Fréttablaðið - 28.12.2018, Qupperneq 12

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Einar Þór Sverrisson FORSTJÓRI: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
RITSTJÓRAR: Kjartan Hreinn Njálssson kjartanh@frettabladid.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 85.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is

Hriðlækk-
andi olíu-
verð er því
réttnefnd
jólagjöfin í
ár fyrir
íslensku
eyðsluklóna.

Frá því að
fyrstu
skjólstæðing-
arnir komu í
meðferð
Samhjálpar í
bílskúr á
Sogaveg-
inum fyrir
45 árum
hafa tug-
þúsundir
einstaklinga
fengið hjálp.
Ár er síðan greiningardeild embættis ríkislögreglu­stjóra benti á að aðgangur að sterkum fíkniefnum væri að aukast og myndi kosta fjölda manns lífið.
Á sama tíma berast fréttir af því að 20% háskólanema hafi
notað örvandi lyf sem hafi verið ávísað á einhvern annan.
Aldrei hefur verið meiri þörf fyrir að efla þau meðferðar­
úrræði sem fólki með fíknivanda býðst hér á landi.
Frá því að fyrstu skjólstæðingarnir komu í meðferð
Samhjálpar í bílskúr á Sogaveginum fyrir 45 árum hafa
tugþúsundir einstaklinga fengið hjálp og stuðning frá sam­
tökunum til að takast á við fíknivanda sinn.
Í tillögum sem starfshópur heilbrigðisráðherra skilaði
árið 2016 var meðal annars lagt til að fjölgað yrði afeitr­
unarplássum á sjúkrahúsum, tryggð fjölbreyttari meðferð­
arúrræði fyrir ólíka hópa og að settar yrðu lágmarkskröfur
um gæði og innihald meðferðar, framvindu og árangur. Þá
yrði tillit tekið til einstaklingsmiðaðrar meðferðar, kyns
og aldurs, komið á samráðsvettvangi og rannsóknir og
forvarnastarf eflt. Við viljum gera okkar til að þetta geti
orðið að raunveruleika. Um þessar mundir er verið að
leggja lokahönd á nýja byggingu á meðferðarheimilinu
Hlaðgerðarkoti sem rúmar fjölnotasal, aðstöðu fyrir lækni
og hjúkrunarfræðinga og eldhús í fallegri náttúru Mos­
fellsdalsins og verður það vígt 31. janúar nk. Húsið tengir
saman eldri byggingar sem hýsa herbergi heimilismanna.
Geta 30 einstaklingar, 10 konur og 20 karlar, verið í með­
ferð hverju sinni að lokinni afeitrun á sjúkrahúsi.
Draumurinn er að fjölga meðferðarrýmum upp í 40 og
efla og bæta þjónustuna með aukinni fjölbreytni í með­
ferðarúrræðum þ.m.t. þjónustu félagsráðgjafa og sálfræð­
inga í góðu samstarfi við aðra sem sinna einstaklingum
sem glíma við fíkn, áföll og geðræna sjúkdóma. Samhjálp
rekur einnig eftirmeðferðarheimili þar sem um 55 ein­
staklingar geta búið í um tvö ár og verið í áframhaldandi
meðferð. Þá er Kaffistofa Samhjálpar rekin í Borgartúni 1
þar sem opið er alla daga ársins og um 67.000 máltíðir eru
gefnar á ári. Tökum höndum saman gegn þeirri miklu vá
sem fíkn er í samfélagi okkar.
Vinnum saman gegn
fíknivandanum
Vörður Leví
Traustason
framkvæmda-
stjóri Sam-
hjálpar
Þú færð þennan kappa á næsta
flugeldamarkaði björgunarsveitanna
Þessi kappi er með þeim
flottari. 64 öflug skot með
fjölbreyttri ljósadýrð og
flottheitum
skot
30
SEK
3
5
6
64
kg
Skjótt skipast veður í lofti. Eftir stöðugar verðhækk­anir var heimsmarkaðsverðið á hráolíu komið yfir 80 Bandaríkjadali í lok september og hafði ekki verið hærra í um fjögur ár. Þrátt fyrir að hafa hækkað um liðlega 30 prósent fyrstu níu mánuði
ársins töldu flestir greinendur, sökum þess að útlit væri fyrir
skort á framboði, engar olíuverðslækkanir vera í spákort­
unum heldur stæðu fremur líkur til þess að verðið myndi
halda áfram að hækka á næstu mánuðum. Fyrir íslensku
flugfélögin, sem hafa staðið höllum fæti og þurfa að greiða
jafnvirði um 60 milljarða króna fyrir þotueldsneyti á þessu
ári, voru þetta sérstaklega váleg tíðindi. Sem betur fer gengu
spárnar ekki eftir heldur hefur heimsmarkaðsverð á olíu
þess í stað hrunið um nærri 40 prósent á aðeins tæplega
þremur mánuðum og stendur núna í um 53 dölum fatið.
Hvað gerðist? Orsakirnar eru auðvitað margþættar en
skyndilegt offramboð af olíu, einkum vegna aukinnar fram­
leiðslu vestanhafs, ásamt væntingum um minni eftirspurn
og hægari vöxt í alþjóðahagkerfinu sökum viðskiptastríðs
