Morgunblaðið - 10.10.2017, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 2017
NÝJAR OG SPENNANDI HAUSTVÖRUR
Opið virka daga frá 10-18, laugardag 11-15.
Faxafeni 14, 108 Reykjavík | Sími 551 6646 | Laura Ashley á Íslandi
Albert Þór Jónsson
ritaði grein í Mbl. 23.
sept. sl. þar sem hann
reyndi að sýna fram á
að íslenska krónan
væri ekki vandamálið.
Hann áleit að fyrir-
tæki gætu varið sig
gegn gengissveiflum
með svokölluðum
„fjármálaafurðum“,
þar með væru engin
vandkvæði með krónuna. Svo ein-
falt var það. Vissa hans var þó ekki
staðfastari en svo, að hann taldi það
koma til álita að skoða bandaríska
dalinn sem íslenskan gjaldmiðil.
Ekki minntist hann á evruna, sem
er þó langmest notaði og mikilvæg-
asti gjaldmiðillinn okkar, að krón-
unni frátalinni. Svona getur inn-
múrað heilarugl hlaupið með menn
í gönur. Hann þakkaði krónunni
fyrir hve fljótt við unnum okkur
uppúr kreppunni, en talaði minna
um straumkast ferðamanna sem á
okkur skall og færði ógrynni af
gjaldeyri. Ekkert minntist hann á
hvað fall krónunnar lék íslensk
heimili grátt og hvílík skemmd-
arverk hún vann á íslensku sam-
félagi. Hvorugt hefur jafnað sig.
Ekkert tæki hefur jafn mótandi
áhrif á siðferði og samhygð eins
samfélags sem gjaldmiðilinn. Það
siðferðislega hrun sem við höfum
orðið vitni að undanfarna áratugi
má að nokkru rekja til hrunadans
krónunnar, sem brenglaði huga
okkar, gildismat og athafnir. Gerði
suma ríka, kom öðrum á vonarvöl.
Stöðugur gjaldmiðill er því dauðans
alvara.
Útlendingar taka yfir
Á undraskömmum tíma hefur
það gerst, að erlend fyrirtæki hafa
náð stórri markaðshlutdeild hér.
Auðvitað fagna flest heimili fjöl-
breyttara vöruúrvali, aukinni sam-
keppni og lægra vöruverði. Það
vakti athygli hve margir útrásarvík-
ingar sóttu auð sinn í smásöluversl-
unina, ekki hvað síst matvæli. Það
segir sína sögu. Skrítið að arðurinn
skyldi svo oft enda í skúffu á Tort-
ólu! En það er önnur hlið á þessu
máli. Krónan er enn að valda usla í
atvinnulífi okkar. Alþjóðleg fyrir-
tæki koma hingað og leggja undir
sig stóra hluta atvinnufyrirtækja,
s.s. í byggingavöruverslun, kaupa
hótelkeðju, taka stóra sneið af mat-
vöruversluninni, eiga 80% af laxeld-
inu, eiga stærstu verktakafyrir-
tækin, eignast misstóra hluti í
bönkunum o.s.frv. Ýmsir munu ef-
laust segja að þetta sé
allt í besta lagi og sýni
að við séum orðin hluti
af hnattvæðingunni.
En þarna er vitlaust
gefið. Erlendu stórfyr-
irtækin eru hluti af
fyrirtækjaneti um allan
heim. Þau hafa öflugt
bakland. Geta því boðið
lágt verð. Hitt skiptir
þó meira máli að að-
gangur þeirra að ódýru
fjármagni er óhindr-
aður. Vaxtakjör þeirra gera það
einnig að verkum að innlendir að-
ilar með hávaxtakrónu í farteskinu
eiga engan séns. Því mun eign-
arhald innlendra fyrirtækja og bú-
jarða áfram flytjast til útlanda með-
an við ríghöldum í krónuna.
Krónan er hagsmunatæki
Bænartuggan um ágæti krón-
unnar verður eflaust kyrjuð áfram
af söfnuði hennar, því hún er mjög
mikilvægt hagsmunaverkfæri fá-
mennra hópa. Eitt meginhlutverk
hennar hérlendis hefur verið að
breyta fjárhagslegum skipti-
hlutföllum milli útflutnings-
atvinnuvega annars vegar og inn-
lendra starfsstétta hins vegar.
