Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.06.2018, Blaðsíða 30

30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.6. 2018
Þ
að hefur lengi legið fyrir að allar
stærstu sjónvarpsstöðvar Bandaríkj-
anna og blöð sem gjarnan eru kölluð
„stórblöð“ af erlendum aðdáendum
þeirra hafa áratugum saman legið
töluvert til vinstri í bandarískri um-
ræðu. Þótt þessi staðreynd væri almennt viðurkennd
(sem ætti að gilda um allar staðreyndir) þá vildu sum-
ir halda í þá kenningu að þessir miðlar leituðu sann-
leikans og miðluðu honum og ekki við þá að sakast
þótt sannleikurinn legðist oftar með því sem vinstrið
héldi fram. Þá væri við sannleikann að sakast en ekki
þá sem skrifuðu í blöð og veldu áherslur þeirra.
Ekki góð einkunn
Því hefur verið haldið fram að 70-80 prósent blaða-
manna væru vinstrisinnuð, sem þætti lágt hlutfall á
„RÚV“. Stærstur hluti þess hóps er sagður trúa því
sjálfur að hann hafi aldrei annan áttavita en sannleik-
ann. En það hendir flesta áttavita að segulskekkja
sækir á og þarf því að reikna með henni. Vandinn við
að reikna með hinni pólitísku segulskekkju er að við-
urkenning á vandanum er forsenda þess að koma
megi við leiðréttingu.
Ekki fyrir mjög löngu sagði þáverandi ritstjóri
þessa blaðs í samtali í sjónvarpi að talið væri að helm-
ingur blaðamanna þess styddi Vinstri græna. Og
þetta sagði ritstjórinn af augljósu stolti og virtist telja
að tíðindin myndu gleðja alla þá sem þau heyrðu.
Vinstri grænir mældust þá vel í könnunum, sennilega
með um 20-30 prósenta fylgi. Ekki var upplýst við
þetta tækifæri hvers vegna það væri sérstakt gleði-
efni að fylgið við VG á þessari ritstjórn væri helmingi
meira en á meðal almennings á borgaralegu og frjáls-
lyndu blaði sem senn yrði aldar gamalt.
Annað hægri og vinstri þar en hér
Hér áður var því oft haldið fram af þeim sem þekktu
til bandarísks þjóðfélags og umræðu þar, að einkunnir
Evrópubúa um vinstri og hægri í Bandaríkjunum
gætu ekki tekið mið af evrópskum veruleika. Þeir sem
kallaðir hafa verið „sossar“ og jafnvel „kommar“ af
mönnum t.d. hér á landi sem kalla sjálfa sig „íhald“
eða „krata“ í daglegu tali eru þá að vísa til þeirra sem
Bandaríkjamenn kalla „liberal“.
Því var haldið fram að enginn raunverulegur sósíal-
isti sæti á Bandaríkjaþingi fyrr en Bernie Sanders
barst þangað inn. Um hann var gjarnan sagt að hann
hefði farið í brúðkaupsferð til Sovétríkjanna í tíð eft-
irmanna Stalíns og varla komist heim síðan, í stjórn-
málalegri merkingu.
Fróðleiksmenn bentu einnig á að demókratar í suð-
urríkjum Bandaríkjanna væru iðulega meiri hægri
menn en repúblikanar í norðurríkjunum.
Umbyltingar og óáran
Á meðan Sovétríkin voru og hétu þá voru þau hinn
krýndi óvinur Bandaríkjanna og hins vestræna heims,
sem laut hernaðarlegri og um margt pólitískri forustu
þeirra. Þótt hrun sjötíu ára alræðis kommúnismans
hefði ekki það brak og þá bresti samfélagsins í för
með sér, eins og hefði mátt ætla, þá voru þetta miklir
atburðir. Fólk varð frelsinu fegið í orðsins fyllstu
merkingu.
En um sumt varð Rússland um skeið eins og villta
austrið og gullgrafarar og þrjótar létu greipar sópa
þar sem yfirþyrmandi lög og reglur hurfu í einni svip-
an án þess að neitt kæmi í staðinn um hríð.
Því var reyndar haldið fram að umboðsmenn laga
og reglna hefðu átt ríkulega samleið með gullgröf-
urum og þrjótum og urðu ekki útundan við þá risa-
vöxnu tilflutninga eigna og lausafjár sem þá áttu sér
stað.
Eftir Boris
Yeltsin forseti lagði niður Sovétríkin og rússneska
kommúnistaflokkinn í beinni útsendingu og benti
Gorbasjoff forseta á að vinnustaður hans væri horfinn
og óskaði honum góðs. Yeltsin var hugrakkur, djarfur
og glaðbeittur og hann braut gagnbyltingu komm-
únismans á bak aftur í krafti þeirra eiginleika, þegar
hann klifraði upp á skriðdreka í augsýn lýðsins og
hvatti hann til dáða.
