Morgunblaðið - 16.05.2018, Blaðsíða 22

22 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. MAÍ 2018
Frímann & hálfdán
Útfararþjónusta
Frímann
897 2468
Hálfdán
898 5765
Ólöf
898 3075
Sími: 565 9775
www.uth.is
uth@uth.is
Cadillac 2017
✝ Hulda Stein-unn Valtýs-
dóttir fæddist í
Reykjavík 29. sept-
ember 1925. Hún
lést á dvalar-
heimilinu Sóltúni 6.
maí 2018.
Foreldrar Huldu
voru Valtýr Stef-
ánsson, ritstjóri
Morgunblaðsins, og
Kristín Jónsdóttir
listmálari. Systir Huldu var
Helga, leikkona, d. 1968.
Hulda giftist 27. júlí 1946
Gunnari Hanssyni arkitekt, f.
19. febrúar 1925, d. 6. janúar
1989. Foreldrar Gunnars voru
Hans Þórðarson stórkaupmaður
og Guðrún Sveinsdóttir hús-
freyja í Reykjavík.
Hulda og Gunnar bjuggu í
Sólheimum 5, í húsi sem Gunn-
ar teiknaði. Þau eignuðust þrjár
dætur. Þær eru: 1) Kristín, f. 4.
mars 1947. Hennar maður var
Stefán Pétur Eggertsson, d. 8.
janúar 2013. Þeirra börn eru:
Hulda, f. 1972, gift Pétri Þ. Ósk-
arssyni. Börn þeirra eru Stefán,
f. 2002, og Steinunn Hildur, f.
2007. Dóttir Péturs er Aðal-
heiður Ósk, f. 1993. Gunnar, f.
1976, kvæntur Örnu Björk Jóns-
dóttur. Þeirra synir eru Pétur,
f. 2007, og Jón Grétar, f. 2010.
ar, var við nám í arkitektúr.
Þar hóf Hulda að vinna að þýð-
ingum, einkum á efni fyrir börn
á öllum aldri, m.a. sögurnar um
Bangsímon eftir A.A. Milne. Í
Noregi kynntist hún verkum
rithöfundarins Torbjörns Egen-
er og hóf að þýða verk hans,
m.a. Dýrin í Hálsaskógi, Karíus
og Baktus og Kardemommubæ-
inn. Óhætt er að segja að leik-
verk hans hafi lifað með þjóð-
inni frá því Þjóðleikhúsið setti
þau fyrst á svið. Barnatími
þeirra systra, Helgu og Huldu, í
útvarpi varð mjög vinsæll og
var á dagskrá Ríkisútvarpsins
um árabil. Hulda sat í borgar-
stjórn Reykjavíkur fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn frá 1982 til 1986
og var varaborgarfulltrúi frá
1986 til 1990. Hún var formaður
umhverfismálaráðs og fyrsti
formaður menningarmála-
nefndar Reykjavíkur. Hulda
hafði alla tíð mikinn áhuga á
skógrækt og var formaður
Skógræktarfélags Íslands frá
1981 til 1999. Þá var hún for-
maður framkvæmdanefndar um
landgræðsluskógaátakið Ár
trésins, sat í stjórn Land-
græðslusjóðs og í stjórn Rann-
sóknastöðvarinnar á Mógilsá.
Hulda var heiðursfélagi Skóg-
ræktarfélags Íslands og Skóg-
ræktarfélags Reykjavíkur. Hún
hlaut stórriddarakross hinnar
íslensku fálkaorðu fyrir störf að
skógræktarmálum.
Útför Huldu verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag, 16. maí
2018, og hefst athöfnin klukkan
13.
Eggert, f. 1977,
kvæntur Anabel
Baxter. 2) Helga, f.
31. ágúst 1953.
Hennar maður er
Michael Dal. Dóttir
þeirra er Eva
Kristín, f. 1985, gift
Atla Erni Sverris-
syni. Þeirra sonur
er Birkir Michael,
f. 2015. 3) Hildi-
gunnur, f. 18. apríl
1957. Hennar maður er Ásgeir
Haraldsson. Þeirra börn eru:
Gunnar Steinn, f. 1986, sam-
býliskona hans er Sara Sigur-
lásdóttir. Ragnheiður Steinunn,
f. 1990, sambýlismaður hennar
er Brynjar Þór Guðbjörnsson.