Bandaríkjanna og Kína skýra ekki hvað síst þetta mikla
verðfall. Þá hefur ákvörðun aðildarríkja OPEC, samtaka
olíuframleiðsluríkja, um að draga úr framleiðslu sinni í því
skyni að reyna að vinna gegn frekari lækkun á olíuverði
ekki skilað tilætluðum árangri. Brynjólfur Stefánsson,
sérfræðingur í hrávörum hjá Íslandssjóðum, benti einnig á
það í samtali við Fréttablaðið fyrir skemmstu að mörg ríki
hefðu búið sig undir stífar viðskiptaþvinganir Bandaríkja­
stjórnar gagnvart stjórnvöldum í Íran með því að bæta hjá
sér birgðastöðuna. Þegar á hólminn var komið reyndust
aðgerðirnar mun vægari en haldið var í fyrstu – og með
þeim afleiðingum að olíuverð tók að lækka mjög skarpt.
Fáar þjóðir nota jafn mikið af olíu og Íslendingar á hvern
íbúa. Sveiflur á olíuverði hafa því gríðarmikil áhrif á allt
íslenskt efnahagslíf en olíunotkun Íslendinga hefur stórauk­
ist – um 40 prósent frá 2010 – samhliða vexti ferðaþjónust­
unnar. Þar skipta flugsamgöngur mestu máli en olíunotkun
flugfélaganna hefur þrefaldast á aðeins sjö árum og í fyrra
stóðu þau undir um 38 prósentum af heildarolíunotkun.
Mikil verðlækkun á olíu kemur sér því vel fyrir flugfélögin,
ekki hvað síst WOW air sem hefur ekki varið eldneytiskaup
sín fyrir sveiflum í olíuverði. Áætlað er að fyrir hverja tíu
prósenta lækkun á þotueldsneyti hafi það jákvæð áhrif á
afkomu Icelandair og WOW air sem nemur um 1.500 til
2.000 milljónum á ársgrundvelli. Það munar um minna á
tímum þegar félögin hafa verið að berjast í bökkum.
Það eru auðvitað ekki aðeins fyrirtækin sem njóta góðs
af lægra olíuverði. Ávinningurinn fyrir heimilin er ekki síðri
þar sem verð á ýmsum innfluttum vörum ætti að fara lækk­
andi og þrýstingur til aukinnar verðbólgu að sama skapi að
minnka. Tímasetningin gæti vart verið betri enda er verð­
bólgan nú að nálgast fjögur prósent – og hefur ekki mælst
hærri í fjögur ár – sem stafar ekki síst af miklum olíuverðs­
hækkunum síðustu misseri og veikingu krónunnar. Flestir
hafa talið að Seðlabankinn verði í vaxtahækkunarham á
nýju ári, meðal annars vegna hækkandi hrávöruverðs, en
samkvæmt grunnspá bankans gerir hann ráð fyrir að olíu­
verð verði í kringum 80 dali á árinu 2019. Haldist verðið
hins vegar á svipuðum slóðum og nú mun það auka líkur á
að til þess þurfi ekki að koma. Hríðlækkandi olíuverð er því
réttnefnd jólagjöfin í ár fyrir íslensku eyðsluklóna.
Jólagjöfin í ár 
Ekki gera eins …
Garpur Elísabetarson frumsýndi
sína fyrstu stuttmynd, Frú Reg-
ína, fyrir fullum sal í Bíói Paradís
í gær. Hann er sonur Elísabetar
Jökulsdóttur, frændi bræðranna
Illuga og Hrafns og byggir mynd-
ina á sannri fjölskyldusögu af því
þegar langamma hans fól þeim
bræðrum að myrða pabba hans,
Inga Bæringsson. Hrafn staðfesti
sannleiksgildi myndarinnar á
Facebook að sýningu lokinni og
upplýsti að „amma Elísabet Engil-
ráð ætlaði okkur Illuga að myrða
Inga Bæringsson, en sjálf ætlaði
hún að taka á sig sökina“. Hrafn
heldur því til haga að amma hans
hafi verið strangheiðarleg en
þarna hafi hún „reiknað sig til
þeirrar niðurstöðu að eina leiðin
til að ,,bjarga“ Ellu Stínu væri að
stúta Inga“.
… og amma þín segir þér!
Hrafn rekur söguna, sem endaði
nokkuð vel í raunveruleikanum,
áfram: „Nú hefur Garpur frændi
gert óborganlega stuttmynd
upp úr þessari sönnu sögu, sem
skartar sjálfri Kristbjörgu Kjeld
í aðalhlutverki,“ og bætir við að
skömmu eftir „að amma skaut
á fyrsta herráðsfundinum um
hvernig mætti stúta Inga sneri
hann við blaðinu, fór í meðferð
og hefur nú í áratugi hjálpað ótal
ungmennum í vanda. Eðalmenni,
og ég þakka guði (en ekki ömmu)
fyrir að við Illugi skyldum í þetta
eina skipti óhlýðnast ömmu!“
thorarinn@frettabladid.is
2 8 . D E S E M B E R 2 0 1 8 F Ö S T U D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
2
8
-1
2
-2
0
1
8

0
4
:2
3
F
B
0
5
6
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
E
9
-4
7
0
4
2
1
E
9
-4
5
C
8
2
1
E
9
-4
4
8
C
2
1
E
9
-4
3
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
5
6
s
_
2
7
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K