En þessi sterki, kjarkmikli maður hafði veikleika
sem smám saman tók völdin. Bakkus. Klíkurnar í
kringum hann gerðust hinir raunverulegu stjórn-
endur Rússlands á meðan forsetinn ráðgaðist við
Bakkus. Og samverkamennirnir voru hinir nýju auð-
menn sem sátu í gjaldkerastúkunni þegar endalaus-
um ríkis- og einokunarfyrirtækjum var komið í annað
form. Það þurfti auðvitað að gera. En ekki svona.
Pútín stóð nærri Yeltsin á hnignunarárum hans og
lét sýna honum fullan sóma við valdaskiptin og þegar
gamli leiðtoginn gerðist ellimóður.
Pútín er agaður, vinnusamur og harðdrægur stjórn-
andi og með auga á hverjum fingri. Þótt margir hafi
horn í síðu hans eru þeir fleiri sem segja að þennan
mann eða annan slíkan hafi Rússland þurft að fá við
þessar einstöku aðstæður. Það þurfti hörku til að
skapa stjórnunarlega festu og hefja uppbyggingu á
ný. Pútín heyrði hvarvetna skensið um að Rússland
væri nú „efnahagsveldi“ á borð við Holland. Eða í
besta falli Holland og Belgíu saman. Pútín taldi aug-
ljóst orðið að Bandaríkin og Vesturlönd hefðu hlaupið
frá loforðum og fagurgala um að Nato yrði ekki látið
þrengja að Rússlandi umfram það sem orðið væri.
Hann hófst handa við að draga úr og síðan stöðva hina
ömurlegu hnignun herstyrks Rússa, sem var við það
að ryðga niður í höfnum og herstöðvum landsins. Hátt
olíuverð gerði verkið aðeins auðveldara á meðan það
stóð. Pútín hefur haldið utan um forða kjarnorku-
vopna, sem óttast var um á tímabili að kynni að leka
úr til óábyrgustu hatursafla veraldar.
Bandaríski herinn hefur um langa hríð ekki verið fá-
mennari en nú og þótt búnaður hans hafi ekki beinlín-
is verið að ryðga niður eins og í tilfelli Rússa, þá er til
dæmis staða flughersins ekki góð. Stríðin í Afganistan
og Írak hafa tekið í og langtíma árangur allra þeirra
útgjalda sárgrætilega lítill. Vorhreingerningar
Obama og helstu Evrópuríkja Nato voru óráð. Svik
forsetans við gamlan og tryggan bandamann í
Egyptalandi þegar Obama lét ýta undir ofstækis-
fullan íslamista sem forseta. Þegar Sisi hershöfðingi
gerði það eina sem fært var – að stöðva Morsi forseta
eftir að hann hafði sett stjórnarskrá um að óheimilt
væri að vera ósammála forsetanum – ákvað Obama að
fara að ráðum „ungra hugsjónamanna“ í liði sínu, um
að hætta öllum fjárstyrk til Egypta! Það er hætt við
að þeir gleymi því lúalagi seint.
Rússagaldurinn
Helstu leyniþjónustustofnanir Bandaríkjanna sögðu
sig sjá ótvíræð merki þess að útsendarar Pútíns væru
að undirbúa afskipti af bandarísku kosningunum um
eftirmann Obama haustið 2016. Nýlega var upplýst að
forsetinn kaus að hefja ekki neinar aðgerðir vegna
þessa.
En eftir hreina málamyndaathugun FBI (sem ákaf-
ir stuðningsmenn hennar sáu um) var tilkynnt að
þrátt fyrir „mjög ámælisverða og ólöglega umgengni“
frú Clinton um tölvupósta og hýsingu þeirra þá væru
ekki tilefni til saksóknar gegn henni. Þá ákvörðun tók
Comey, forstjóri FBI, án samráðs við dómsmálaráð-
herra og ráðuneyti hans sem fer með valdið. Nú hefur
Horowitz, sjálfstæður eftirlitsmaður þess ráðuneytis
og FBI, tilkynnt að Comey hafði ekki að lögum neina
heimild til verksins og hefði hrifsað valdið úr höndum
yfirboðara sinna sem höfðu það, án nokkurs samráð
við þá og án samþykkis þeirra.
En það vekur óneitanlega eftirtekt að yfirmenn for-
stjóra FBI brugðust ekki við fyrirvaralausu og ein-
stæðu „valdaráni“ forstjórans.
En um leið og mál frú Clinton „var frá“ hófu Comey
og sömu áköfu stuðningssprautur hennar þar á bæ
rannsókn á meintum afskiptum Rússa af bandarísku
kosningunum og gáfu sér í veganesti að Donald
Trump hefði staðið í samsæri við Pútín um að tryggja
sér sigur í kosningunum. Nú, nærri tveimur árum síð-
ar, hefur ekkert haldfast komið út úr þessum athug-
unum. Demókratar reyna að veifa því að Mueller sak-
sóknari hafi þó birt ákæru á hendur 13 Rússum. Það
var ódýrt, því þeir eru allir í Rússlandi og það má
birta þeim og þúsund öðrum ákærur út og suður án
áhættu, því að engin réttarhöld munu nokkru sinni
fara fram yfir þeim og aldrei fást niðurstaða um sekt
þeirra eða sakleysi.
Skörð í sannleikann
og önnur ófyllt skörð
Reykjavíkurbréf22.06.18