Fréttablaðið - 20.09.2018, Blaðsíða 24

Fyrir Alþingi liggur nú frumvarp 8 þingmanna vinstri grænna, sem á að banna fyrirtækjum
í heilbrigðisþjónustu rekstur í
hagnaðarskyni. Óheimilt verður
að reikna arð og arðgreiðslur inn í
kostnaðarmat. Þó skulu þeir samn­
ingar sem eru í gildi við setningu
laganna fá að halda sér allt að 5
árum. Ekki á þó að skylda heil­
brigðisráðherra til að loka þessum
fyrirtækjum, en hann á að fá algjört
geðþóttavald til þess.
Verði þetta að lögum er lokið
einkarekstri í heilbrigðisþjónustu
á Íslandi. Ekkert fyrirtæki, hvorki
einkafyrirtæki  né sjálfseignar­
stofnanir, er hægt að reka á þessum
forsendum. Þetta er ekki stjórnar­
frumvarp, en manni virðist þó að
stjórnarsamstarfið gæti verið í upp­
námi verði það fellt.
Í Fréttablaðinu 23.1. 2004 birtist
eftirfarandi viðtal við Birgi Jakobs­
son, sem nú starfar sem aðstoðar­
maður heilbrigðisráðherra:
Sparnaður fyrir ríkið. „Reynslan
af einkarekstrinum er mjög góð og
sjúkrahúsið hefur verið til fyrir-
myndar hvað varðar þá hágæða-
þjónustu sem er í boði á tiltölulega
lágu verði. Þjónustan er að öllu leyti
svipuð því sem önnur sambærileg
sjúkrahús í borginni eru að bjóða og
þar af leiðandi er verið að spara fé
skattborgara,“ segir Birgir Jakobs-
son, íslenskur framkvæmdastjóri St.
Göran sjúkrahússins í Stokkhólmi,
en hann flytur erindi á Grand Hót-
eli í dag á fundi Verslunarráðsins
um einkarekstur á heilbrigðissviði.
Reksturinn hefur frá árinu 1999
verið nokkurs konar blanda af
einkareknu og ríkisreknu sjúkra-
húsi. Starfsmenn sjúkrahússins eru
um 1500 og sjúkrarúm um 300, en
ársvelta sjúkrahússins nemur um 15
milljörðum íslenskra króna. Birgir
segir að samningar hafi verið gerðir
við hið opinbera um að vinna út frá
sams konar kerfi og felst í rekstri
ríkis reknu sjúkrahúsanna. „Við fáum
greitt samkvæmt sama greiðslukerfi
og ríkisreknu sjúkrahúsin, en greiðsl-
an fyrir hvert sjúkratilfelli er um 10%
lægri hjá okkur en hjá hinum sjúkra-
húsunum. Það kemur til af því að við
erum með hagkvæmari rekstur og
minni kostnað. Ef okkur tækist ekki
að tryggja ákveðinn rekstrarafgang
á hverju ári þá væri vitaskuld ekki
hægt að reka sjúkrahúsið og það yrði
lagt niður,“ segir Birgir.
Í þessu sérlega skýra viðtali eru
2 lykilatriði: Einkarekstur verður
að hafa samkeppni og eðlilegast er
að sú samkeppni sé við ríkið. Ríkið
verður að vita nákvæmlega hvað
hlutirnir kosta og gera þá kröfu að
einkareksturinn sé ódýrari. 10%
krafa er eðlileg. Þetta girðir fyrir að
gróði fari úr böndunum. Það mætti
jafnvel gera þá kröfu að samningur
komi til endurskoðunar fari hagn­
aður fram úr umsömdum mörkum.
Hitt atriðið er að fyrirtæki verður
að reka með hagnaði. Annars lifa
þau ekki af. Það þarf fé í viðhald
húsnæðis og tækja, ný og áður
óþekkt tæki, nýjungar og fyrirtæki
verður að geta mætt óvæntum
áföllum. Seinast og ekki síst verður
að vera hægt að umbuna góðu
starfsfólki. Lítil starfsmannavelta
og góður starfsandi er akkeri hvers
fyrirtækis. Mér finnst þetta atriði
oft gleymast hjá opinberum fyrir­
tækjum.
