Morgunblaðið - 22.02.2018, Page 26

26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2018
SVIÐSLJÓS
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Endurskoðendaráð hefur í þriðja sinn lagt til við
ráðherra, að Guðmundur Jóelsson, löggiltur end-
urskoðandi, verði sviptur atvinnuréttindum sínum
sem löggiltur endurskoðandi. Ragnheiður Elín
Árnadóttir, fyrrverandi iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra, hafnaði tillögu ráðsins í tvígang, um að
svipta Guðmund atvinnuréttindum sínum, líkt og
Morgunblaðið fjallaði ítarlega um á sínum tíma.
Til upprifjunar skal greint frá því að Guð-
mundur á yfir 40 ára vammlausan starfsferil að
baki. Hann hefur ávallt neitað að samþykkja að
nota alþjóðlega endurskoðunarstaðla, sem endur-
skoðendaráð vill styðjast við þegar til eftirlits með
störfum endurskoðenda kemur. Alþjóðlegu staðl-
arnir hafa ekki lagagildi hér á landi.
Fyrst lagði ráðið til við ráðherra 28. apríl 2014
að Guðmundur yrði sviptur starfsréttindum sín-
um. Ráðherra synjaði erindi ráðsins. Öðru sinni
lagði endurskoðendaráð 2016 til við ráðherra að
Guðmundur yrði sviptur starfsréttindum sínum og
ráðherra tilkynnti ráðinu með bréfi í nóvember
2016 að tillaga þess yrði ekki tekin til meðferðar og
vísaði til þess að með hliðsjón af meðalhófsreglu
stjórnsýslulaga hefði verið rétt að áminna Guð-
mund áður en lagt yrði til við ráðherra að réttindi
hans til endurskoðendastarfa yrðu felld niður.
Guðmundur ritaði grein um stöðu endurskoð-
endaráðs hér í Morgunblaðið þann 2. janúar 2017,
eftir að ráðherra hafði hafnað kröfunni um að
svipta hann atvinnuréttindum sínum í nóvember
2016.
Í kjölfar þeirrar greinar skrifaði endurskoð-
endaráð ráðherra harðort bréf, sem fjallað er um
hér í hliðargrein.
Guðmundur segir í samtali við Morgunblaðið að
hann hafi í maí í fyrra verið kvaddur í þriðja sinn í
gæðaeftirlit og þriðja lota þar með hafin. „Nafn yð-
ar kom fram í úrtaki hjá endurskoðendaráði vegna
eftirlits 2017“ hafi verið orðalagið í bréfinu, og
spyr af því tilefni hvort það hafi verið tilviljun að
nafn hans kom upp í því sem eigi að vera slembiúr-
tak.
Eiríkur Ólafsson, Fáskrúðsfirði, áhugamaður
um bætta stjórnsýslu, skrifaði grein hér í Morg-
unblaðið þann 15. september 2017 undir fyrirsögn-
inni „Opið bréf til ráðherra endurskoðunarmála“.
Þar sagði Eiríkur m.a.: „Ástæða þess að ég, al-
gjör leikmaður á þessu sviði, blanda mér í þessa
umræðu er sú að ég hef um fjögurra áratuga skeið
fylgst með störfum þessa manns fyrir þau fyrir-
tæki sem ég hef starfað fyrir, þ. á m. Loðnuvinnsl-
una hf. á Fáskrúðsfirði, og mér hreinlega rennur
til rifja að horfa upp á þessa framgöngu og dug-
leysi ráðuneytisins til að leysa
þetta mál á mannlegan og skyn-
samlegan hátt.
Þar sem ég hef þekkt Guð-
mund og hans störf í langan
tíma veit ég að þau eru vamm-
laus og nákvæmari manni hef ég
ekki kynnst. Því skil ég ekki
þessa kröfu og sérstaklega ef
rétt er að þessar reglur séu ekki
í gildi og hafi aldrei verið.
Maður veltir fyrir sér hvort
það séu einungis tilviljanir að nafn Guðmundar
hafi nú í þrjú skipti verið dregið upp úr hattinum í
fyrstu útdráttum hjá endurskoðendaráði. Kannski
svipað miklar tilviljanir og að skipaðir nefndar-
menn ráðsins séu starfsmenn hjá stórfyrirtækjum,
þ. á m. landsins stærstu endurskoðunarfyrir-
tækjum, stórri lögmannsstofu, alþjóðlegu stórfyr-
irtæki og banka?
