Ný Dögun - 01.11.1991, Blaðsíða 27

A)ý T^ogun
nægileg vöm gegn því andlega álagi sem oft
fylgir störfum þessara stétta. Reynsla mín
bæði í starfi og einkalífi hefur þó kennt mér
að því fer víðs fjarri. Þessi vitneskja varð
kveikjan að því, að ég ásamt samstarfsfólki
í hjúkrunarstjóm Borgarspítala og meðal
hjúkrunarfræðinga geðdeildar beitti mér
fyrir því að haldin var námsstefna um
áfallahjálp 21.-22. september 1990. Nám-
stefnan var styrkt af Borgarspítalanum og
Rauða krossi Islands.
Við fengum til liðs við okkur norskan
geðlækni, SteinarErsland, semhefurreynslu
á þessu sviði frá Noregi. Tilgangur náms-
stefnunnar var að efla þekkingu á því sál-
ræna umróti, sem oft á tíðum verður við
streituvekjandi kringumstæður hjá ákveðn-
um starfshópum og skjólstæðingum þeirra.
Til námsstefnunnar var boðið fulltrúum
lögreglu, Slysadeildar Borgarspítala, Land-
helgisgæslu, Rauða kross íslands, Flug-
björgunarsveitarinnar, slökkviliðs, sjúkra-
húspresta og Slysavarnafélags Islands. Að
þessu sinni var ákveðið að bjóða ekki starfs-
fólki úr heilbrigðisþjónustunni (að Slysa-
deildBorgarspítalans undanskilinni).
Meginmarkmiðið var, að þessir einstaklingar
fyndu til samkenndar og gagnkvæms skiln-
ings hver á annars störfum í ljósi andlegra
álagsþátta, sem tengjast starfi þeirra. Við
vildum undirstrika, að það þarf ekki íöllum
tilvikum sérmenntað fagfólk til að veita
andlega skyndihjálp. Það er fyrst og fremst
þegar ástand einstaklinga, er orðið hafa fyrir
tilfinningalegu áfalli, verður viðvarandi, að
fagfólk þarf að koma til aðstoðar.
Spurt var spurninga og leitað svara: „Er
hægt að þekkja streituviðbrögð tengd áföll-
um ?" „Er hægt að fyrirbyggja þau ?" „Hver
er ábyrgð starfsfólks, við kringumstæður
sem geta skapað sálrænt umrót hjá því sjálfu
og skjólstæðingum þess?" Þetta voru
nokkrar þeirra spurninga sem fjallað var
um.
Námstefnan tókst vel. Sendur var út
spurningalisti nokkru eftir að henni lauk og
kom þá glöggt í ljós áhugi þátttakenda á
ítarlegri umfjöllun um efnið. Eyrirhugað er
að halda svipað námskeið í haust og þá fyrir
fólk úr heilbrigðisstéttum. Er það von okkar,
sem að þessari námstefnu stóðum, að hún
verði kveikja að opinni og almennri umræðu
bæði á vinnustöðum hjálparaðila og í þjóð-
félaginu almennt.
Einnig berum við þá von í brjósti, að
Borgarspítalinn taki að sér að vera leiðandi
afl á sviði áfallahjálpar.
Á síðustu árum hafa komið fram erlendar
rannsóknir, sem benda til þess að full þörf
sé á að sinna þessum málum, ekki síður hér
á Islandi en erlendis.
Sem dæmi má nefna rannsókn á björg-
unarmönnum sem tengdust slysinu þegar
norska olíuborpallinum Alexander Kielland
hvolfdi 1980 og rúmlega 100 manns fórust. í
ljós kom að einu ári eftir slysið voru 5%
þeirra enn í veikindafríi og 25% lýstu ýmiss
konar vanlíðan, sem ekki bar á fyrir slysið.
Nefnd voru, m.a. depurð, kvíði, tómleikatil-
finning, óöryggi, ótti við ákveðna staði, er
komu róti á hugsanir, ogeða ótti við ákveðnar
kringumstæður, svefntruflanir, einangrun
og sjálfsásakanir.
Allt eru þetta hlutir sem menn þoldu
misvel, eftir persónuleika hvers og eins,
reynslu og þjálfun. Það þarf alls ekki svona
viðamikið slys til að valda s vipaðri vanlíðan
hjá þeim, sem fást við hjálparstörf og á það
að sjálfsögðu einnig við hér á landi. Um-
ferðarslys, skipsskaðar, flugslys, leit að
týndum einstaklingum og vinnuslys eru
dæmi um kringumstæður, sem oft valda
djúpu sálrænu umróti hjá hjálparaðilum,
áhorfendum, aðstandendum, þolendum og
gerendum.
Andleg skyndihjálp! Hvað er það?
Megininnihald hennar og þungamiðja er
mannþekking, líkamleg og andleg nálægð,
hlýja og umhyggja. Því fyrr sem þessi hjálp
berst, því betra. Oft þarf talsverða ýtni til
þess að koma henni á framfæri. Það er ekki
nóg að segja: „Þú veist hvar mig er að finna"
/eða „leitaðu til mín ef þú vilt". Maður
verður að sækja á, full viss um nauðsyn þess,
að ræsa fram ákveðna líðan, orð og
tilfinningar. Allt umhverfið verður að vera
öruggt og friðsælt, og maður verður að gefa
27