Ég bið um rök sem mæla gegn
svona einkarekstri. Sjálfur kem ég
ekki auga á þau. Nú er það stað­
reynd að öll tannlæknaþjónusta og
megnið af sjúkraþjálfun er einka­
rekin og niðurgreidd af Sjúkratrygg­
ingum. Það er yfirleitt ekki minnst á
þetta og öllum finnst það sjálfsagt.
Hver er munurinn á þessu og stofu­
rekstri sérfræðilækna?
Er rétt að banna
heilbrigðisfyrirtækjum
að skila arði?
Tryggvi
Ásmundsson
læknir á
eftirlaunum
Nýlega aflýsti banda ríska tón­list ar gyðjan Lady Gaga síð­ustu tíu tón leik unum sín um
á tón leika ferðalagi um Evr ópu vegna
vefjagigtar. Þetta fannst okkur vera
athyglisverð frétt því það hefur yfir­
leitt þótt frekar niðurlægjandi að
viðurkenna að maður hafi vefjagigt,
hvað þá að vefjagigtin trufli vinnu­
getuna. Á Íslandi eru á bilinu sex til
þrettán þúsund einstaklingar með
vefjagigt og þó vefjagigt sé mun
algengari hjá kvenfólki er hátt á
annað þúsund karla með vefjagigt.
Þetta er ekki bara kvennasjúkdómur.
Vefjagigt hefur áhrif á færni og lífs­
gæði fólks. Fyrstu einkennin koma
gjarnan fram á unglingsaldri, stund­
um fyrr, stundum seinna. Framan af
er kvörtunum einstaklinganna oft
lítill gaumur gefinn: Stoðkerfisverkir
með nokkurri þreytu og misjöfnum
svefni. „Þetta lagast“ er viðkvæðið,
eða „smá verkir skaða engan“. Margir
unglinganna eru jafnframt með mis­
mikil einkenni depurðar eða kvíða,
eins og algengt er orðið í íslensku
nútímasamfélagi, og það er líklegra
að foreldrarnir og starfsfólk heil­
brigðisþjónustunnar beini athygli
sinni að þeim vanda. Sú vakning sem
orðið hefur í samfélaginu um geð­
heilbrigði er tímabær og góð en má
ekki verða til þess að unglingar og
ungt fólk með langvinna stoðkerfis­
verki gleymist. Vefjagigt er alvöru­
mál sem mikilvægt er að takast á við
á fyrri stigum sjúkdómsins. Vefjagigt
er krónískur sjúkdómur, ekki tíma­
bundið vandamál „sem lagast“, og
rétt inngrip á fyrri stigum geta bæði
skilað meiri árangri fyrir einstakling­
inn og sparað honum og samfélaginu
stórfé frekar en ef inngripunum er
frestað þar til vefjagigtareinkennin
hafa varað lengi og markað dýpri
spor í líðan og færni.
Já, við byrjuðum þessa hugvekju
á að nefna frétt um Lady Gaga til að
sýna hversu alvarleg áhrif vefjagigt
getur haft á líðan og starfsgetu fólks
– að fella niður 10 risatónleika kostar
hundruð milljóna og það leikur sér
enginn að því að tapa slíkri upphæð.
Rannsóknir erlendis sýna að fjar­
vistir vegna veikinda eru að meðal­
tali 2­3 sinnum meiri hjá fólki með
vefjagigt en öðrum, á Íslandi var
vefjagigt skráð ástæða örorku hjá
tæplega fjórðungi kvenna á örorku­
bótum árið 2005. Já, tæplega fjórð­
ungi, þetta er ekki prentvilla! Er sú
staðreynd ein og sér ekki næg ástæða
til að grípa til aðgerða?
Vissulega er í dag verið að gera
ýmislegt fyrir vefjagigtarsjúklinga
á Íslandi. Þeir fara til lækna, sjúkra­
þjálfara og í ýmiskonar endurhæf­
ingu en skipulag þjónustunnar er
oft ómarkvisst og brotakennt. Alltof
oft er gagnreyndri meðferð ekki beitt
fyrr en einkennin eru orðin alvarleg
og færniskerðing einstaklingsins
mikil. Því til stuðnings má nefna að
af þeim vefjagigtarsjúklingum sem
er vísað í greiningu og meðferð til
Þrautar ehf., sem er sérhæft með­
ferðarúrræði fyrir vefjagigt, eru 60%
einstaklinganna þá þegar með vefja­
gigt á alvarlegu stigi en aðeins 4%
með sjúkdóm á mildu stigi. Skoðun
á atvinnustöðu vefjagigtarsjúklinga á
fyrri hluta árs 2017 sýnir að við fyrstu
komu í Þraut voru aðeins 34% þeirra
með fulla vinnufærni, 24% voru með
skerta vinnufærni, 15% voru lang­
tíma sjúkraskráðir og 23% voru á
75% örorku. Þessi staða er að okkar
mati óásættanleg. Stöðunni má líkja
við að ásættanlegt þætti að beita ekki
sérhæfðum inngripum við krabba­
meini fyrr en meinið hefur dreift sér
um líkamann.