Dóttir Ásgeirs er Tinna Laufey,
f. 1975, gift Sigurði Gylfa
Magnússyni. Hennar sonur er
Pétur Bjarni Einarsson, f. 2002.
Hulda lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1945. Hún hóf snemma að
starfa hjá Morgunblaðinu, var
ritari föður síns um árabil og
síðar blaðamaður. Frá 1989 til
2005 sat Hulda í stjórn Árvak-
urs, útgáfufélags Morgun-
blaðsins, og var varaformaður
stjórnar frá 1989 til 1995.
Hulda bjó um árabil í Kaup-
mannahöfn og Þrándheimi þar
sem Gunnar, eiginmaður henn-
Með söknuði en einlægu þakk-
læti kveð ég tengdamóður mína
Huldu Valtýsdóttur. Við áttum
samleið um langan tíma, hún var
yndisleg kona, góðhjörtuð og vel-
viljuð. Hún gladdist þegar það
átti við, skynsöm og yfirveguð
þegar svo bar undir. Hulda var
góð kona, hún var vinur minn,
góður vinur minn.
Á kveðjustund streyma fram
minningar. Hulda og Gunnar í
Sólheimunum á góðri stundu;
Hulda alltaf jákvæð og skemmti-
leg.
Umræður um þjóðmál; Hulda
skynsöm og yfirveguð. Samræð-
ur um menningarmál, umhverf-
ismál eða málefni barna; Hulda
áköf, brann fyrir þessum mikil-
vægu málum með ákveðnar og
vel ígrundaðar skoðanir. Henni
fannst einnig afar mikilvægt að
Morgunblaðið væri gott blað sem
miðlaði þekkingu og menningu til
allra. Minningar frá veiðiferðum;
Hulda veiðin en naut fyrst og
fremst náttúrunnar, árinnar og
fjölskyldunnar. Stundirnar við
veiðar með Huldu eru einstak-
lega dýrmætar.
Það var fróðlegt og lærdóms-
ríkt að ræða við Huldu um mik-
ilvæg málefni. Hún hlustaði vel á
aðra, las og kynnti sér efnið og
mótaði sér skoðanir að vel athug-
uðu máli. Og stóð við þær af yf-
irvegaðri hógværð en festu. Á
þann máta náði Hulda árangri.
Málefni barna voru Huldu afar
hugleikin. Barnabörnin nutu þess
vel. Hún þýddi Dýrin í Hálsa-
skógi, Kardimommubæinn,
Bangsímon og fleiri verk. Þannig
má vissulega segja að Hulda hafi
átt þátt í uppeldi barna á Íslandi í
nokkrar kynslóðir. Sú siðfræði
sem þar er boðuð á sannarlega
við kynslóð eftir kynslóð. Og það
er góður boðskapur sem kemur
fram í fyrstu grein laga Dýranna
í Hálsaskógi að öll dýrin í skóg-
inum eigi að vera vinir. En til
þess þarf að gaumgæfa mál,
kynna sér vel og sannfæra hin
dýrin. Og það er ekki alltaf auð-
velt því „það er svo erfitt að vita
hvað býflugur hugsa“ eins og
Bangsímon sagði. Huldu var ein-
staklega vel lagið að ræða mál,
leggja fram rök og finna niður-
stöðu.
Þegar ég kom inn í fjölskyld-
una í Sólheimum 5 var ég mennt-
skælingur með of sítt hár og
skegghýjung og ástfanginn af
heimasætunni! Mér var samt af-
ar vel tekið af Huldu og Gunnari
og rætt við mig eins og jafningja.
Ég hef borið gæfu til þess að hafa
átt vináttu Gunnars og Huldu alla
tíð.
Fljótlega tók ég eftir því að
Hulda kvaddi mig jafnan með
orðunum: „Farðu nú varlega!“.