Þetta er ein meginástæða þess, að
sumir stjórnmálaflokkar vilja ríg-
halda í krónuna, þrátt fyrir aug-
ljósa galla hennar, sem flestir vit-
bornir menn sjá. Það er
athyglisvert að bera saman þróun
færeysks efnahagslífs, sem býr við
gjaldmiðil sem það hefur engin
áhrif á. Þeir hafa þurft að ganga í
gegnum aflasamdrátt og efnahags-
kreppur án þess að byrðum þeirra
hafi verið velt yfir á almenning með
því að fella gengið. Þeir hafa ekki
búið við meira atvinnuleysi en við.
Það eru einkum sjávarútvegur og
landbúnaður – gömlu auðlinda-
atvinnuvegirnir – sem halda fast í
krónuna og þeir stjórnmálaflokkar
sem miða stefnu sína við sérhags-
muni þeirra. Við þurfum að komast
út úr iðukastinu og stefna að upp-
töku annars gjaldmiðils. Með því
gerum við innlend lífskjör og at-
vinnulíf samkeppnisfær við útlönd.
Evran er þar nærtækust.
Krónan hefur
mörg andlit
Eftir Þröst
Ólafsson
Þröstur Ólafsson
» Því mun eignarhald
innlendra fyrirtækja
og bújarða áfram flytj-
ast til útlanda meðan við
ríghöldum í krónuna.
Höfundur er hagfræðingur.
Þær stundir koma að
mér finnst líf mitt vera
slíkt sem ég væri villt-
ur á þokuslungnu fjalli.
Þannig var mér innan-
brjósts einn föstudags-
morgun er ég las ný-
prentað Morgunblaðið
með öðru auganu en
veffréttir blaðsins með
hinu auganu.
Allt var eðlilegt að
kvöldi þegar blaðið fór
í prentun en að því loknu var haldinn
fundur í Ráði Bjartrar framtíðar þar
sem líf ríkisstjórnar var vegið létt-
vægt. Umræðulaust var stjórnar-
samstarfi slitið og á stað fór ferli
sem leiðir til nýrra kosninga, innan
við ári eftir að síðast voru haldnar
kosningar.
Sagan endurtekur sig; það er einn
af eiginleikum lífsins að hinar ólík-
legustu tilviljanir geta ráðið nætur-
stað manna, fremur en eðlilegustu
fyrirætlanir, grundvall-
aðar á nákvæmum út-
reikningi.
Þegar allt gengur vel
þá er það ekki lausn á
smávægilegum sam-
skiptavandamálum að
„kjósa“. Og um hvað
snúast svo kosning-
arnar? Um það hefur
enginn getað frætt mig.
Er ég þó innmúraður á
Alþingi nú um stund.
Lífskjör þjóðar ráð-
ast af staðfestu og stöð-
ugleika í stjórnarfari.
Það er ábyrgð stjórnmálaflokka að
sýna staðfestu í stjórnarfari.
Eilífur aldur og smáblóm
Það er ekki lögmál að stjórnmála-
flokkar eigi sér eilífan aldur. Það er
heldur ekki lögmál að nýjar stjórn-
málahreyfingar verði aldrei annað
en smáblóm með sjálfseyðinguna í
farangrinum.
Því er það sorglegt fyrir lýðræðið
að nýir stjórnmálaflokkar sem fá
tækifæri lífs síns til að sanna til-
verurétt sinn skuli falla á fyrsta
prófi, í efni sem kemur stjórnarsam-
starfi ekki við en má ræða með því að
gera athugasemdir, eins og gerist í
samskiptum upplýsts fólks.
Í þeirri atburðarás sem hófst um
miðnætti 15. september sýndu þing-
menn Sjálfstæðisflokksins yfirvegun
en smáflokkar féllu og misstu frá sér
tækifæri lífs síns. Það er aðeins
sterkur Sjálfstæðisflokkur sem get-
ur staðið vörð um stöðugleika í land-
stjórninni en það er forsenda fram-
fara og lífskjara
Tækifæri lífsins
eða sjálfseyðingin
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Lífskjör þjóðar ráð-
ast af staðfestu og
stöðugleika í stjórnar-
fari. Það er ábyrgð
stjórnmálaflokka að
sýna staðfestu í stjórn-
arfari.
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur er alþingismaður.
Um síðustu áramót
tóku gildi ný lög um
almannatryggingar.
Því verður ekki móti
mælt að með nýjum
lögum fylgdu veru-
legar kjarabætur til
þeirra sem búa einir
og hafa lágar tekjur.
Þessu ber að fagna.
En það þarf að gera
betur fyrir þann stóra hóp eldri
borgara sem er með lágar greiðslur
eða miðlungsgreiðslur frá Trygg-
ingastofnun. Eitt það versta í stöð-
unni í dag er að eldra fólki sem hef-
ur getu og vilja til að vinna er refsað
grimmilega með sköttum og skerð-
ingum. Það er lítill hvati til að vinna
ef þú missir 71% af tekjum þínum í
skatta og skerðingar.
