Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.2019, Síða 35

FÓKUS - VIÐTAL 351. febrúar 2019
PIZZERIA
DALVEGI 2, 201 KÓPAVOGI
DALSHRAUNI 13, 220 HAFNARFIRÐI
„Tabúið og fordóm-
arnir eru í heilan-
um á mér, ekki hjá fólkinu í
kringum mig.
hengja á vegginn. Og eftir árið
endaði ég með milljónkall í skuld,
sem er pínu fyndið eftir á, en ekki
þá. Ég endaði bara í steik. Þarna
var ég í mjög manísku ástandi.“
Hluti af tilvistarkreppunni
að líða illa
Á svipuðum tíma og Ragnar og
kona hans áttu von á sínu fyrra
barni fluttu þau til Akureyrar og
hann fór að kenna tónmennt við
Brekkuskóla. „Ég var að vinna sem
tónmenntakennari á veturna, á
sumrin hjá Isavia og svo var ég
inni á milli í námi. Ég bý að því að
vera manískur kennari. Og það að
vera manískur tónmenntakennari
er geggjað, fullt af hugmyndum og
fullt af krafti. Það voru 400 krakkar
sem rúlluðu í gegn hjá mér á viku
og við gerðum alls konar vitleysu
þegar ég var í geðhæð, svo þegar
ég fór niður þá voru YouTube­
tímar, þar sem þau fengu bara að
velja sér tónlistamyndbönd,“ segir
Ragnar, sem oftast mætti til vinnu,
þrátt fyrir að þetta væri mjög erf­
iður tími, en þarna vissi hann ekk­
ert hvað það var sem hrjáði hann.
„Þetta flaug alltaf einhvern veg­
inn undir radarinn. Sú skoðun
hefur fylgt mér frá menntaskóla
eða jafnvel fyrr að mér ætti að líða
svolítið illa, að það væri hluti af
þessari eilífu tilvistarkreppu, sem
það er alls ekki. Auk þess sem að
þegar ég er ekki í þessari „tilvist­
arkreppu,“ þá komu uppsveiflurn­
ar svo svakalega á móti, og ég hélt
líka að það væri eðlilegt. Að ég
væri bara svona peppaður gaur,
að það væri eðlilegt að vera svona
peppaður gaur.“
Fæðing dótturinnar var
jákvætt áfall
Ragnar segir tilkomu dótturinnar
hafa verið jákvætt áfall, eins skrítið
og það kann að hljóma. „Ég kalla
það jákvætt áfall, því það að eign­
ast barn er verulegt innslag í lífið.
Það eru milljón tilfinningar sem
fara í gang, spenna, kvíði, en á
sama tíma missti ég alveg tengslin
við raunveruleikann. Fyrir norðan
átti ég mín veikustu ár og ég var í
manísku ástandi í allavega eitt og
hálft ár, það var allt eins og hvirfil­
bylur í kringum mig.
Það er svolítið ólán að öll þessi
ár þá náðu maníurnar mínar aldrei
yfir ákveðinn þröskuld, ég var bull­
andi veikur, rosalega lasinn, en
náði samt einhvern veginn aldrei
að toppa yfir. Í mörgum tímabil­
um átti ég heima inni á spítala og
það hefði verið gott að taka mig
aðeins úr umferð; „heyrðu þú átt
heima hér, við ætlum ekki að hafa
þig með þarna úti“, segir Ragnar og
hlær.
Manískur heimilisfaðir í Hrísey
Þegar dóttirin var nýfædd og
Ragnar í fæðingarorlofi sannfærði
hann konuna sína um að það væri
góð hugmynd að flytja út í Hrísey.