Ef ég var akandi: „Keyrðu nú
varlega!“ Þegar ég fór á sjóinn:
„Farðu varlega – og vertu ekkert
að klifra í mastrinu!“ „Farðu var-
lega, Ásgeir minn.“ Ég áttaði mig
á því að þetta var hennar leið að
segja: „Mér þykir vænt um þig.“
Með þakklæti fyrir góðar
stundir kveð ég tengdamóður
mína og góðan vin eftir langa
samfylgd. Í huganum kveð ég
hana með orðunum: „Vertu sæl,
elsku Hulda – og farðu varlega,
farðu mjög varlega!“
Ásgeir Haraldsson.
Í dag kveð ég með miklum
söknuði tengdamóður mína
Huldu Valtýsdóttur. Hún var af
þeirri kynslóð Íslendinga sem
tóku þátt í að móta Ísland eftir að
landið varð sjálfstætt árið 1944 –
hlutverk sem hún sinnti og leysti
af hendi með framúrskarandi
hætti.
Mín fyrstu kynni af Huldu
voru árið 1976 þegar hún og
tengdafaðir minn, Gunnar Hans-
son arkitekt, heimsóttu Helgu
dóttur sína til Kaupmannahafnar
skömmu eftir að við Helga kynnt-
umst. Þau heimsóttu okkur
reglulega á meðan við bjuggum í
Kaupmannahöfn og voru heim-
sóknir þeirra alltaf tilhlökkunar-
efni. Hulda og Gunnar voru á
heimavelli í Kaupmannahöfn þar
sem þau bjuggu sitt fyrsta sam-
búðarár í borginni. Á meðan á
heimsóknunum stóð var farið í
leikhús, myndlistarsýningar
skoðaðar og málefni líðandi
stundar rædd. Það skorti aldrei
efnivið.
Árið 1982 fluttum við Helga
saman til Íslands. Okkur var tek-
ið opnum örmum í Sólheimum 5
þar sem við bjuggum um hríð.
Þar kynntist ég fjölskyldunni og
tengdist henni nánar. Maður
mætti alltaf glaðlegu viðmóti og
skemmtilegum umræðum. Sam-
tölin snerust oft um skógrækt.
Ræktunaráhugann sagðist Hulda
hafa tekið í arf frá föður sínum.
Eins og allt sem Hulda tók sér
fyrir hendur vann hún að þessu
málefni af einlægni og samvisku-
semi, m.a. sem formaður Skóg-
ræktarfélags Íslands. Þetta
áhugamál Huldu hafði líka áhrif á
okkur Helgu og við fórum að hafa
gaman af því að rækta.
Fljótlega uppgötvaði ég að
Hulda var víðlesin og hafði m.a.
áhuga á samtímabókmenntum.
Gaman var að ræða bókmenntir
við hana og skiptast á skoðunum
um verk nýrra höfunda og sam-
félagsmál almennt. Maður gat
alltaf verið viss um að fá vel
ígrunduð svör.
Alveg frá fyrstu kynnum talaði
Hulda um áhuga sinn á útgáfu-
starfsemi.
Hún fylgdist vel með þróun
fjölmiðla víða um heim og við
Helga áttum m.a. með henni
mjög eftirminnilega ferð um
Danmörku þar sem hún kynnti
sér nýjungar í útgáfu dagblaða.
Þá skoðuðum við nýbyggingar
helstu dagblaða Dana og rædd-
um við ritstjóra og aðra stjórn-
endur.
Tengsl Huldu við dætur sínar
hafa alltaf verið góð. Til fjölda
ára var það fjölskylduhefð að
dæturnar hittust hjá mömmu
sinni í hádeginu. Hér voru rædd
allskonar mál.
Hulda hafði alla tíð gaman af
því að ferðast innanlands og er-
lendis. Hún var forvitin að eðl-
isfari og naut þess að skoða og
upplifa menningu annarra landa.
Þetta var m.a. ástæðan fyrir því
að fjölskyldan ákvað að fara sam-
an til Ítalíu í tilefni af 75 ára af-
mæli hennar. Við leigðum hús
sem rúmaði fjölskylduna alla og
áttum þar saman eftirminnilegar
stundir. Þetta var skemmtileg
dvöl þar sem ungir sem aldnir
nutu þess að vera saman. Ferðin
tókst mjög vel og fimm árum
seinna var ákveðið að endurtaka
leikinn í Frakklandi þegar Hulda
átti 80 ára afmæli. Við minnumst
þessara ferða með þakklæti og
væntumþykju, ekki síst vegna
þess að þær sýndu okkur hvað
fjölskyldan er samheldin.
