Litli Bergþór - 01.07.2014, Blaðsíða 25

Litli-Bergþór 25
Pílagrímagöngur eða helgigöngur eiga sér langa sögu
í ýmsum trúarbrögðum.
Í frumkristni leitaði fólk til staða þar sem Jesús og
postularnir höfðu verið. Þar upplifði fólk bænheyrslu
og kraftaverk og staðirnir urðu að helgistöðum. Síðar
urðu staðir sem tengdust píslarvottum trúarinnar einnig
að helgistöðum sem fólk sótti til í ýmsum tilgangi, s.s.
í von um lækningu, kraftaverk og sáluhjálp. En líka
sem iðrandi syndarar, til yfirbótar og aflausnar að boði
kirkjunnar, ellegar í þökk og auðmýkt fyrir áheit á
dýrlinga sem höfðu ekki brugðist ákalli á ögurstundu.
Í Heimskringlu er Ólafs saga helga um kristni-
boðskonunginn Ólaf „digra“ Haraldsson, sem varð
fremsti dýrlingur norrænnar kristni eftir að hann féll í
Stiklastaðabardaga árið 1030. Voru helgir dómar hans,
þ.e. jarðneskar leifar sem fólk trúði á að fælu í sér mátt
og heilagleika, skrínlagðir í Niðarósi. Þangað lögðu
norrænir pílagrímar leið sína um aldir - og gera enn.
Með siðbreytingunni á 16. öld var lagst gegn
dýrlingadýrkun og átrúnaði á helga dóma og
pílagrímsferðir voru afnumdar í lúterskum sið. Meðal
annarra kristinna kirkjudeilda hafa þær viðhaldist og
þekktust er leiðin Santiago de Compostela á Spáni sem
er um 800 km löng. Hún er enn fjölfarin af kristnum
pílagrímum, en einnig af fólki sem fer leiðina af
útivistaráhuga og af áhuga á gömlum þjóðleiðum, eða
af innri þörf fyrir þá áskorun sem svo langri göngu
fylgir.
Á síðustu áratugum hafa fornar leiðir með sögu- og
menningarlega skírskotun verið enduruppgötvaðar hér
á landi og komið hefur í ljós að fólk hefur ríka þörf
fyrir að takast á hendur gönguferðir sem hafa andlega/
trúarlega og menningarlega skírskotun. Þar með hefur
að nýju skapast grundvöllur fyrir pílagrímaferðir sem
koma til móts við þessa þörf og bjóða upp á kyrrð og
andlega næringu, fjarri skarkala þess lífs sem fylgir
hinu daglega amstri. Ferðirnar nú á tímum hafa
ýmist kristna tilbeiðslu að leiðarljósi eða almennari
skírskotun og geta því komið til móts við mismunandi
þarfir fólks á trúarlegum eða öðrum andlegum og/eða
menningarlegum forsendum.
Pílagrímaleiðin Bær í Borgarfirði til Skál-
holts – og Eyrarbakka?
Félagið Pílagrímar var stofnað árið 2012 til að
standa fyrir pílagrímagöngum og merkingum á
gömlum kirkjuvegum og þjóðleiðum á Íslandi. Árið
2013 merktu félags-menn leið frá Bæ í Borgarfirði til
Skálholts sem er um 120 km löng (sjá kort) og fyrsta
skipulagða ferðin var farin á Skálholtshátíð.
Það er ekki tilviljun að leiðin hefst í Bæ því þar
dvaldi og kenndi í 19 ár frá 1030, háættaður biskup
af Benediktsreglu, Hróðólfur frá ,Norðmandí‘ sem
farið hafði árið 1015 með Ólafi Haraldsyni nýskírðum
til Noregs, ásamt þrem öðrum engilsaxneskum
biskupum til að kristna Noreg. Hróðólfur kom svo
til Íslands sama ár og Ólafur féll við Stiklastaði árið
Hulda Guðmundsdóttir
Pílagrímagöngur fyrr og nú
Eftir 1200 fóru íslenskir pílagrímar þó flestir til Hóla
eða Skálholts eftir að biskuparnir Jón og Þorlákur
voru teknir í heilagra manna tölu og helgum dómum
þeirra hafði verið komið fyrir í skrínum í þessum
höfuðkirkjum.
Um skeið var orðið svo mikið um förumenn á meg-
inlandinu að talið var að allt að annar hver fullorðinn
maður hafi farið í ,,vallarferð“ eða ,,suðurför“ eins og
pílagrímagöngur til Rómar og Jerúsalem voru kallaðar.
Um aldamótin 1300 er talið að hátt í tvöhundruð-
þúsund ,,vallarar“ eða útlendingar (lat. peregrinus)
hafi að jafnaði dvalið í Róm.
Skálholt.