Það er lágmarkskrafa að frítekju-
markið verði hækkað úr 25 þúsund
krónum í 100 þúsund krónur á mán-
uði.
Landssamband eldri borgara hef-
ur vakið athygli á þessu bæði við
þingmenn og ráðherra.
Ég var einn af þeim fjölmörgu
sem mætti á fund Sjálfstæðisflokks-
ins á Nordica hótelinu,
sem markaði upphaf
kosningabaráttunnar.
Það var mjög ánægju-
legt að heyra Bjarna
Benediktsson, for-
sætisráðherra og for-
mann Sjálfstæð-
isflokksins, lýsa því
yfir að frítekjumarkið
ætti að hækka í 100
þúsund krónur. Þetta
er það mikið réttlæt-
ismál fyrir eldri borg-
ara að full samstaða á að geta náðst
um það milli allra stjórnmálaflokka.
Laugardaginn 23. september sl.
var haldinn aðalfundur Öldungaráðs
Suðurnesja. Á fundinum var eftir-
farandi tillaga samþykkt samhljóða.
„Aðalfundur Öldungaráðs Suð-
urnesja haldinn 23. september 2017
skorar á alla flokka sem bjóða fram
í alþingiskosningunum 28. október
2017 að setja málefni aldraðra í al-
gjöran forgang á næsta kjörtímabili.
Stefna þarf að því að afnema frí-
tekjumark eldri borgara í áföngum.
Fyrsta skrefið þarf að vera að
hækka frítekjumarkið nú um ára-
mótin úr 25 þúsund krónum í 100
þúsund krónur. Það stangast á við
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar
að beita sérstökum skatti á fólk sem
náð hefur ákveðnum aldri. Skattar
og skerðingar geta í dag numið allt
að 71% á eldra fólk.
Óbreytt staða stuðlar að því að
hvatinn til vinna hverfur. Óbreytt
staða hvetur til þess að launamenn
færa sig inn í svarta hagkerfið.
Það þarf því að vera algjört for-
gangsmál að hækka frítekjumarkið í
100 þúsund krónur um næstu ára-
mót.“
Aðalfundur Öldungaráðs Suður-
nesja skorar einnig á alla stjórn-
málaflokka að beita sér fyrir hækk-
un á skattleysismörkum. Það getur
ekki gengið að eldri borgarar sem
hafa eingöngu 280 þúsund krónur á
mánuði þurfi að greiða um 53 þús-
und krónur í skatta af þeirri upp-
hæð.
Aðalfundur Öldungaráðs Suður-
nesja tekur undir samþykkt Lands-
sambands eldri borgara á Lands-
fundi sínum í maí sl.: „ Í skýrslu um
fjölþjóðlega rannsókn á vegum
OECD kemur fram að íslenska líf-
eyriskerfið sker sig úr með mikilli
tekjutengingu lífeyris úr almanna-
tryggingunum, jafnframt er Ísland
eina landið þar sem lífeyrir frá
Tryggingastofnun fellur niður ef
tekjur frá lífeyrissjóðum fara yfir
tiltekin mörk. Draga þarf úr þessum
skerðingum hið fyrsta og taka upp
eðlilegan grunnlífeyri fyrir alla.
Fundurinn bendir á að Íslendingar
sé einir þjóða í Evrópu sem er gert
er að búa við skertan grunnlífeyri.“
Aldraðir eru mjög fjölmennur
hópur í þjóðfélaginu eða um 40 þús-
und einstaklingar. Framundan eru
kosningar. Við eldri borgarar leggj-
um mikla áherslu á að stjórnmála-
menn allra flokka kynni sér baráttu-
mál Landssambands eldri borgara
og félaga innan þeirra raða.
Málefni eldri borgara eiga og
þurfa að vera forgangsmál. Ein af
höfuðkröfum okkar er að frítekju-
markið fari strax um áramótin í 100
þúsund krónur.
Frítekjumarkið í 100 þúsund
krónur um áramótin
Eftir Sigurð
Jónsson » Ánægjulegt að heyra
Bjarna Benedikts-
son, formann Sjálfstæð-
isflokksins, lýsa því yfir
að frítekjumarkið ætti
að hækka í 100 þúsund
krónur.
Sigurður Jónsson
Höfundur er varaformaður Lands-
sambands eldri borgara.
asta.ar@simnet.is