Dagblaðið Vísir - DV - 06.07.2018, Blaðsíða 10

8 6. júlí 2018FRÉTTIR
B
jörn Hlynur Pétursson er
fyrsti karlmaðurinn á Ís-
landi sem var lagður inn á
göngudeild Landspítalans
fyrir átröskunarsjúklinga. Frá unga
aldri átti hann í erfiðleikum með
sjálfsmynd sína og tók það sinn
toll á andlegri og líkamlegri heilsu
hans í áraraðir. Hann skammaðist
sín fyrir að vera í yfirþyngd og
glímdi við lotugræðgi og lystarstol.
Blaðamaður settist niður með
Birni þar sem hann fór yfir reynslu-
sögu sína, sem að hans sögn er
hlaðin sorg en í senn ákveðinni
gleði. Segir hann að það sé algeng-
ur misskilningur að halda því fram
að sjúkdómar af þessu tagi snúist
um að þola ekki mat. Í hans tilfelli
var það þveröfugt.
„Ég elska mat, en ég kunni mér
ekki hóf vegna lotugræðginn-
ar,“ segir Björn og fullyrðir að oft
hafi komið fyrir á þessum tíma að
hann hafi keypt sér sextán tommu
pitsu og tvo lítra af ís, sem var
hvort tveggja borðað á skömm-
um tíma. Þá segir hann að búlimí-
an hafi komið inn í myndina og
var matarreikningurinn farinn að
slaga upp í verulega háa tölu. Svo
ældi ég þessu öllu strax eftir að ég
borðaði.
Kennarinn hlustaði ekki
„Mín hlið á þessu átröskunar-
dæmi er að þetta er mynstur sem
allir með svona geðröskun upp-
lifa,“ segir Björn og að þetta skipt-
ist í nokkra flokka. „Þetta er lotu-
græðgi, þetta er anorexía og
þetta er búlimía og oftar en ekki
helst þetta allt í hendur. Þú tekur
kannski eitt ár í einu, eitt ár í öðru,
nokkra mánuði í þessu en mynstr-
ið er alltaf eins.“
Um tólf ára aldurinn var Björn
greindur með ofvirkni, þunglyndi
og kvíða. Þá var hann í kringum
110 kíló að þyngd. Líf hans átti eftir
að versna til muna og hófst það allt
með lyfjunum sem læknar skrif-
uðu á hann.
„Þessi lyf breyttu mér og ég
fann fyrir miklum aukaverkun-
um,“ segir hann. „Ég var í skól-
anum einn daginn og sagði við
kennarann að mér væri flökurt og
ég þyrfti að æla. Kennarinn hlust-
aði ekki á það þannig að ég ældi á
gólfið og borðið fyrir framan alla í
bekknum.“
Í framhaldi af þessu var Björn
alltaf spurður hvort ekki væri allt í
lagi ef hann setti upp einhver svip-
brigði. Honum fannst það óþægi-
legt og það leiddi til þess að hann
vildi ekki fara í skólann. Hann fór
á slæman stað á þessum tíma en
hann tekur fram að síðar hafi hann
sæst við kennarann.
Sífellt „dröggaður“ og nálægt
gröfinni
„Með tímanum fór mér að finn-
ast ég laða að mér geðraskanir. Ég
var með bullandi ADHD og kvíða-
röskun og fer í úrræðismeðferð
tengda þessu þegar ég var í kring-
um tvítugt,“ segir hann. „Ég fór að
vilja flottan og heilbrigðan líkama
og vildi gera eitthvað í málunum.
Ég setti mér fyrst það markmið að
vera 90 kíló og svo 80 kíló, en ég
var aldrei sáttur,“ segir hann. „Ég
byggði upp vöðvamassa og náði
góðum árangri, svo fór ég í öfgana,
fór að kötta út fæðutegundir og
mæta í ræktina í allt að fimm
klukkutíma í senn, sem er auðvit-
að ekki eðlilegt. Ég bara stoppaði
ekki.“
Samkvæmt Birni stýrðist ýmis-
legt í lífi hans af ótta, þá sérstak-
lega ótta við höfnun. Hann reyndi
að hylja ástand sitt fyrir öðrum,
sérstaklega fyrir foreldrum sínum.
Hann skammaðist sín mikið fyrir
allt sem hann lét ofan í sig og hélt
að hann myndi þyngjast við það
eitt að drekka vatn.
Borðaði ekki mat í heila viku
Jafnframt tekur hann fram að kom-
ið hafi fyrir að heil vika hafi liðið
án þess að hann borðaði nokkurn
mat. „Foreldrar mínir voru farn-
ir að fylgjast vel með mér þegar
ég fór á klósettið, á því tímabili
þegar geðröskunin var sem verst.
Ég leysti það með því að æla ofan
í stútinn á kókflöskum. Svo faldi ég
flöskuna á bakvið rúmið eða ein-
hvers staðar. Þetta var ekki eins-
dæmi bara hjá mér. Þetta er líkt og
fíkill sem setur birgðir af draslinu
sínu til hliðar og finnur það síðar,“
segir hann.