Við skorum því á Alþingi, heil­
brigðisyfirvöld, forstöðumenn
heilsugæslunnar, Virk endurhæf­
ingarsjóð, Gigtarfélag Íslands og
aðra hlutaðeigandi aðila til samræðu
og aðgerða í málefnum vefjagigtar­
sjúklinga. Íslenskt samfélag hefur
alla burði til að taka af meiri krafti
og fagmennsku á málefnum vefja­
gigtarsjúklinga því þekkingin er svo
sannarlega til staðar. Við undirrituð
forsvarsmenn Þrautar erum reiðubú­
in að taka virkan þátt á slíku skipu­
lagsstarfi sem þarf meðal annars að
fela í sér:
l Almennari skimun en nú tíðkast
fyrir vefjagigt innan heilsugæsl­
unnar ásamt mati á alvarleikastigi
sjúkdómsins, en matslistar þessu
viðkomandi eru nú þegar til á
heimasíðu Þrautar öllum frjálsir
til afnota.
l Markvissari nálgun innan heilsu­
gæslunnar varðandi meðferð vefja­
gigtar sem byggir á gagnreyndum
niðurstöðum en ekki persónulegu
mati heilbrigðisstarfsmanna á því
hvað eigi að gera.
l Skilvirkari tengingu og samstarfi
milli heilsugæslunnar og sérhæfð­
ari mats­ og meðferðarstofnana.
l Virkara samstarf og samtal milli
heilsugæslunnar, Virk starfsendur­
hæfingarsjóðs og endurhæfingar­
stofnana varðandi meðferðar­
áætlun fyrir skjólstæðinga sem eru
þegar komnir með slaka vinnu­
færni eða eru óvinnufærir.
Um stöðu vefjagigtar á Íslandi
Sigrún
Baldursdóttir
sjúkraþjálfari
og lýðheilsu-
fræðingur
Eggert S.
Birgisson
sálfræðingur
Arnór
Víkingsson
gigtarlæknir
Íslenskt samfélag hefur alla
burði til að taka af meiri
krafti og fagmennsku á mál-
efnum vefja gigtarsjúklinga.
KAUPTU
PEUGEOT S
ENDIBÍL Í S
EPTEMBER
MEÐ
300.000-50
0.000 KR. AF
SLÆTTI!
peugeotisland.is
Nýir og notaðir bílar:
Söludeildir opnar virka daga kl. 9-17
og laugardaga kl. 12-16
Brimborg Reykjavík
Bíldshöfða 8
Sími 515 7040
Brimborg Akureyri
Tryggvabraut 5
Sími 515 7050
500.000 kr.
afsláttur
ALLT AÐ:
ALLT AÐ:
PARTNER TILBOÐ
SVERÐ FRÁ:
1.999.999
2.480.000 KR. ME
Ð VSK.
KR.
ÁN VSK.
EXPERT MILLILAN
GUR TILBOÐSVER
Ð FRÁ:
2.987.900
3.705.000 KR. ME
Ð VSK.
KR.
ÁN VSK.
EXPERT LANGUR
TILBOÐSVERÐ FR
Á:
3.036.290
3.765.000 KR. ME
Ð VSK.
KR.
ÁN VSK.
Peugeot_sendibilar_tilbod_5x15.indd 1 14/09/2018 14:37
2 0 . s e p t e m b e r 2 0 1 8 F I m m t U D A G U r24 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð I ð
2
0
-0
9
-2
0
1
8

0
4
:4
8
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
D
F
-6
A
0
C
2
0
D
F
-6
8
D
0
2
0
D
F
-6
7
9
4
2
0
D
F
-6
6
5
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
0
6
4
s
_
1
9
_
9
_
2
0
1
8
C
M
Y
K