„Ég hafði farið þangað með 10.
bekk í útskriftarferð og kom heim
alveg uppnuminn og fannst það
frábær hugmynd, sem var góð
maníuhugmynd, að við yrðum að
flytja til Hríseyjar.“ Fljótlega eftir
komuna þangað voru þau síð­
an bæði fengin til að kenna við
grunnskólann, og síðar tók hann
ákvörðun um að fara í kennara­
nám. „Það liggur vel fyrir mér að
ná til krakka og þegar ég ákvað að
verða kennari þá kom ekkert ann­
að til greina, alveg sama þótt það
væri illa borgað. Svo er þetta bara
svo ógeðslega skemmtilegt.“
Í Hrísey gat Ragnar tekið fullt
af maníum að eigin sögn án þess
að gera eitthvað stórvægilegt af
sér, og segir hann að þar hafi hann
tekið margar fyndnar og skrítn­
ar maníur. „Ég bakaði alla daga,
tvær tegundir á dag hið minnsta
og það fóru mörg kíló af hveiti hjá
mér í viku. Ég fékk þráhyggju fyrir
að steikja karamellu, með smá­
barnið upp á aðra höndina, sem
var ekkert svo sniðugt. Einhvern
tíma bakaði ég til dæmis Twix;
kexið, karamelluna og súkkulað­
ið, og mætti svo með það í skól­
ann til konunnar minnar í fyrra
kaffi, í fyrra kaffi sjáðu til!, þá var
ég búinn að baka síðan fimm um
morguninn og tókst að láta þetta
ganga upp eins og allt væri eðli­
legt. Allir að tala um hvað ég væri
rosalega duglegur. Ég á margar
skemmtilegar maníusögur frá
þessu tímabili.
Einhvern tímann voru 14 prent­
arar í steik í kjallaranum, þá ætlaði
ég að smíða einhvern rafstýrðan
fræsara og það var allt undirlagt
og úti um allt. Ég fékk eitt sinn þá
flugu í höfuðið að smíða hjól með
svona risakassa framan á og fór og
sótti tíu hjól á haugana og byrjaði
að sanka að mér efni, sem var gott
og blessað, fólk smíðar alls kon­
ar hluti, nema ég ætlaði að smíða
þetta hjól og hjóla svo um hverfið
og sækja öll börnin og skila þeim á
leikskólann, þannig að það er gott
að varð ekki af þeirri hugmynd.
Þarna var manían uppi og þá er
maður fullur af orku og sjálfstrú og
getur gert alls konar skemmtilegt,
sagt skemmtilegar sögur þar sem
allir hlægja með, maður þarf lítið
að sofa og er bestur. Svo geturðu
farið upp og haldið áfram og þá
ferðu upp úr „ég er bestur“ og upp
í „það eru allir á móti mér para­
noju“ og þú missir raunveruleika­
tengslin. Það er mikilvægt fyrir
mig að skoða alla þessa reynslu og
vera meðvitaður um hvar ég get
staðsett mig í dag.
Konan mín spyr mig oft: „hvar
ertu núna?“, og oftast er ég í miðj­
unni, stundum fer ég niður í fjóra
eða þrjá og stundum upp í sex.
Ég er á miðlínu í fimm, ef ég er í
tíu er ég líklega floginn út í geim
að tala við geimverur og við núll
er ég búinn að kála mér, eða hér
um bil. Konan mín hefur fylgt
mér alla þessa sögu og þegar hún
segir við mig, „nú ertu farinn að
hreyfast eitthvað niður á við,“ þá
er ég búinn að læra að það er rétt
því hún sér merki sem ég sé ekki. Í
dag hreyfist ég blessunarlega mjög
stutt frá miðlínu.“
Háskólaárin tímabil erfiðs
ástands
Þegar Ragnar og kona hans byrj­
uðu bæði í háskólanum, fór þung­
lyndið að hrjá hann verulega og
það komu tímabil þar sem hann
gat ekki sinnt námi, börnun­
um eða vinnu. „Svo fór ég neðar
og neðar, þar til kom að þess­
um sjálfsmorðsmörkum þar sem
maður fer verulega að hugsa um
að kála sér. Þarna fyrst fór ég að
verða hræddur um hvað væri
að gerast og af hverju þetta væri
svona erfitt. Ég man eftir að hafa
farið niður og var kominn mjög
langt niður. Mér leið svo illa að
mér var farið að finnast sem ég
væri byrði á öðrum. Mig langaði
raunverulega að hætta þessu og
hætta að lifa. Skömmin var svo
ótrúlega rík í þessu og mig langaði
ekkert endilega að hætta að lifa út
af mér, heldur var ég sannfærður
um að heimurinn væri betri staður
án mín. Ég veit í dag að þetta virkar
ekki svona, þetta er ekki svoleiðis,
en það er erfitt að lýsa þessu. Þetta
var langt, þungt og erfitt ástand.“
Jólin 2012 var kona Ragnars
að skrifa lokaritgerðina sína í há­
skóla, hann var heima með börn­
in, og manískur. Þá kom upp at­
vik, sem varð til þess að hann fékk
loksins greiningu.