Sé þetta sett í samhengi er ekki hægt að horfa
fram hjá þeirri hættu að hagsmunir lítilla og með-
alstórra fyrirtækja séu fyrir borð bornir. Áður-
nefndar reglur munu verða mjög íþyngjandi fyrir
lítil og meðalstór fyrirtæki enda ljóst að endur-
skoðendur myndu þurfa að rukka mun hærri upp-
hæðir fyrir reikningsskil og endurskoðun. Þar
liggur kannski hundur grafinn, allir vilja maka
krókinn meira en nauðsyn krefur. Þá vil ég ekki
rekja þátt stóru endurskoðunarfyrirtækjanna í
hruninu, það er lýðnum ljóst.“
Þriðja tillaga endurskoðendaráðs um að Guð-
mundur verði sviptur atvinnuréttindum sínum er
nú til umfjöllunar í iðnaðar- og nýsköpunarráðu-
neytinu. Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir er ferða-
mála-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra. Í skriflegu
svari við fyrirspurn Morgunblaðsins um hvernig
hún muni afgreiða tillögu endurskoðendaráðs segir
Þórdís Kolbrún:
„Almennt séð hvílir að mínu mati ótvíræð laga-
skylda á endurskoðendum að sæta lögbundnu eft-
irliti. Endurskoðendur gegna afar þýðingarmiklum
störfum og áritun þeirra er eins konar heilbrigðis-
vottorð fyrir viðskiptalífið. Þess vegna er öllum
ljóst hvers vegna gerðar eru miklar kröfur til end-
urskoðenda og eftirlits með þeim.
Ég fæ ekki séð að hægt sé að víkja sér undan
lögbundnu eftirliti með því að gera ágreining um
hvort einhver hluti reglnanna sem eftirlitið byggist
á séu í gildi eða ekki. Umboðsmaður Alþingis virð-
ist taka undir þetta sjónarmið í öðru máli, þar sem
hann féllst ekki á að ógilda áminningu sem endur-
skoðanda hafði verið veitt fyrir að neita að undir-
gangast lögbundið eftirlit. Möguleg óvissa um
beint lagagildi alþjóðlegra reglna um endurskoðun
virðist því ekki ráða úrslitum um eftirlitsskylduna.
Varðandi þá óvissu má þó taka fram að almennt
virðist vera talið að alþjóðareglurnar séu hluti af
góðri endurskoðunarvenju og þess vegna beri end-
urskoðendum að fara eftir þeim, jafnvel þótt óvissa
kunni að vera um beint lagagildi þeirra. Félag end-
urskoðenda hefur lýst þessari skoðun og hún var
einnig sett fram í grein í Tímariti lögfræðinga vorið
2014.
Ég get þó tekið undir að æskilegt væri að þýða
reglurnar á íslensku og gera þær aðgengilegar og
við erum að kanna hvernig best sé að standa að því.
Hvað varðar einstök atriði í málefnum ein-
staklinga sem eru til meðferðar í ráðuneytinu get
ég eðli málsins samkvæmt ekki tjáð mig um þau.“
Leggur enn til sviptingu starfsréttinda
 Ráðherra neitaði í tvígang að svipta Guðmund Jóelsson, löggiltan endurskoðanda, starfsréttindum
Morgunblaðið/Eggert
Endurskoðandi Guðmundur Jóelsson á næstum 45 ára starfsferil að baki sem löggiltur endurskoðandi.
Þórdís Kolbrún
R. Gylfadóttir
Í grein sinni spurði Eiríkur Ólafs-
son ráðherra endurskoðunarmála
eftirfarandi spurninga:
„Er það virkilega vilji þinn að
stjórnvöld á þínum vegum vinni
með þeim hætti sem endurskoð-
endaráð hefur orðið uppvíst að
gagnvart þessum einstaklingi, þar
sem óbilgirni, yfirvöltun, valdníðsla
og hefnigirni virðist eiga algjöran
forgang umfram almenna skyn-
semi?
Er ekki eðlilegt að endurskipa í
ráðið þar sem embætti þitt hefur
neyðst til þess að leiðrétta afglöp
þess í tvígang?
Var þér ekki kunnugt um þessi
afglöp við skipunina og eða kynntu
embættismennirnir þér þau ekki?
Finnst þér eðlilegt að við handa-
hófskennt úrtak sem ráðið segist
beita komi sami endurskoðandinn
upp þrisvar í röð í fyrstu út-
dráttum?