Nú er hún látin en ég minnist
Huldu með söknuði og hlýju. Það
var mikill fengur fyrir mig að
eiga nána og trausta vináttu við
tengdamömmu, lærdómsríkt og
gefandi. Ég þakka henni innilega
samfylgdina.
Michael.
Ein af mínum fyrstu minning-
um er ljóðagerð innblásin af sam-
ræðum við ömmu Systu. Ég var
nýfarin að draga til stafs og
amma hafði sýnt mér í bókum
hvað hægt væri að gera við alla
þessa stafi og öll þessi orð. Eftir
að hafa bograð yfir bókstöfunum
heima í Breiðholti mætti ég sigri
hrósandi í Sólheima með ljóð
undir hendinni. Titill þess og leið-
arstef var að menn ættu að vera
góðir eða eins og þar stóð, eftir
minni bestu getu þá: „ME-
NEKKaaðVERa Góðir.“ Ekki
held ég að það hafi verið skálda-
gyðjan sem knúði mig til þessara
skrifa heldur hafi hvatinn fremur
verið að verja vígið, ömmu mína
Systu, í þeim ögrandi umskiptum
sem urðu á tilverunni með til-
komu bræðra minna tveggja. Að
þá hafi komið sér vel að kunna
stafi. En faðmur ömmu breikkaði
bara, rúmaði okkur öll vel og fór
sístækkandi eftir því sem fjölgaði
í fjölskyldunni.
Þegar afi Gunnar lést um ald-
ur fram, háttaði þannig til að ég
var á fyrsta ári í menntaskóla og
flutti inn í Sólheima til ömmu um
tíma, því það passaði okkur báð-
um svo vel. Það voru ekki margar
ömmur held ég sem hefðu sett sig
með opnum hug inn í dogma-að-
ferðina í kvikmyndagerð um
miðjan 10. áratug síðustu aldar,
eða fylgdust með hræringum í
samtímamyndlist, leiklist, tónlist
og dansi af lifandi áhuga og for-
vitni. Mínar upplifanir nutu góðs
af reynslu og yfirsýn ömmu um
leið og vaxandi áhugi minn á
þessum sviðum kveikti í henni.
Við skoðuðum mikið af myndlist
saman í gegnum árin. Amma
Systa var jarðbundin og skynsöm
um leið og henni var einkar lagið
að opna heim ímyndunarafls og
styðja við drauma.
Þegar kom að því að velja
starfsvettvang var ómetanlegt að
njóta stuðnings ömmu, hvatning-
ar hennar og víðsýni. Hennar lífs-
sýn var sú að maður ætti aldrei
að gera það næstbesta sem mað-
ur gæti hugsað sér, heldur bara
það besta, og gefa sig þá allan að
því. Um leið og ég upplifði hvað
amma brann fyrir vinnu sinni og
verkefnum, komst ég í snertingu
við starf listmálarans, móður
hennar. Fyrir ömmu var það
sjálfsagt að myndlist væri fag og
starf. Henni fannst jafn sjálfsagt
að fólk legði fyrir sig listir eins og
verkfræði eða hvað annað. Lýs-
ingar á daglegu lífi á Laufásvegi
69 voru heillandi. Þær systur,
amma og Helga, komu sér fyrir í
tröppu við málarastofu lang-
ömmu Kristínar á ákveðnum
tíma dags og biðu spenntar eftir
að hurð yrði opnuð og móður-
faðmur birtist. Fram að því mátti
alls ekki trufla. Og ekki hvarflaði
heldur að mér að trufla ömmu
þegar hún sat við gamla skrif-
borðið sitt inni á gangi og hamr-
aði á ritvélina. Ég sit nú á sama
stað hér í Sólheimum, sem varð
heimili okkar Péturs og barna
fyrir nokkrum árum, rifja þetta
allt saman upp undir brestum í
viðarklæddu loftinu. Sólin skín í
garðinum, risavaxið grenitréð
heldur reisn sinni og mér sýnist
sírenan í skotinu öll vera að koma
til.
