Morgunblaðið - 19.01.2018, Blaðsíða 1

Fallegt samspil náttúru og lita við Dyrhólaey nú þegar þorr-
inn gengur í garð. Roðagylltur himinn og hvít klakabönd
mynda fallega heildarsýn á stuttum vetrardögum. Kaldur lit-
ur íssins myndar andstæðu við heitan lit sólarinnar sem minn-
ir á að daginn er tekið að lengja. Nú þarf að þreyja þorrann
og góuna áður en vora tekur á ný.
Klakabönd við Dyrhólaey í byrjun þorra
Morgunblaðið/RAX
F Ö S T U D A G U R 1 9. J A N Ú A R 2 0 1 8
Stofnað 1913  16. tölublað  106. árgangur 
EF MAÐUR GERIR
EKKI NEITT GERIST
HELDUR EKKI NEITT
FJÖLBREYTNI TUNGUMÁLA
LANGA BLOKKIN Í
BREIÐHOLTI HEILLAÐI
TIL LJÓSMYNDUNAR
ÞÝÐING ÍSLENSKRA BÓKA 10 DAVID BARREIRO 38INGVAR MARKÞJÁLFI 12
 Sortuæxli er það krabbamein sem
hefur hvað mesta ættgengistilhneig-
ingu að sögn Hildar Bjargar Helga-
dóttur krabbameinslæknis. Stökk-
breyting í geninu CDKN2A getur
legið í ættum og þeir einstaklingar
sem eru með hana eru í meiri hættu
á að fá sortuæxli.
„Það hefur ekki verið talað mikið
um CDKN2A en það er einnig gen
sem er sterkt í ættgengu sortuæxli á
Íslandi,“ segir Hildur Björg. Þeir
sem bera þessa arfgengu stökk-
breytingu eru í gríðarlega mikilli
hættu á að fá sortuæxli. „Um áttrætt
eru nærri 100% þeirra sem eru með
þetta gen búnir að fá sortuæxli eða
annað krabbamein,“ segir Hildur
Björg en genastökkbreytingin
CDKN2A, reykingar og mikil sólböð
geta verið banvæn blanda.
Á Íslandi greinast upp undir 40 til
50 einstaklingar á ári með sortu-
æxli. Helstu áhættuhóparnir eru
ungar konur sem eru mikið í sól-
böðum og eldri karlar sem hafa alla
tíð verið í útivinnu.
ingveldur@mbl.is »14
Stökkbreytt gen eykur hættu á sortuæxli
 Gangi áform um stóraukna notk-
un almenningssamgangna við nýja
Landspítalann ekki upp gæti það
torveldað sjúkraflutninga.
Þetta segir Birgir Finnsson, að-
stoðarslökkviliðsstjóri Slökkviliðs-
ins á höfuðborgarsvæðinu, í tilefni
af nýrri samgöngustefnu Reykja-
víkur.
Samkvæmt henni á að lækka
hlutfall bílferða úr 75% nú í 58%
2030. Vegna umfjöllunar Morgun-
blaðsins um samgöngur við nýjan
Landspítala sendi spítalinn yfir-
lýsingu til blaðsins í gær þar sem
segir að við nýjan spítala verði um
1.600 stæði. Til samanburðar bendi
síðasta könnun á ferðavenjum
starfsmanna til að 63% þeirra mæti
til vinnu á bíl. Af því leiði að um
1.400 starfsmenn muni hafa til ráð-
stöfunar 1.600 stæði. »11
Umferðin gæti tafið sjúkraflutningana
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Mikil veltuaukning íslenskra deb-
etkorta erlendis á nýliðnu ári er að
stórum hluta rakin til aukinnar
netverslunar ungs fólks. Það hag-
nýtir sér í miklum mæli nýja teg-
und debetkorta sem gerir því
kleift að versla á netinu.
Velta íslenskra debetkorta er-
lendis nam tæpum 43 milljörðum
króna á síðasta ári. Jókst hún um
ríflega 53% frá fyrra ári þegar hún
nam rúmum 28 milljörðum króna.
Aukningin er margfalt meiri en
kortanotkunin almennt. Þannig
jókst notkun kreditkorta erlendis
um tæp 11% milli ára. Nam hún
um 102 milljörð-
um á nýliðnu ári,
samanborið við
ríflega 92 millj-
arða árið 2016.
Þá jókst kort-
anotkun Íslend-
inga, bæði með
debet- og kred-
itkort, um tæp
4,6% milli ára.
Þá miklu sprengingu sem orðið
hefur í notkun íslenskra debet-
korta erlendis má rekja til aukinna
notkunarmöguleika kortanna, að
sögn sérfræðings.
„Nú er farið að gefa út debet-
kort sem hafa að geyma fullt
kortanúmer ásamt CVC-öryggis-
númeri og þessi kort er hægt að
nota með alveg sama hætti og
kreditkort bæði í verslunum er-
lendis og í netverslunum,“ segir
Bjarki Már Flosason, þróunar-
stjóri greiðslulausna hjá Íslands-
banka.
Hann segir að hin nýja tækni
hafi leitt til þess að fólk sé farið að
nýta þessi kort í meira mæli, bæði
á ferðum erlendis og á netinu.
„Tilfinning mín er sú að aukn-
ingin sé mikil á báðum sviðum og
þarna gefst ungu fólki tækifæri til
að nýta debetkortið sitt á netinu
og þarf ekki lengur fyrirframgreitt
kreditkort eins og áður var.“
Notkun íslenskra debet-
korta stórjókst erlendis
 Veltan jókst um ríflega 53% í fyrra miðað við fyrra ár
MDebetkortin straujuð »16