þau skipulögðu til dæmis bíósýningar í sam-
vinnu við Sambíóin auk þess að taka að sér hin
ýmsu verkefni og selja hitt og þetta.
„Þetta var heilmikið verkefni þennan vet-
urinn en við fórum líka í útilegur og sóttum við-
burði á landsvísu þar sem maður kynntist öðr-
um krökkum. Þetta voru helgarútilegur og líka
vikulegir fundir,“ segir Marta en þetta var
fyrsta vetur hennar í framhaldsskóla en hún
gekk í Fjölbrautaskóla Snæfellinga í Grund-
arfirði.
Missti af því að byrja að drekka
Hún segir að margir á hennar aldri hafi á þess-
um tíma byrjað að drekka áfengi og en hún hafi
verið með hugann við Keníaferðina en ekki
partístand og fannst hún ekki getað tekið þátt í
þessu. „Og enn þann dag í dag er ég ekki byrj-
uð að drekka. Ég var á þessum aldri oft spurð
að því af hverju ég drykki ekki og ég svaraði
bara að ég hefði eiginlega misst af því, ég var
upptekin við annað. Það var ekki hægt að eyða
krónu í eitthvert rugl og heldur ekki hægt að
hlaupa á eftir tískustraumum. Ég var búin að
ákveða að peningurinn færi í þessa ferð. Þó það
kæmi nýr sími á markaðinn var ekkert hægt að
eltast við það. Ég er ánægð með mig þegar ég
hugsa um þetta núna, að ég hafi staðið með
sjálfri mér og ákveðið að taka þátt í skátastarf-
inu af fullum krafti þó ég vissi það mætavel að
mörgum þætti það hallærislegt enda fannst
mér það sjálfri áður en ég kynntist starfinu,“
segir Marta sem hefur farið á hverju sumri síð-
an til útlanda með skátunum þannig að skáta-
starfið hefur leitt hana á margar spennandi
slóðir innan- og utanlands.
„Það sem við erum að gera í dag og síðustu
hundrað árin er það sem er í tísku í þjóðfélag-
inu, náungakærleikur, að vera trúr sjálfum sér,
vera virkur í samfélaginu, vilja skapa betri
heim, hugsa um náttúruna og náungann,“ segir
hún að ógleymdri útivistinni.
„Við erum mikið í útivistinni og allskonar
ferðum, í tjöldum eða skálum en það eru skáta-
skálar hér og þar um landið. Maður er oft í
varnarstöðu gagnvart því að það sé litið niður á
þetta starf. Þetta er svo mikið skotmark, það er
orðið frekar þreytt en við höldum okkar striki
og þeir sem vilja dæma án þess að vita um hvað
þetta snýst, það er þeirra mál.“
Varla hefur farið framhjá neinum að stórt
skátamót var haldið hérlendis í sumar. „Þetta
er stærsta skátamót sem hefur verið haldið á
Íslandi og líklegast fjölþjóðlegasti viðburður
sem hefur verið haldinn hér. Þetta voru um
hundrað þátttökulönd,“ segir hún en þátttak-
endur voru á aldrinum 18-25 ára sem samein-
uðust allir í dagskrá á Úlfljótsvatni, um 5.000
manns.
Mætast í miðjunni
með skátaheitinu
Marta sjálf var því þátttakandi og játar að
sumir hafi verið hissa á því að þarna hafi skáta-
höfðingi landsins verið mættur sem þátttak-
andi. Hún segir að upplifunin hafi verið sterk
og það hafi verið gaman að því að vera hluti af
þessu fjölþjóðlega samfélagi. „Við sam-
þykkjum fjölbreytileikann og vitum að við er-
um að mætast í miðjunni með skátaheitinu og
þessum gildum. Það er enginn að reyna að vera
eins og einhver annar. Mér finnst alltaf gaman
að svara spurningunni: Hvað gerið þið í skát-
unum? Maður fær bara að vera maður sjálfur,
fyrir mér eru það bestu meðmælin.“
Eins og greint var frá í fjölmiðlum kom nóró-
vírus upp á Úlfljótsvatni í sumar og svarar
Marta því aðspurð að hún hafi sloppið. „Ég
slapp en þetta var skelfilegt. Þarna voru er-
lendir hópar á ferð og vírusinn kom með þeim.
Þátttakendur á heimsmótinu sluppu, þetta var
hvorki tengt þeim né staðnum. Núna er búið að
mæla allt og taka Úlfljótsvatn alveg út og til að
gulltryggja sig var staðnum lokað alveg í þrjár
vikur til að taka af allan vafa.“
Þarna hefur væntanlega þurft skátahæfni til
að leysa úr málum. „Já, það þurfti rosa mikið
að redda og treysta á góðvild náungans. Þetta
var bara verkefni sem þurfti að sinna. Það er
margt gott fólk sem hleypur í verkin, þetta eru
allt sjálfboðaliðar, með skátagildin á hreinu og
láta gott af sér leiða,“ segir Marta og játar því
að það sé mjög gott að vera í slíkum félagsskap
þegar eitthvað bjáti á.
Vetrarstarfið framundan leggst vel í hana.
„Krakkarnir eru að byrja að mæta á fundi í
skátaheimilunum. Þetta er svo hentugur fé-
lagsskapur, þú þarft ekki að vera snillingur í
neinu sérstöku, bara í að vera þú sjálfur. Það
eru engin inntökuskilyrði önnur en þau að þú
verður að vilja bæta heiminn, og taka þátt í
þessu hugsjónastarfi sem skátastarfið gengur
útá og vera hluti af þessu alheimsbandalagi.
Þetta verður lífsstíll, skátar eru ekki bara skát-
Lífsstíll
að vera í
skátunum
Marta Magnúsdóttir segir að í skátunum hætti enginn að leika
sér. Þessi 23 ára gamli skátahöfðingi Íslands hefur ferðast víða
um heim og er meira að segja pólfari. Hún er uppalin í Grund-
arfirði og unir sér illa í borgum. Hún segir að það besta við að
vera í skátunum sé að maður fái að vera maður sjálfur.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
’Maður er oft í varnarstöðugagnvart því að það sé litiðniður á þetta starf. Þetta er svomikið skotmark, það er orðið
frekar þreytt en við höldum okk-
ar striki og þeir sem vilja dæma
án þess að vita um hvað þetta
snýst, það er þeirra mál