Peningamál - 01.11.2004, Síða 2

Að óbreyttum stýrivöxtum Seðlabanka Íslands sýnir
ný verðbólguspá að horfur væru á töluvert meiri
verðbólgu næstu tvö árin en bankinn hefur áður spáð.
Bankastjórnin hefur því ákveðið að hækka stýrivexti
bankans um 1 prósentu í 8,25 % frá 7. desember nk.
Vaxtahækkunin er hin sjötta á þessu ári og hafa stýri-
vextir bankans alls verið hækkaðir um 2,95 prósentur
síðan í maí sl. Jafnframt hefur bankastjórnin ákveðið
að í lok ársins verði hætt gjaldeyriskaupum til styrk-
ingar á gjaldeyrisforða bankans. Gjaldeyriskaup
bankans munu frá þeim tíma miða að því einu að
standa undir greiðslum af erlendum lánum ríkissjóðs.
Seðlabankinn birti síðast verðbólguspá í júní sl.
Þá var útlit fyrir vaxandi verðbólgu á síðari hluta yfir-
standandi árs og fyrri hluta þess næsta, en hjaðnandi
verðbólgu um miðbik ársins 2005, uns hún tæki að
aukast nokkuð á ný árið 2006. Lagt var mat á horf-
urnar í þriðja hefti Peningamála 2004, sem kom út
17. september. Niðurstaðan var að verðbólguhorfur
hefðu batnað nokkuð til skamms tíma en versnað til
lengri tíma litið. Þar átti hlut að máli hækkun stýri-
vaxta og sterkara gengi krónunnar, sem dró úr
verðbólgu til skamms tíma litið. Horfur á hraðari
vexti innlendrar eftirspurnar og framvindan á inn-
lendum lánamarkaði bentu hins vegar til þess að
framleiðsluspenna myndi aukast meira á næstu
tveimur árum en spáð var í júní og ásamt hækkandi
innflutningsverði kynda undir verðbólgu þegar líða
tæki á spátímabilið.
Frá því í september hafa töluverðar breytingar
orðið á verðbólguhorfum. Flest bendir til þess að inn-
lend eftirspurn muni vaxa enn hraðar en þá var talið
líklegt. Umfang stóriðjuáformanna hefur vaxið,
einkum á næsta ári, bæði vegna áforma Norðuráls og
breytinga á tímasetningum framkvæmda Fjarðaáls.
Þá hefur samkeppni á milli lánastofnana á sviði fast-
eignaveðlána magnast eftir að bankarnir brugðust við
auknum umsvifum Íbúðalánasjóðs með því að bjóða
einstaklingum fasteignaveðlán og endurfjármögnun
eldri lána á lægri vöxtum en áður. Aðgangur almenn-
ings að lánsfé er eftir þessar breytingar orðinn mun
greiðari en áður og vextir verðtryggðra fasteignaveð-
lána lægri en um langt skeið. Viðbrögðin hafa ekki
látið á sér standa. Útlán til einstaklinga hafa aukist
hröðum skrefum og verð stórra fasteigna hefur
hækkað skarpt. Loks hafa áform um lækkun skatta á
næstu árum verið staðfest, án þess að nákvæmlega
hafi verið skilgreint hvar skuli skera niður útgjöld á
móti. Því verður að telja verulegar líkur á að aðhald í
opinberum fjármálum verði ófullnægjandi. Allt
leggst þetta á eitt um að ýta undir meiri þenslu og þar
með meiri verðbólguþrýsting en horfur voru á þegar
Seðlabankinn hóf að hækka vexti í maí sl. og gerði
verðbólguspá sína sem birt var í Peningamálum
2004/2 í júní sl.
Í þessu hefti Peningamála er spáð mun hraðari
vexti innlendrar eftirspurnar en í júní. Fyrir vikið
verður framleiðsluspenna, þ.e.a.s. munur framleiðslu
og metinnar framleiðslugetu þjóðarbúskaparins, meiri
á árunum 2005 og 2006 en í fyrri spám bankans. Árið
2006 er áætlað að framleiðsluspenna muni nema 5%
af framleiðslugetu í stað rúmlega 2% í júníspánni.
Vaxandi framleiðsluspenna mun kynda undir verðból-
gu síðari hluta spátímabilsins ef ekkert verður að gert.
PENINGAMÁL 2004/4 1
Inngangur
Auka þarf aðhald peningastefnunnar