Morgunblaðið - 22.02.2018, Side 46

BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Á75. afmælisdegi Bobb-ys Fischer hinn 9. marsnæstkomandi mun Skák-samband Íslands standa
fyrir Evrópumóti í Fischer-
slembiskák. Mótið verður haldið í
tengslum við Reykjavíkurskákmót-
ið í Hörpu en það er jafnframt
minningarmót um hinn heims-
fræga skákmeistara.
Á Evrópumótinu í Hörpu
verða tefldar 9 umferðir. Umhugs-
unartími er 10 mínútur í hverri
umferð að viðbættum þremur sek-
úndum fyrir hvern leik. 1. verð-
laun verða jafnvirði 250 þúsund ís-
lenskra króna.
Að sögn Gunnars Björns-
sonar, forseta Skáksambands Ís-
lands, verður Evrópumótið í
Hörpu merkileg tilraun. Að því er
hann best veit verður það fyrsta
opinbera Fischer-slembiskákmótið.
Býst hann við að allar helstu
stjörnur Reykjavíkurskákmótsins
taki þátt.
Ýmsir viðburðir verða í
tengslum við mótið til minningar
um hinn mikla skákmeistara.
Önnur uppröðun taflmanna
Fiscer random-skák eða
slembiskák var kynnt til sögunnar
af meistaranum Bobby Fischer ár-
ið 1996. Honum fannst hin hefð-
bundna skák orðin fremur fyrir-
sjáanleg og stakk því upp á að
taflmönnum í fyrstu og áttundu
reitaröð yrði raðað upp með
slembiúrtaki. Á þann hátt kæmu
upp 960 möguleikar á stöðu tafl-
manna í stað hins hefðbundna fyr-
irkomulags. Manngangurinn er
hins vegar óbreyttur.
Nýlega tefldu tveir ofur-
skákmeistarar fimm daga einvígi í
Fischer-slembiskák í Noregi. Þetta
voru norsku heimsmeistarinn
Magnus Carslsen og Bandaríkja-
maðurinn Hikaru Nakamura.
Tefldar voru skákir með venjuleg-
um umhugsunarfresti og síðan
hraðskákir síðasta daginn. Fóru
leikar svo að Carlsen vann með 14
vinningum gegn 10 og telst því
vera óopinber heimsmeistari í
Fischer-slembiskák.
Þetta var að sögn Gunnars
ekki opinbert heimsmeistaraeinvígi.
Alþjóðaskáksambandið FIDE hef-
ur ekki staðið fyrir neinu Fischer-
slembiskákmóti og hefur ekki við-
urkennt hana. Samt eru reglur um
hana í FIDE-reglum og kallað þar
Chess960 en mögulegar upphafs-
stöður eru 960 sem fyrr segir.
Að sögn Gunnars virðist
Fischer-skákin vera að ryðja sér til
rúms. Norska ríkissjónvarpið var
með beinar útsendingar alla daga
nýliðins einvígis og vakti það mikla
athygli. „Það að Magnus Carlsen
taki þátt í Fischer-skák gæti aukið
mjög vinsældirnar sem og áhuga á
mótinu okkar í Hörpu. Verður
fróðlegt að fylgjast með framvind-
unni,“ segir Gunnar Björnsson.
Í viðtölum eftir mótið lýstu
báðir skákmennirnir yfir ánægju
sinni með einvígið. Tölvuvæðing
nútímans gerði það að verkum að
venjulegar skákir væru tefldar
hálfsjálfvirkt fram að 20.-25. leik.
Með því að raða mönnum upp með
slembivali dygði ekki að beita
teoríum sem væru fundnar upp í
tölvum. Magnus Carlsen kvaðst
þess fullviss að Fischer-skákin
ætti framtíð fyrir sér.
Þann 25. janúar sl.
stóð Skáksamband Ís-
lands að fyrsta Íslands-
mótinu í Fischer-
slembiskák. Alls tóku 29
skákmenn þátt í þessu
fyrsta opinbera Íslandsmóti
og varð Hjörvar Steinn
Grétarsson hlutskarpastur,
hlaut 6½ vinning af 7 mögu-
legum.
Minnast meistarans
með slembiskákmóti
Ljósmynd/Maria Emelianova/chess.com
Sögulegt einvígi Hikaru Nakamura og Magnus Carlsen að tafli í Ósló
á dögunum. Á myndinni í bakgrunninum má sjá leiði Bobbys Fischer.
46
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ástand mála íÚkraínu ersjaldan fyr-
irferðarmikið í
fréttum núorðið,
enda hefur það lítið breyst
síðustu árin. Vopnahlé á að
heita í gildi, en það mun vera
brotið margoft á dag af báðum
deilendum, þrátt fyrir að fjór-
um sinnum hafi verið undir-
ritað samkomulag til þess að
halda ástandinu nokkurn veg-
inn í föstum skorðum.
