Morgunblaðið - 02.10.2017, Síða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. OKTÓBER 2017
STARFSGETUMAT
staða og næstu skref
Morgunfundur VIRK starfsendurhæfingarsjóðs
og Öryrkjabandalags Íslands
Grand Hótel 4. október kl. 8.30-12.00
DAGSKRÁ
F ÁVARP
Þorsteinn Víglundsson, félags- og jafnréttismálaráðherra
F COMPARISON AND DEVELOPMENT OF
WORKABILITY ASSESSMENT IN EUROPE
(Þróun starfsgetumats í Evrópu)
Gert Lindenger, forseti EUMASS
F STARFSGETUMAT – REYNSLAN Í ÖÐRUM LÖNDUM
Eiríkur Smith, fötlunarfræðingur
F STARFSGETUMAT EÐA ÖRORKUMAT?
Hans Jakob Beck, yfirlæknir VIRK
F VIRKT SAMFÉLAG – tillögur ÖBÍ að
heildstæðu kerfi starfsgetumats og
framfærslu á grundvelli þess
Ellen Calmon, formaður ÖBÍ
F PALLBORÐSUMRÆÐUR
FUNDARSTJÓRI
Sigmundur Ernir Rúnarsson
AÐGANGUR ÓKEYPIS
en skrá skal þátttöku á
virk.is eða obi.is
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
„Það má nú segja að þarna hafi verið
fátt sem kom á óvart,“ segir Jón Þór
Ólason, hdl. og lektor í refsirétti við
Háskóla Íslands, spurður álits um
niðurstöðu og forsendur Héraðs-
dóms Reykjaness sem dæmdi Thom-
as Fredrik Møller Olsen í nítján ára
fangelsi á föstudag. „Þetta vekur
auðvitað eftirtekt enda eru mjög fáir
dómar þar sem hin endanlega refs-
ing hefur verið þyngri en sextán ára
fangelsi.“
Brotunum steypt saman
Spurður hvers vegna dómur
Thomasar hafi verið jafn þungur og
raun bar vitni, segir Jón Þór að í
máli Thomasar hafi verið um brota-
samsteypu að ræða enda hafi hann
verið dæmdur fyrir manndráp ann-
ars vegar og fíkniefnalagabrot hins
vegar.
„Meginreglan er í 34. gr. hegning-
arlaga, þar segir að heimilt sé að
dæma menn í ævilangt fangelsi eða
um tiltekinn tíma, þá ekki skemur í
þrjátíu daga og ekki lengur en sex-
tán ár. Hins vegar kemur fram í 79.
gr. hegningarlaga að ef lög heimili
aukna refsingu við broti, þá skuli
þau takmörk sem fram komi í 34. gr.
ekki vera því til fyrirstöðu að dæma
megi í fangelsi allt að tuttugu árum,“
segir Jón Þór.
„Ástæðan fyrir því að þetta tilvik
fellur innan þessa ramma er að um
er að ræða brotasamsteypu. Þar sem
hann hefur verið sakfelldur fyrir tvö
hegningarlagabrot, þá koma þessar
reglur til,“ segir hann.
Reyndi að varpa sök á félaga
Héraðsdómur tók mið af fimm af
níu töluliðum 70. gr. almennra hegn-
ingarlaga, sem segja til um atriði
sem geta haft áhrif á refsihæð fyrir
dómþola. „Hann brýtur gegn mik-
ilvægum hagsmunum sem eru líf og
limir þolandans. Annað atriði er
hversu yfirgripsmiklu tjóni verkið
hefur valdið, í þessu tilviki leiðir það
til dauða. Þriðji töluliðurinn horfir til
þess hve mikil hætta var búin af
verkinu og þá vísar dómurinn til
þess að árásin hafi verið „langvar-
andi“ og „hrottafengin“. Í sjötta
tölulið er vísað til þess hve sterkur
og einbeittur vilji hans hefur verið
og í áttunda töluliðnum er vísað til
þess hvernig framferði hans hefur
verið eftir að hann vann verkið. Þá
vísar dómurinn til þess að hann hafi
reynt að leyna verknaðinum og
reynt að hylja hann og svo auðvitað
að hann ber skipsfélaga sinn þessum
sökum,“ segir Jón Þór og nefnir að
dómstólar líti það einnig verulega al-
varlegum augum og til refsiþynging-
ar, reyni menn að koma sök á brota-
þola.
Þrír dæmdir í ævilangt fangelsi
Fáir dómar hafa fallið í íslenskri
réttarframkvæmd þar sem dæmt
hefur verið innan áðurnefndra
marka, þ.e. í 17 til 20 ára fangelsi.
Hámarksrefsing líkt og áður sagði
er ævilangt fangelsi, en enginn hefur
afplánað dóm ævilangt hér á landi.
Jón Þór segir að „ævilangt fangelsi“
beri að skilja eftir orðanna hljóðan.
