Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.06.2018, Blaðsíða 14
VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.6. 2018
Þ
að er erfitt að setja sig í spor ung-
lingsstúlku sem þarf að búa við
stríð, yfirgefa heimalandið, missa
heimili sitt, týna vinunum, flytja á
hjara veraldar, læra nýtt og ill-
skiljanlegt tungumál og reyna að fóta sig í til-
verunni. Reem Almohammad er falleg tvítug
kona og býr hún á Akureyri með stórfjölskyld-
unni; ömmu, foreldrum og fimm yngri bræðr-
um. Hún kom hingað í stórum hópi sýrlenskra
flóttamanna sem dvalið höfðu í Líbanon eftir
að hafa flúið stríðið. Reem hefur nú búið á Ís-
landi í rúm tvö ár og þrátt fyrir ró og frið norð-
an heiða er lífið ekki auðvelt. Íslenskan vefst
fyrir henni þótt blaðamanni finnist hún tala
skýra og fína íslensku. Hún hefur gengið í
skóla með jafnöldrum sínum en segist ekki
hafa eignast neina vini; það gengur illa að
komast inn í vinahópa og henni líður eins og
hún sé utanveltu. Nýlega talaði Reem á mál-
þingi um líf sitt eftir komuna til Íslands og
skemmst er frá því að segja að það var ekki
þurr hvarmur í salnum. Nú er hún tilbúin að
segja blaðamanni frá lífinu í stríðinu og frá líf-
inu sem flóttamaður á Íslandi. Við höfum túlk
okkur til halds og trausts og faðir hennar fær
að vera með og leggja orð í belg. Kristín S.
Bjarnadóttir, sem stóð fyrir málþinginu, er
einnig í stofunni og hlustar.
Reem segir að þrátt fyrir að Íslendingar séu
allir af vilja gerðir að létta flóttamönnum lífið
sé margt sem mætti betur fara. Saga þessarar
ungu konu er saga sem þarf að heyrast.
Vonuðu að ástandið myndi batna
Fyrir sjö árum gekk lífið sinn vanagang í
Aleppo í Sýrlandi hjá Almohammad-
fjölskyldunni. Faðirinn, Khattab, var fyr-
irvinnan og kenndi ensku í menntaskóla en
móðirin Halima hafði í nógu að snúast með þá
fimm ung börn. Reem er elst af systkinunum
og eina stúlkan. Í Sýrlandi var Reem eins og
hver annar unglingur; spilaði tennis, elskaði að
dansa og teikna og hlæja með vinkonunum. Á
þessum tíma var mikið líf og fjör á götum
borgarinnar, ys og þys og læti og fólk borðaði
gjarnan utandyra á veitingahúsum, enda hlýtt
í veðri. Árið 2011 skall á stríð og allt breyttist.
Ári síðar náði stríðið til Aleppo en þá var
Reem að klára grunnskólann og á leið í mið-
skóla. Sumarið var framundan en það reyndist
afdrifaríkt. Smátt og smátt breyttist allt í
borginni; allt varð dýrara og útgöngubann var
eftir klukkan tíu á kvöldin. Fjörið á götum
borgarinnar á kvöldin var ekki meir. Tónlistin
var þögnuð og skothljóð glumdu í mannlausum
strætum.
„Við heyrðum í skotárásum og það fór að
bera á matarskorti. Brauð var til dæmis ekki
fáanlegt. Við fengum fréttir af byggingum sem
voru skemmdar vegna sprengja og af fólki að
deyja,“ segir Reem. Þau yfirgáfu borgina fljót-
lega og fóru í útjaðar borgarinnar í sveitina til
afa og ömmu. Faðir Reem hélt þá einn af stað
til Líbanons til þess að vinna fyrir fjölskyld-
unni, en vinnan hans hvarf með stríðinu. Móð-
irin var því ein eftir í borginni með börnin
fimm, en eitt átti eftir að bætast í hópinn síðar.
„Við héldum að við þyrftum bara að vera þar
í stuttan tíma og gætum svo snúið aftur heim,“
segir Reem og útskýrir að eftir þrjá, fjóra
mánuði í sveitinni hafi þau snúið aftur til síns
heima í Aleppo.
„Við vorum þá þar í mánuð og það var mjög
erfitt. Það voru svo miklar árásir gerðar á
borgina að við vorum í lífshættu. Við vorum
vakandi nánast allan sólarhringinn og mjög
hrædd. Börn máttu ekki fara út og aðrir fóru
ekki langt að heiman,“ segir Reem.
Hvenær var þér sagt að þið þyrftuð að flýja
land?
„Við vorum alltaf að bíða og áttum alltaf von
á að ástandið myndi batna, að allt myndi róast.
Þá komu hermenn frá leyniþjónustunni og til-
kynntu okkur að ef við færum ekki strax
myndum við deyja.“
Khattab faðir Reem skýtur inn í: „Það var
verið að berjast um flugvöllinn og við vorum í
miðjunni. Þannig að báðir aðilar voru að reyna
að yfirtaka svæðið og sögðu þá fólki að fara til
þess að geta tekið húsin og allt þar inni. Þeir
tóku jafnvel flísarnar af gólfinu. Þeir stálu öllu.
Tóku snúrurnar úr rafmagnsdósunum til að
tryggja það að fólkið kæmi aldrei til baka í
húsin sín.“
Á tvær ljósmyndir úr æsku
Hvernig leið þér á þessum tíma?
„Manni fannst tíminn standa í stað. Ég var
frosin.“
Hún segir þau hafa haldið til í neðanjarðar-
byrgi í kjallara blokkarinnar ásamt öðrum íbú-
um hússins, um sextíu manns. Sprenging hafði
eyðilagt vatnslagnir í byggingunni og rann því
vatn inn í neðanjarðarbyrgið og sváfu þau á
blautum dýnum. Matur var af skornum
skammti en nóg til þess að komast af. Dag einn
var ljóst að það var annaðhvort að láta lífið eða
forða sér burt í hvelli.
Morgunblaðið/Ásdís
„Ég vissi ekkert hvar Ísland var“
Reem Almohammad kom til Íslands í janúar 2016 í hópi kvótaflóttamanna frá Sýrlandi sem boðið var að hefja nýtt líf á Akureyri.
Hún hafði aldrei heyrt talað um Ísland og brá í brún við komuna; allt var á kafi í snjó og sautján stiga frost. Síðan þá hefur Reem náð
nokkrum tökum á íslensku, farið í skóla og unnið á leikskóla. Þrátt fyrir velvild Íslendinga hefur Reem ekki eignast vini og finnst
hún höfð útundan. Hana dreymir aðeins um að fá að klára menntaskóla svo hún geti látið draum sinn rætast; að verða læknir.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
’ Ég var líka mjög lítil, barafimmtán ára. Og ég skildiekki hvað var að gerast, bara aðmamma var hrædd og vildi fara
strax. Hún sagði að ef hún
myndi deyja ættum við börnin að
halda áfram að hlaupa.
Reem var ósköp venjuleg unglings-
stúlka þegar stríðið skall á í Sýrlandi.
Fjölskyldan flúði til Líbanons en var
svo boðið hæli á Íslandi. Reem finnst
gott að finna fyrir öryggi og ró en segir
síðustu tvö árin á Íslandi hafa verið erf-
ið. Henni gengur illa að eignast vini og
telur að fólk dæmi hana vegna útlits og
slæðunnar sem hún kýs að bera.