Ástandið er á margan hátt
eins slæmt og hugsast getur
fyrir bæði stjórnvöld í Kænu-
garði og hina rússneskumæl-
andi uppreisnarmenn í austur-
hluta landsins. Það ríkir
nokkurs konar þrátefli, án
mikillar vonar um að sam-
komulag náist sem komið geti
á varanlegum friði. Þá gerir
það stöðuna óneitanlega flókn-
ari að nauðsynlegar umbætur
á stjórnarskrá Úkraínu og að-
gerðir gegn spillingu hafa
ekki átt sér stað. Virðist raun-
ar sem lítill vilji standi til þess
að ná fram breytingum á þess-
um sviðum.
Þá má nefna að um tvær
milljónir Úkraínumanna eru á
vergangi vegna átakanna,
margir þeirra innan landa-
mæra Rússlands, en hvorugur
deilenda virðist reiðubúinn til
þess að gera ástandið nógu
stöðugt til þess að þetta fólk
geti snúið aftur til
síns heima.
Ekki bætir úr
skák, að báðir að-
ilar deilunnar
njóta stuðnings stórveldanna,
en inngrip þeirra flækja allar
sáttaumleitanir, þar sem hags-
munir þeirra fara ekki endi-
lega saman við hagsmuni
Úkraínumanna sjálfra, hvor-
um megin sem þeir eru víglín-
unnar.
Og þar stendur hnífurinn í
kúnni. Hvorki vesturveldin né
Rússar telja sig geta gefið
þumlung eftir í Úkraínu.
Staða Krímskagans er svo við-
bótarhöfuðverkur, þar sem
vesturveldin hafa lagt mikið
undir í yfirlýsingum sínum um
að honum verði að skila. Fátt
bendir til þess að Pútín Rúss-
landsforseti sjái nokkra
ástæðu til þess að verða við
slíkum kröfum, hvað svo sem
hertum refsiaðgerðum líður.
Það eru því ýmsir kraftar
að verki í Úkraínudeilunni,
bæði innanlands og utan. Þeir
verka þó nærri allir í sömu
áttina, það er til þess að
teygja deiluna enn frekar á
langinn svo engin lausn virðist
í sjónmáli. Valdatafl stórveld-
anna í Úkraínu mun því að öll-
um líkindum halda áfram lengi
enn og þeir sem bera fórn-
arkostnaðinn verða Úkraínu-
menn sjálfir.
Úkraínudeilan gæti
varað mörg ár enn}Engin lausn í sjónmáli
Diosdado Ca-bello, vara-
formaður Sósíal-
istaflokks
Venesúela, lagði
það til á þriðjudaginn að kosn-
ingum til þjóðþings landsins
yrði flýtt um tvö ár, þannig að
þær gætu farið fram samhliða
forsetakosningum sem boðaðar
hafa verið hinn 22. apríl næst-
komandi. Skiljanlega þykir Ca-
bello brýnt að efna til þing-
kosninga, þar sem
stjórnarandstaðan vann þar
glæsilegan sigur síðast þegar
kosið var á haustmánuðum
2015.
Viðbrögð Nicolas Maduro,
forseta Venesúela, við þeim
ósigri voru hins vegar þau að
reyna fyrst að láta hæstarétt
landsins taka sér löggjafarvald
af þinginu, og þegar það gekk
ekki upp, að skipa sérstakt
„stjórnlagaráð“ sem tók þegar
til við að draga tennurnar úr
þjóðþinginu með skipulegum
hætti. Á sama tíma hafa stjórn-
völd haldið uppi herferð gegn
stjórnarandstæðingum, varpað
mörgum þeirra í fangelsi fyrir
upplognar sakir og ýmislegt
fleira í þeim dúr.
Þá þykir sérstaklega hent-
ugt að halda þingkosningarnar
nú, þar sem stjórn-
arandstöðuflokkar
landsins hafa þeg-
ar gefið það út að
þeir muni snið-
ganga forsetakosningarnar í
mótmælaskyni. Verði þing-
kosningarnar haldnar sama
dag, má því gefa sér að hin
hræðilegu „mistök“ lýðræð-
isins síðast, þegar almenningur
í landinu reyndi að hrista chav-
ismann af höndum sér, verði nú
leiðrétt svo um muni.
Vert er að hafa það í huga, að
sósíalistar hafa nú haft stjórn-
artaumana í Venesúela í nærri
tvo áratugi. Á þeim tíma hafa
þeir tekið eitt auðugasta land
Suður-Ameríku og breytt í
þurfaling, sem varla getur
borgað skuldir sínar. Lífskjör
almennings fara hríðversn-
andi, á meðan yfirstétt chavist-
anna makar krókinn.
Hugo Chavez heitinn talaði
gjarnan um stjórnarstefnu sína
sem „sósíalisma 21. ald-
arinnar“, stefnu sem gæti
gengið upp jafnvel þó að fyr-
irrennararnir hefðu allir farið
fyrir lítið. Sést nú gjörla, að
munurinn á stjórnarfarinu í
Venesúela og í þeim ríkjum
sem dagaði uppi í lok kalda
stríðsins er nánast enginn.