Ég kveð ömmu mína með
djúpri virðingu og þakklæti fyrir
allt sem hún gaf á margbrotinni,
langri og góðri ævi. Það er gleði-
leg áskorun að reyna að haga lífi
sínu eftir slíkri fyrirmynd.
Hulda Stefánsdóttir.
Ein rótgrónasta æskuminning
okkar bræðra er um fjölskyldu-
matarboð hjá ömmu Systu og afa
Gunnari. Þetta voru frábærir
tímar. Við vorum yfirleitt mættir
snemma í Sólheimana til að
hjálpa til við matargerðina. Mat-
seðillinn var oftast sá sami, grill-
aður kjúklingur og heimagerðar
franskar kartöflur. Við bræður
tókum til handanna í kartöflu-
gerðinni, skrældum kartöflurnar
og skárum í stauta. Svo tók afi
Gunnar við og djúpsteikti í litlum
potti þar til þær urðu gylltar á lit,
aðeins brúnni á köntunum og full-
komlega stökkar að utan en
mjúkar að innan. Stór hluti af
framleiðslunni hvarf jafnóðum
ofan í okkur og oft var ekki mikið
eftir þegar hinir gestirnir komu
og hið eiginlega matarboð hófst.
Jólin voru líka skemmtilegur
tími, en þá vorum við í Sólheim-
um með ömmu Systu og afa
Gunnari á meðan hann lifði. Ein
minningin um ömmu Systu sem
kemur í hugann er um það þegar
við bræður fengum ein jólin
Stjörnustríðsþríleikinn á VHS í
jólagjöf. Eftir að hún hafði skoð-
að kassann að utan um stund,
settist hún aftur í sætið og horfði
upp í loftið, eins og hún væri að
leita að einhverju í huganum. Svo
sagði hún okkur frá því þegar
hún var stödd á þingi evrópsks
kvikmyndaeftirlitsfólks í Bret-
landi og var boðið að fara í heim-
sókn í kvikmyndaver þar sem
hún sá manninum með „svörtu
grímuna“ bregða fyrir. Andlitin
duttu af okkur. Að geta sagt að
amma okkar hafi hitt Svarthöfða
hefði aukið orðspor okkar um-
talsvert þegar við vorum yngri
þar sem myndirnar voru fastur
hluti í afmælum en þetta hafði
minni áhrif þegar við vorum um
tvítugt. Aðalatriðið er samt að
amma Systa var virk á mörgum
sviðum menningar í áratugi, lét
mikið að sér kveða en talaði þó
sjaldan hátt um það.
Amma Systa hafði einstaklega
góða nærveru. Hún sagði
skemmtilega frá og það var alltaf
mjög gaman að ræða við hana um
ýmis málefni líðandi stundar.
Hún hafði áhuga á flestu, stjórn-
málum, menningu og listum og
einnig tækni og vísindum. Henni
þótti mikið koma til tækniþróun-
arinnar í heiminum og minnumst
við samræðna um ýmislegt því
tengdu, svo sem um tölvur, int-
ernetið og nanótækni. „Hvað er
þetta nanó?“ spurði hún einu
sinni. Henni þótti þetta allt sam-
an alveg magnað.
Við minnumst ömmu okkar
sem mikillar kjarnakonu sem
tókst á við ýmsar áskoranir í
krefjandi störfum í gegnum árin,
ásamt því að vera frábær amma.
Gunnar Stefánsson
og Eggert Stefánsson.
Nú eru amma og afi sameinuð.
Minningarnar um ömmu Systu
í Sólheimum eru margar og góð-
ar, hlaupandi um garðinn hennar
í leikjum á sumrin og í stofunni
um jól og áramót, í faðmi stórfjöl-
skyldunnar.
