Skírnir - 01.09.2011, Side 77

SKÍRNIR
AÐ HALDA FORMANN MEÐ KOSTNAÐI
307
á hönd sér og beiddist af þeim viðtöku að þeir tækju hann til
höfðingja sem hann var réttborinn til.“ Það er skemmst frá því að
segja að beiðni hans var hafnað á þeirri forsendu að hann væri
bróðurmorðingi og ef svo væri ekki og Haraldur hefði ekki verið
bróðir Sigurðar þá væri hann ekki borinn til ríkis. Sigurður fór við
svo búið burt og hélt þing á Hörðalandi, í Sogni og í Fjörðum og þar
var hann tekinn til konungs og gengu bændur undir hann og gáfu
honum konungsnafn (Morkinskinna 1867: 206-207).
Rétt eins og bændur hér á landi höfðu stórbændur og lágaðall í
Noregi mikið um það að segja hver hlaut konungstign. Eftir dauða
Guttorms konungs Sigurðarsonar héldu Birkibeinar Eyraþing og
vildu þá margir taka Hákon jarl galinn til konungs en Þrændir
mæltu á móti og vildu taka til konungs Inga Bárðarson og báru því
við að föðurætt Hákonar væri útlend og höfðu Þrændir sitt fram
(.Konunga sögur 1873: 240).
I Morkinskinnu segir einnig frá samskiptum þeirra frænda, Har-
aldar harðráða og Magnúsar góða. Haraldur fór fram á að fá sinn
hluta af ríkinu en Magnús vísaði til stórmenna og ríkismanna sem
síðan höfnuðu beiðni Haralds, mest fyrir atbeina Einars þambar-
skelfis (Morkinskinna 1867:17). En Haraldur gafst ekki upp og hélt
upp í Guðbrandsdal og var tekinn til konungs þar og á Upplöndum,
mest fyrir tilstuðlan Þóris af Steig (Morkinskinna 1867:19). Svipaðar
frásagnir er að finna víðar í konungasögum og gekk konungsefnum
misjafnlega að fá viðtöku hjá bændum, rétt eins og þeim íslensku
höfðingjum sem hér hefur verið sagt frá.
Það verður að teljast líklegt að höfðingjar hafi sótt fyrirmyndir
sínar til Noregs þegar þeir beiddu sér viðtöku í héraðsríkjunum ís-
lensku. Stuðningur bænda er lykillinn að því að ná héraðsvöldum
þegar hér er komið sögu, goðorðin virðast hætt að skipta máli í því
sambandi (Axel Kristinsson 1991: 25). Þetta sést hvað skýrast þegar
Þorvarður Þórarinsson gerði aðra atrennu að héraðsvöldum í Eyja-
firði. I þetta skipti kom hann ekki tómhentur því eftir þing 1257 fór
hann á fund Steinunnar Sighvatsdóttur, systur Þórðar kakala og erf-
ingja, og fékk hjá henni heimildir á eignum Þórðar í Eyjafirði þar á
meðal Grund. Hún hvatti Þorvarð síðan til „að halda á sem hann
væri drengur ú\“{Sturlunga saga II 1946: 211). Meðal þessara eigna