Chavistar vilja flýta
þingkosningum}Barið í brestina
L
eigubílaþjónusta hér á landi felur í
sér einokun, stöðnun og skort á
nýsköpun sem kemur helst niður á
neytendum en líka á bílstjórunum
sjálfum. Í fyrra skipaði Jón Gunn-
arsson, þáv. samgönguráðherra, starfshóp um
breytingar á markaði leigubílaþjónustu, sér í
lagi vegna þess að núverandi aðgangshindranir
brjóta gegn ákvæðum EES-samningsins. Það
verður því ekki hjá því komist að breyta þessu
ástandi og ég bind miklar vonir við að þar verði
sjónarmið um aukið valfrelsi í öndvegi.
Margvísleg rök eru fyrir að breyta núverandi
ástandi og það ætti að vera öllum ljóst að mark-
aður með eins miklum hindrunum og þessi er
ekki besti kosturinn. Afnám hindrana myndi
hafa jákvæð áhrif í för með sér. Að afnema tak-
mörk á fjölda leigubílaleyfa myndi bæði fjölga
þeim sem sinna þjónustunni, lækka verð og opna
fyrir aukinni nýsköpun í greininni. Aukin nýsköpun mun
stuðla að auknu öryggi, meiri sveigjanleika, fjölbreyttari
þjónustu, meiri samnýtingu bíla, bættri umferðarmenningu
o.s.frv.
Umræðan um þessi mál snýst gjarnan um eitt ákveðið
fyrirtæki sem hefur víða um heim stækkað hratt. Umræðan
um frelsi á leigubílamarkaði á ekki að snúast um einstök
fyrirtæki heldur um þau tækifæri sem frelsið býður upp á.
Málið snýst til dæmis um atvinnufrelsi og tækifæri til að
þróa nýjar lausnir sem núverandi regluverk kemur í veg
fyrir. Málið snýst líka um valfrelsi einstaklingsins og tak-
mörkuð inngrip ríkisins í heilbrigða samkeppni.
Leigubílaleyfum hefur fjölgað um rétt 11% á
síðustu 15 árum. Á sama tíma hefur Íslend-
ingum fjölgað um rúmlega 17% auk þess sem
fjöldi erlendra ferðamanna hér hefur meira en
sexfaldast. Núverandi fyrirkomulag er ósveigj-
anlegt og hamlandi fyrir bílstjórana sjálfa og
ekki síður fyrir neytendur, sem líta ekki á leigu-
bíla sem hluta af sínum daglegu samgöngu-
kostum.
Það er engin ástæða fyrir Íslendinga að drag-
ast aftur úr þegar kemur að þessum málum. Við
sjáum skýr merki þess, til að mynda með inn-
komu Costco, H&M og fleiri verslana, að lands-
menn vilja eiga val þegar kemur að verslun og
þjónustu. Það er ekki hlutverk ríkisins að gæta
að einkaleyfum í verslun og þjónustu heldur að
búa þannig um að leikreglur veiti öllum færi á
að taka þátt – almenningi til hagsbóta.
Stundum er hlutunum stillt upp þannig að
þeir sem tala fyrir auknu frelsi þurfi að færa fram bestu
rökin fyrir því af hverju það ætti að auka frelsi. Þessu þarf
að snúa við. Þeir sem tala fyrir því að viðhalda forn-
eskjulegum kerfum með takmörkunum og hindrunum
þurfa að færa fyrir því sannfærandi rök af hverju svo ætti
að vera áfram. Um leigubílaakstur þurfa að gilda sömu lög-
mál og reglur og gilda um aðra verslun og þjónustu. Fyrsta
skrefið er að afnema þær hömlur sem ríkið hefur sett á
greinina. aslaugs@althingi.is
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Einn góðan bíl, takk
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar
og ritari Sjálfstæðisflokksins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Bobby Fischer er að marga
áliti mesti skákmaður allra
tíma. Hann varð skákmeistari
Bandaríkjanna kornungur. Og
svo varð Fischer heims-
frægur þegar hann varð
heimsmeistari árið 1972 eftir
að hafa lagt Boris Spassky
að velli í „einvígi aldarinnar“
í Reykjavík. Á seinni árum
ævinnar var hann útlægur
ger frá heimalandi sínu.
Hann hlaut íslenskan ríkis-
borgararrétt árið 2005 og
bjó hér á landi síðustu ævi-
árin. Bobby Fischer lést á
Landspítalanum 17. janúar
2008, 64 ára að aldri. Hann
var lagður til hinstu hvíldar í
Laugardælakirkjugarði við
Selfoss. Mynd af leiði
hans var í bakgrunni í
einvíginu í Noregi á
dögunum. Á Wi-
kipediu má finna
mikið efni um
Fischer og hans
frægustu skákir.
Íslenskur
ríkisborgari
MEISTARI BOBBY FISCHER
Bobby
Fischer