„Ég var alltaf tilbúinn til þess að
segja við sjálfan mig: „Ég býst við
því versta en ég vona það besta.“ Ég
átti rosalega erfitt með að treysta
fólki. Það var bara eins og ótt-
inn stjórnaði öllu hjá mér. Það fór
mjög illa í mig að sjá hvernig fjöl-
skyldu minni leið, ég var uppfullur
af ranghugmyndum, laug að fólki
og meira að segja trúði ég sjálfur
lyginni í mér. Þráhyggjan var mikil,
ég kannski var að reyna setja á mig
belti í allt upp í korter, taldi skref-
in niður stigann og bakkaði alltaf
um eitt þegar ég steig tvö niður.
Þráhyggja er afleiðing kvíða. Líf-
ið var í algeru rugli og mér fannst
ég stundum vera fyrir utan líkama
minn. Ég var sífellt „dröggaður“ á
lyfjum sem læknarnir gáfu mér. Ég
man eftir Rítalín, Konserta, Lyrica,
róandi og nokkrum fleirum. Svo
var lífsviljinn orðinn svo lítill að
ég var farinn að taka þetta allt. Ég
var á leiðinni í gröfina og var alveg
sama,“ segir hann.
„Þegiðu og taktu þetta svo við
getum umgengist þig“
Að sögn Björns er hann á móti lyf-
jameðferðum í dag. „Ég var á rosa-
lega mörgum lyfjum og læknarnir
sögðu við mig að ég gæti ekki hætt
á lyfjunum því að þá yrði ég ekki í
eðlilegu fari. Ég var búinn að vera
á lyfjum síðan ég var tólf ára og ég
hætti þeim öllum þegar ég varð
tvítugur. Öllum. Ég var kannski að
taka í kringum níu sortir af lyfjum.
Puttarnir mínir voru nánast orðn-
ir gulir af lyfjanotkun,“ segir hann.
„Það eru margar ástæður fyrir
því að ég vil síður taka lyf við mín-
um geðröskunum. Þau hafa far-
ið illa í mig, ég hef fengið slæm-
ar aukaverkanir og oftast hefur
mér fundist þau ekki virka á mig.
Í dag er ég í meðferð hjá geðlækni
sem gefur mér þunglyndislyf. Þau
virka ekki á mig en ég er samt að
taka þau, aðallega vegna þrýstings
frá aðstandendum. Ég held að ég
þurfi að komast í meðferð hjá góð-
um sálfræðingi en það er ekki séns
að maður geti það á meðan tíminn
er á um 15 þúsund kall.“
Um leið og Björn ákvað að
hætta á öllum lyfjunum fann hann
fyrir litlum rafkippum í hausn-
um á sér, sem hann lýsir sem frá-
hvörfum. Eftir erfitt tímabil voru
hlutirnir farnir að breytast til hins
betra. Honum leið betur og fann
að hann var jarðbundnari. Hann
fékk leið á óttanum og setti sér það
markmið að hugsa um sig sjálfan.
„Það er ótrúlega þreytandi að vera
kvíðinn, hnúturinn er svo stór inni
í manni og bara mikill sársauki. En
ég hef náð að halda átröskuninni
í skefjum. Ég er í kjörþyngd í dag,
en ég hef aldrei náð að mastera
mataræði mitt. Það er hægt að lifa
með þessu þetta, en þetta verður
alltaf partur af þér og það er stutt á
milli þess að borða „rétt” eða fara
út í eitthvað rugl.“
Svaf bara klukkustund á sólar-
hring allar helgar
Björn fór reglulega til lækna en
fannst þeir aldrei gera neitt gagn.
„Mér leið eins og ég væri eitthvað
vandamál sem væri ekki hægt að
leysa. Ég var ekki tilbúinn til að
láta lækna segja mér hvað ég átti
að gera. Ég var ekkert tilbúinn til
að sleppa lífi mínu en í rauninni
lifði ég bara í blekkingu því ég var
ekki að lifa lífinu. Ég var fangi sjúk-
dóms, sem gerði það að verkum
að ég átti ekkert eðlilegt líf. Ég vildi
ekkert stíga út úr því, því mér leið
illa með sjálfan mig. Ég var alltaf
„Á leiðinni í gröfina
og var alveg sama“
n Björn Hlynur glímdi við lotugræðgi og lystarstol n Greindist með ofvirkni, þunglyndi og kvíða
Tómas Valgeirsson
tomas@dv.is
ERT ÞÚ AÐ SMÍÐA PALL ?
Pallinn upp á
einfaldari hátt með
jarðvegsskrúfum
„Ég leysti það með
því að ég æla ofan
í stútinn á kókflöskum.
Svo faldi ég flöskuna
á bakvið rúmið eða
einhvers staðar.
Björn Hlynur
á yngri árum.