Ægir - 01.10.2018, Blaðsíða 63

63
irbúnings-, hönnunar- og útboðsvinna
en það liggur fyrir að skipinu er ætlað
að ráða við allar þær rannsóknir sem við
stundum. Það á að geta dregið botntroll
og flottroll, stundað hefðbundnar haf-
rannsóknir og bergmálsmælt uppsjávar-
fiska, svo nokkur atriði séu talin. Með
öðrum orðum verður þetta fjölnota
rannsóknaskip sem við reiknum með að
verði ívið minna en rannsóknaskipið
Árni Friðriksson RE en búið öllu því
besta sem þekkist í hönnun og tækni
skipa í dag,“ segir Sigurður sem reiknar
með að skipuð verði sérstök nefnd sem
hafi smíði skipsins með höndum og
ákvarðanir um hvernig að verkefninu
verði staðið.
Gæfuspor að hverfa frá
magnhugsuninni
Sigurður segir að í samanburði við aðr-
ar sjávarútvegsþjóðir standi Íslendingar
sig á margan hátt vel í hafrannsóknum,
sérstaklega ef tekið sé mið af stærð eða
öllu heldur smæð, þjóðarinnar.
„En auðvitað má alltaf gera betur og
fáar þjóðir sem eiga jafn mikið undir að
nýta sjávarauðlindir sínar. Ef við horfum
til Evrópu sjáum við sjávarútveg víðast
hvar niðurgreiddan með frekar
óskemmtilegum afleiðingum fyrir fiski-
stofnana þannig að við getum á margan
hátt verið ánægð með þá stöðu sem við
höfum hér á landi. Hafrannsóknir hafa
skilað okkur vel fram á við og ein
stærsta breytingin á síðari áratugum
var þegar okkur varð ljóst að við þyrft-
um að fara okkur hægar í sókninni í
fiskistofnana. Það útheimti vissulega
talsverð átök en ég hygg að enginn vilji
hverfa í dag til baka frá núverandi fyrir-
komulagi. Menn sjá árangurinn sem hef-
ur skilað sér eftir að við hættum að
hugsa um magn og fórum að horfa á
gæðin. Í þeirri hugsun viljum við vera til
framtíðar og ekki aðeins hvað varðar
hefðbundnar fiskafurðir heldur sjáum
við líka stöðuga aukningu verða á alls
kyns hliðarafurðum og verðmætasköpun
úr sjávarfangi til dæmis snyrtivörur,
lækningavörur og þar fram eftir götun-
um. Sú þróun er ánægjuleg.“
Gagnrýnin eðlileg
Ekki hefur farið hjá því að oft hafi gust-
að verulega um Hafrannsóknastofnun,
ákvarðanir hennar og veiðiráðgjöf. Sig-
urður segir þá umræðu eðlilega í ljósi
þess hversu miklir hagsmunir séu undir
fyrir greinina og þjóðarbúið í heild.
„Almennt finnst mér meiri skilningur
í samfélaginu og meðal ráðamanna á
okkar starfi en áður var. Hins vegar
verður gagnrýni alltaf til staðar og við
því að búast að hún geti orðið nokkuð
heiftarleg á köflum. Þegar miklir hags-
munir eru í húfi þá er þess krafist af
okkur að setja mikinn kraft í einstök
verkefni, líkt og loðnurannsóknir eru
dæmi um. Því miður getum við ekki orð-
ið við öllum þeim óskum sem til okkar er
beint en við reynum okkar besta í þeim
línudansi sem okkar starf er.“

Grunnrannsóknar verður að auka
Sigurður segir efnahagsáfallið fyrir 10
árum hafa sett verulega mark sitt á starf
Hafrannsóknastofnunar, líkt og margra
annarra stofnana. „Við þurftum að
ganga í gegnum hremmingar í kjölfar
þessa og erum kannski rétt að ná fyrri
styrk núna en í heildarmyndinni má
segja að stofnunin hafi aldrei verið ofal-
in af fjárveitingum til verkefna sinna.
Okkur hefur tekist að stunda þær vakt-
anir sem nauðsynlegar eru á helstu
nytjastofnum en óskastaðan væri sú að
geta stundað til muna meiri grunnrann-
sóknir en við gerum. Að vakta hvað er
að gerast í hafinu og lífríkinu og hvaða
áhrif breytingar hafi á þessa helstu
nytjastofna. Í þessu samhengi má benda
á breytingar í mynstri loðnunnar sem
tengjast hlýnun sjávar en þar erum við
að sjá algjörlega nýtt og áður óþekkt
landslag stofnsins sem við þurfum að
skilja miklu betur. Og séu breytingar í
mynstri loðnunnar komnar til að vera þá
er þess ekki langt að bíða að við sjáum
einhverjar breytingar verða í þorskinum
þannig að þetta tengist allt. Að sama
skapi sjáum við fisk eins og makríl koma
hér á miðin vegna hærri sjávarhita, grá-
lúða hefur látið undan síga en ýsustofn-
inn er að ná sér á strik á nýjan leik. Allt
er þetta samspil í stóru heildarmyndinni
sem við þurfum að skilja betur en við
gerum í dag. Til þess þarf auknar rann-
sóknir.“
Átján ár eru liðin síðan Hafrannsóknastofnun fékk Árna Friðriksson RE, sem þá þótti mikill áfangi í starfsemi stofnunarinnar.
Með ákvörðun Alþingis á hátíðarfundi síðastliðið sumar er ljóst að nýtt skip verður komið í skipastól stofnunarinnar innan
fárra ára.