Er þetta ekki á mörkum þess að
teljast einelti?“
Spurningar til ráðherra
„Valdníðsla
og hefnigirni“
Fram kemur í bréfi endurskoð-
endaráðs til Ragnheiðar Elínar
Árnadóttur, þá viðskiptaráðherra,
10. janúar 2017, eftir að ráðherra
hafði hafnað því öðru sinni, að fella
niður starfsréttindi Guðmundar Jó-
elssonar, að ráðið er hvergi nærri
sátt við þessa ákvörðun ráðherrans
og varla hægt að lesa bréfið án
þess að álykta að ráðið sé að veita
ráðherra ákveðið tiltal, og jafnvel
væna ráðherra um að brjóta lög.
Endurskoðendaráð heyrir undir
valdsvið iðnaðar- og nýsköpunar-
ráðherra (áður iðnaðar- og við-
skiptaráðherra).
Bréfi ráðsins lýkur með þessari
setningu: „Þá er það mat endur-
skoðendaráðs að niðurstaða ráðu-
neytisins í málinu sé andstæð lög-
um og alþjóðlegum
skuldbindingum.“
Áslaug Árnadóttir hrl. er for-
maður endurskoðendaráðs. Þegar
Morgunblaðið spurði Áslaugu
hvort það tíðkaðist í bréfaskriftum
endurskoðendaráðs, sem væri
stjórnvald, sem heyrði undir ráð-
herra endurskoðunarmála að ráðið
segði ráðherranum til syndanna,
samanber tilvitnanir í ofangreint
bréf ráðsins til ráðherra, sagði
hún: „Ég get ekki tjáð mig um ein-
stök mál.“
Endurskoðendaráð
Veitir ráðherra tiltal
„Ég á eiginlega ekki til orð,“ sagði
Guðmundur Jóelsson þegar hann
var spurður, hvað hann segði um þá
tillögu endurskoðendaráðs í þriðja
sinn, að ráðherra svipti hann
stjórnarskrárvörðum starfsrétt-
indum sínum.
„Það sem ég visa fyrst og fremst
til á þessu stigi málsins eru stjórn-
sýslulögin, sem endurskoðendaráð
virðir í þriðja sinn gjörsamlega að
vettugi. Í þeim er að finna reglu
sem heitir meðalhófsregla. Það er
eins og ráðið átti sig ekki á því, að
hvað sem líður öðrum laga-
ákvæðum, eins og t.d. 17. gr. laga
um endurskoðendur, þá er endur-
skoðendaráð aldrei laust við stjórn-
sýslulögin og að ævinlega skal beita
vægasta úrræði sem völ er á,“ sagði
Guðmundur.
Meðalhófsreglan er svohljóðandi:
„Stjórnvald skal því aðeins taka
íþyngjandi ákvörðun þegar lög-
mætu markmiði, sem að er stefnt,
verður ekki náð með öðru og væg-
ara móti. Skal þess þá gætt að ekki
sé farið strangar í sakirnar en
nauðsyn ber til.“
Guðmundur Jóelsson
„Á ekki til orð“
„Það óskiljanlegasta af öllu í
þessu máli er þó það að ráðu-
neytið og aðrir sem málið varðar
hafa með öllum ráðum komið sér
undan því að svara þeim grund-
vallarspurningum sem deila þessi
snýst um, þ.e. um gildi alþjóðlegu
endurskoðunarstaðlanna á Ís-
landi,“ sagði Guðmundur Jóels-
son, löggiltur endurskoðandi, í
samtali við Morgunblaðið í sept-
ember 2015.
Í maí 2016 kom fram í frétta-
skýringu hér í Morgunblaðinu að
ágreiningur Guðmundar við end-
urskoðendaráð hefur staðið um,
að hann hefur hafnað því að end-
urskoðendaráð styddist við al-
þjóðlega endurskoðunarstaðla við
endurskoðun á störfum hans.
Hann hefur vísað í orð nefndar á
vegum viðskiptaráðherra sem
sagði m.a. á sínum tíma: „Nefndin
telur að óvissa sé um lagalegt
gildi alþjóðlegra endurskoðunar-
staðla og því nauðsynlegt að
efnahags- og viðskiptaráðuneyti
kanni hvort þeir hafi verið inn-
leiddir með fullnægjandi hætti.
Ástæða þessarar óvissu snýr
einkum að þýðingu, skuldbinding-
argildi og formlegri birtingu
staðlanna.“
Guðmundur dregur í efa að al-
þjóðlegir endurskoðunarstaðlar,
sem ráðið styðst við í endur-
skoðun sinni á störfum endur-
skoðenda, hafi lagalegt gildi, þar
sem þeir hafi hvorki verið þýdd-
ir, né formlega birtir.
Nefnd á vegum viðskiptaráðherra
Óvissa um gildi
Meira til skiptanna