„Ég fór í Fjölsmiðjuna og fann
þar píanó, sem ég keypti á 15
þúsund kall. Tilkynnti konunni
minni það sem spurði bæði hvar
ég ætlaði að hafa það og hvernig
ég ætlaði að koma því heim, upp
á aðra hæð í gömlu timburhúsi.
Ég fékk svo fimm sterka karlmenn
með mér, píanóinu var rúllað upp
þröngan stigann og allir voða glað­
ir. Konan mín opnaði svo píanóið
og það var svo falskt að það þrítón­
aði á hverri nótu. Ég sagðist auð­
vitað ætla að stilla það, með því að
læra það bara á YouTube. Ég fór og
keypti stillihamar og sat löng kvöld
að stilla, og þegar ég var búinn að
slíta þrjá strengi kláraðist manían.
Síðan var píanóið bara í stofunni,
skrúfað í sundur og allt í tætlum,
þar til konan mín sagði að við
yrðum að losna við það, það væru
að koma jól.“
Þarna var Ragnar kominn niður
úr maníunni og segir hann að
skömmin hafi verið komin líka, að
hann hafi ekki getað hugsað sér að
hringja aftur í sömu menn til að
koma og fjarlægja píanóið. „Svo
fór ég aftur í sveiflu upp og konan
mín kom að mér þar sem ég sat á
nærbuxunum með sög og slípi­
rokk að saga píanóið í sundur til
þess að koma því út. Þarna skildi
hún að eitthvað var að. Svo liðu
nokkrir mánuðir og þá kom aftur
niðursveifla og þá endaði ég hjá
heimilislækni.
Ég fór til heimilislæknis í svona
10 mínútna tíma og karlgreyið sem
tók á móti mér, ég tók hann alveg
í herkví. Hann leysti þetta hins
vegar fagmannlega, útbjó beiðni
sem varð til þess að ég róaðist og
beið í tvær vikur þar til ég komst
að hjá geðlækni á spítalanum á
Akureyri, þar sem ég vissi að núna
myndi ég fá aðstoð.
Ég fór til geðlæknis sem ávís­
aði mér lyfjum og í dag fær enginn
að hafa skoðun á lyfjunum mín­
um nema hann, ekki einu sinni
ég og ég breyti ekki skammtinum
mínum nema í samráði við hann.
Geðlæknirinn minn lagar geðsjúk­
dóma. Fyrst þegar ég hitti hann
vildi ég bara svona einfalt trix sem
myndi laga allt, en hann gaf lítið
fyrir það. Sagði mér að taka lyf­
in mín, það tæki tíma fyrir geðið
að stilla sig af. Eina trixið sem
hann átti handa mér var reglu­
bundið líf. Ég sagði bara já, en
vissi ekkert hvað hann var að tala
um, ég hafði ekki lifað eðlilegu lífi
í mörg ár. Þremur árum og ýmiss
konar geðsveiflum seinna náði ég
því sem heitir reglubundið líf. Ég
tek ábyrgð á sjálfum mér og sinni
grunnþörfunum: ég borða góða
næringu, sef nóg og ég hreyfi mig.
Árið 2016 áttaði ég mig til dæmis á
að þó svo að ég sé ekki alkóhólisti
þá hentar mér betur að drekka
ekki eða djamma, það fylgir þessu
reglubundna lífi. Litlar breytingar
yfir lengri tíma henta mér best,
ekki kúrar eða fögur fyrirheit.
Þetta virkar til að stabílísera líf­
ið og í dag tekst mér að finna hvað
virkar fyrir mig og hvað ekki. Geð­
sveiflurnar hverfa aldrei eða það
að ég er veikur á geði, en reglu­
semi styttir þær og minnkar og