Amma Systa var mikil fjöl-
skyldumanneskja og margar
minningarnar eru af stórum boð-
um fjölskyldunnar í Sólheimum 5
þar sem mikið var hlegið og haft
gaman. Hún kunni aldeilis að
dekra við okkur barnabörnin og
fengum við alltaf konunglega
meðferð þegar við komum til
hennar. Bíla-brjóstsykur í Volvo-
inum, nammi í eggjabikar yfir
spólu og kókópöffs við eldhús-
borðið. Ef við vorum ekki svöng
kunni hún að „opna magann“, oft-
ast með súkkulaði eða konfekti.
Ólsen-ólsen er spil sem við spil-
uðum mikið við ömmu í Sólheim-
unum þar sem „einn til“ varð oft-
ar en ekki að tugum spila.
Hvíldu í friði, elsku amma, við
lofum að fara varlega og passa
puttana, en það voru varnaðar-
orðin sem amma sagði alltaf við
okkur þegar við vorum lítil.
Gunnar Steinn Ásgeirsson
og Ragnheiður Steinunn
Ásgeirsdóttir.
Komið er að því að kveðja
ömmu. Eftir situr hafsjór af góð-
um minningum.
Fyrsta minningin sem ég á er
um ömmu að gera vel við mig.
Þar er ömmu vel lýst, hún kunni
svo sannarlega að gera vel við
aðra, sérstaklega okkur krakk-
ana. Í Sólheimum var gott að
vera og alltaf nóg að gera. Ein-
faldir hlutir eins og dós af glingri
og krukka full af böndum breytt-
ist í spennandi fjársjóð og efnivið
í óteljandi fléttur og armbönd. Á
sumrin var gaman að hlaupa um
garðinn og amma kenndi okkur
frændsystkinunum leikinn fallin
spýta. Í matjurtabeðinu var nóg
af rabbarbara sem við dýfðum í
sykur og við fylgdumst spennt
með jarðarberjunum þroskast.
Að loknum löngum degi fannst
mér fátt notalegra en að sofna í
ömmurúmi við lágan óminn af út-
varpinu.
Amma smitaði mig af ræktun-
aráhuganum. Á vorin kom hún
færandi hendi með tré eða blóm
handa mér, sumarverkefni sem
var sett niður í garðinum og ég
annaðist af natni. Ferðalög með
ömmu eru líka minnisstæð. Við
fórum víða innanlands og erlend-
is. Efst í huga kemur Jónsmessa í
Danmörku, sumarfrí í Frakk-
landi, fjölskylduferð til Ítalíu og
góðar stundir í Ísólfsskála.
Amma er besta fyrirmynd sem
hægt er að óska sér. Hún var blíð
og góð en jafnframt ákveðin og
hafði sterkar skoðanir. Minning-
in um ömmu lifir áfram í gegnum
afkomendur hennar. „Farðu var-
lega“ og „passaðu puttana“ heyr-
ist reglulega á mínu heimili og
alltaf virkar að „opna“ litla maga
með því að gefa þeim svolítið got-
terí fyrst.
Takk fyrir samfylgdina, elsku
amma.
Eva Kristín Dal.
Hulda kona mín kynnti mig
fyrir ömmu sinni fljótlega eftir að
við kynntumst. Við fórum í Sól-
heima þar sem amma Systa bauð
mig velkominn með þeim orðum
að það væri gott að fá heimspek-
ing í heimsókn. Mér svelgdist á
kaffinu, enda óþarflega stutt
kominn með námið á þeim tíma.
Samtalið barst engu að síður að
heimspeki og þarna og æ síðan
kom í ljós áhugi hennar og þekk-
ing á helstu straumum hug-
myndasögunnar. Tilvistarstefna í
framsetningu Kierkegaards og
fleiri var henni hugleikin og það
leiðarstef að maðurinn bæri
ábyrgð á eigin lífi rímaði vel við
hennar lífssýn. Náttúrusýn Páls
Skúlasonar höfðaði einnig sterkt
til hennar og í störfum sínum sem
formaður Skógræktarfélags Ís-
lands var hún óþreytandi í bar-
áttu sinni fyrir landinu og gegn
gróðureyðingu.
Hún lifði viðburðaríka tíma á
ofanverðri tuttugustu öld og var í
aðstöðu til að móta og hafa áhrif á
umhverfi okkar og samfélag um
árabil í sínum störfum sem blaða-
Hulda
Valtýsdóttir