„Þá lýkur refsivistinni ekki fyrr en
við andlát dómþola nema til náðunar
komi,“ segir hann.
Tvisvar sinnum hefur héraðsdóm-
ur dæmt í ævilangt fangelsi, en í
báðum tilfellum mildaði Hæstiréttur
refsingu og dæmdi til tímabundinn-
ar refsingar. Annars vegar í Guð-
mundar- og Geirfinnsmáli þegar
tveir sakborningar voru dæmdir í
sextán og sautján ára fangelsi í
Hæstarétti. Hins vegar árið 1994
þegar maður var dæmdur fyrir
manndráp sem hann framdi á
reynslulausn vegna annars mann-
dráps sem hann hafði framið. Í
Hæstarétti var hann dæmdur til
þyngstu refsingar sem dæmd hefur
verið á Íslandi, fangelsisvistar í tutt-
ugu ár. „Einn Hæstaréttardómari
skilaði þó sératkvæði og vildi stað-
festa niðurstöðu héraðsdóms um
ævilangt fangelsi,“ segir Jón Þór.
Í Stóragerðismálinu svonefnda frá
árinu 1990 voru tveir menn dæmdir í
átján og tuttugu ára fangelsi í saka-
dómi Reykjavíkur og dómarnir svo
mildaðir í sextán og sautján ár í
Hæstarétti. Í dómi Hæstaréttar sem
féll árið 2001, var maður dæmdur í
átján ára fangelsi fyrir nauðgun,
stórfelldar líkamsmeiðingar og full-
framið manndrápsbrot. Svipti mað-
urinn vitni að nauðguninni lífi og
réðist að kærasta hennar með hnífi.
Meðal þyngstu refsinga sögunnar
Morgunblaðið/Golli
Dómþoli Thomas Fredrik Møller Olsen var á föstudag dæmdur í nítján ára fangelsi í Héraðsdómi Reykjaness.
 Lektor í refsirétti segir fátt koma á óvart í dómi í máli Birnu Brjánsdóttur  Brotum Thomasar
steypt saman  Þyngsti endanlegi dómurinn 20 ár  Tvisvar sinnum verið dæmt í fangelsi ævilangt
Alexander Gunnar Kristjánsson
alexander@mbl.is
Leigubílaleyfum á höfuðborgarsvæð-
inu verður fjölgað um 20 á næstunni
en Jón Gunnarsson samgönguráð-
herra undirritaði reglugerðarbreyt-
ingu þess efnis á
miðvikudag.
Verða leyfin þá
580. Upphaflega
stóð til að fjölga
leyfunum um 90 á
höfuðborgar-
svæðinu og 10
annars staðar á
landinu en eftir
samráð við hags-
munaaðila var
ákveðið að hverfa frá því. Leyfum
fjölgar því um 20, eða 3,5%, en þeim
var síðast fjölgað árið 2003. Síðan þá
hefur íbúum höfuðborgarsvæðisins
fjölgað um 20% og fjöldi ferðamanna
margfaldast.
Ástgeir Þorsteinsson, formaður
Bifreiðastjórafélagsins Frama, segist
ánægður með lendinguna. Hann seg-
ir félagið hafa lagst gegn því að leyf-
um yrði fjölgað um 90. „Það er bara
enginn skortur á leigubílum. Það vita
nú flestir.“ Hann segir einkabílum
hafa fjölgað gífurlega samhliða fólks-
fjölguninni. Þá hafi spurn ferða-
manna eftir leigubílum ekki haldist í
hendur við fjölgun þeirra.
Færri komast að en vilja
Samkeppni á leigubílamarkaði er
einnig takmörkuð á Akureyri, þar
sem leyfin eru 20, á Reykjanesi, 40
leyfi, og í Árborg, þar sem leyfin eru
sjö.
Samgöngustofa hefur auglýst laus
til umsóknar 40 leyfi til leigubílaakst-
urs á höfuðborgarsvæðinu og eitt á
Akureyri. Það eru hin 20 nýju leyfi á
höfuðborgarsvæðinu auk leyfa sem
nýverið hefur verið skilað inn. Að
sögn Valdísar Ástu Aðalsteinsdóttur
hjá Samgöngustofu, ber bílstjórum
að skila inn leyfum sem ekki eru í
notkun. Þau leyfi eru síðan endurút-
gefin tvisvar á ári.
Að jafnaði er meiri eftirspurn eftir
leyfunum en framboð og þarf því að
velja úr umsóknum. Flestir sem
sækja um þau eru svonefndir „hark-
arar“, sem hafa áður sinnt leigubíla-
akstri í afleysingum. Leyfum er síðan
úthlutað til þeirra sem mesta reynslu
hafa af afleysingaakstri.
Morgunblaðið/Þórður
Fjölgun Leigubílum mun fjölga á götum höfuðborgarinnar á næstunni.
Leigubílaleyfum
fjölgað um 20
 Átti upphaflega að fjölga um 90
Ástgeir
Þorsteinsson