Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.10.2018, Qupperneq 30

M
e Too-hreyfingin, sem svo er
kölluð, er ekki beint föst í
hendi, svo ekki sé meira
sagt. Hún er ekki form-
bundin eins og skátahreyf-
ing eða íþróttahreyfing,
með ítarlegt skipulag og þéttskrifaðar reglur, mark-
mið og fyrirheit. Heldur ekki aðalfundi og kýs stjórn
né skilar skýrslum og hún á hvergi skráð aðsetur. Og
hana skortir þetta eina sem er til staðfestu um tilveru
í mannlífi: Kennitöluna.
Ósýnileg en fyrirferðarmikil
En samt er hún til, kom eins og stormsveipur og
gerði gagn. Síðustu misserin hefur hún, þótt formlaus
sé, látið til sín taka. Kennitöluleysið hjálpar henni
frekar en háir.
Það eru til marktæk dæmi um að Me Too hafi
breytt heiminum til batnaðar og hrakið offorsmenni
burt eða ofan í holur og hrint yfirgangsseggjum úr
háum söðlum.
Sumir halda að Harvey Weinstein hafi verið fyrsta
höfuðleður hreyfingarinnar. En þar ruglar spurn-
ingin um eggið og hænuna dæmið. Og hænan vinnur í
tilviki Harveys.
Það yrði illa séð ef sagt væri í kæruleysi að Harvey
Weinstein væri guðfaðir Me Too-hreyfingarinnar. En
Harvey, umsvif hans og ódæði, plægðu jarðveginn.
Eftir að bróðir Harveys, annar auðkýfingurinn til,
átti samstarf við „stórblað “ vestra um að afhjúpa
Harvey, í því skyni að ná milljarðafyrirtæki þeirra
bræðra undan honum, tóku hjólin að snúast. Á daginn
kom að hver fegurðardrottningin og ofurleikkonan á
fætur annarri hafði „fallið“ fyrir Harvey. Það þurfti
ekki annað en að sjá mynd af gaurnum einu sinni til
að þykjast sjá að þetta stóðst ekki. Og þótt sum
fórnarlömbin væru komin í hóp ríkustu kvenna
vestra og þar með veraldarinnar, höfðu þær ekki
treyst sér til að leita réttar síns gagnvart Harvey,
vegna lykilstöðu hans í kvikmyndaheiminum.
Vinur þeirra bestu og svo Jón E.
Sveitamenn eins og bréfritari höfðu aldrei heyrt Har-
vey Weinstein nefndan fyrr en hann birtist heims-
frægur fyrir hrylling. En þá kom í ljós að sá var mjög
frægur í sinni sveit.
Hann hafði lengi stutt Demókrataflokkinn af miklu
örlæti. Obama frambjóðandi og forseti hafði haldið
baráttufundi sína heima hjá honum í Hollywood og
þar hafði ógrynni fjár safnast. Það sama hafði Hillary
gert og ekki gengið bónleið til búðar.
En með Harvey fór boltinn að rúlla og Me Too varð
til. Hann var ekki endilega verstur allra, en hann
hafði útlitið með sér í þessu tilviki.
Á Íslandi voru undirtektirnar öflugar. Í viðtölum
við fjölmargar konur í því landi var fullyrt að engin
kona sem þær þekktu hefði sloppið við kynferðislega
áreitni! Sé það satt þá má gefa sér að nánast hver ein-
asti kynþroska karlmaður í landinu sé nú undir sem
hugsanlegur árásarmaður.
Sú staða minnir á fleyg orð Jóns E. Ragnarssonar
hæstaréttarlögmanns sem sagði um virðulega
ágætismenn, yfirsakadómarann í Reyjavík og vara-
yfirsakadómara hans. (Fyrir þá, sem ekki þekkja til,
þarf að árétta að Jón E. var oft í hlutverki verjandans
og var að auki með gamansömustu mönnum lands-
ins).
Jón E. sagði: „Hann Halldór yfirsakadómari telur
að allir Íslendingar séu glæpamenn, nema hann sjálf-
ur og svo hugsanlega hann Gunnlaugur varayfir-
sakadómari. Spurningin sé því einungis sú í hvað röð
þeir koma fyrir dóminn, en alls ekki um sekt eða sak-
leysi þeirra.“
Risar hníga
Þeir sem þekkja til eru flestir sammála um að Me
Too-hreyfingin hafi þegar haft mikil og jákvæð áhrif.
Sérstaklega þegar hinir ríku og frægu eiga í hlut. Nú
nýlega var hinn valdamikli stjórnandi CBS Les
Moonves látinn fara úr sínu starfi, sem lengi var talið
að gæti ekki gerst. Hann fékk þó settar í bætur fyrir
sig 120 milljónir dollara – svo sem 15 milljarða ís-
lenskra króna – sem voru þó eyrnamerktir því skil-
yrði að hann kæmi ekki frá málinu sem eyrnamerkt-
ur níðingur.
Aðrir frægir fjölmiðlamenn fuku einnig vegna
þrýsting frá Me Too-umræðunni, þeir Matt Lauer og
Charlie Rose sem voru á meðal þekktustu og ríkustu
fjölmiðlamanna Bandaríkjamanna, en allir voru þess-
ir menn þekktir stuðningsmenn demókrata.
Auður Charlie Rose er metinn á 30 milljarða ís-
lenskra króna. Sagt var að Rose væri eini fjölmiðla-
maðurinn sem gæti fyrirvaralaust fengið viðtal við
hvaða Bandaríkjaforseta sem væri (nema kannski
Trump).
En þegar framganga þessara hæfileikaríku
frægðarmanna lá loks fyrir eins og opin bók kom
einnig fram að hundruð manna í nærumhverfi þeirra
höfðu vitað þetta allt árum, jafnvel áratugum saman.
Og frægar og ríkar konur, sem höfðu orðið fyrir
barðinu á bastörðum þessum létu vera að bregðast
hart við og kæra athæfið!
Skömmu fyrir Harvey og Me Too var einn þekkt-
asti þáttastjórnadi Fox, Bill O’Reilly, látinn fara
skyndilega vegna ásakana allmargra kvenna innan
fyrirtækisins um meinta áreitni hans.
Fjölmiðlamaðurinn var í heimsókn hjá páfanum í
Róm þegar hann fékk fréttir um brottreksturinn.
O’Reilley hefur neitað allri sök og hann fékk nærri
þrjá milljarða í krónum talið í kveðjuskyni frá fyrir-
tækinu, sem eru auðvitað aurar líka.
Lítill vafi er á að hin fjölmörgu dæmi, þar sem hinir
ofsaríku og frægu koma við sögu, séu aðeins toppur á
ísjakanum. Önnur dæmi, þótt upplýst séu, nái ein-
faldlega ekki inn í umræðuna.
Og fleiri
Mál Bill Cosbys, heimsþekkts leikara og skemmti-
krafts, var komið á stað löngu áður en Harvey Wein-
stein varð kveikja fyrir Me Too-hreyfinguna. Mál
Cosbys hafði dagað uppi þegar að kviðdómur kom sér
ekki saman um niðurstöðu. Mál var höfðað gegn hon-
um á nýjan leik með öðrum kviðdómi og opinskátt var
um það rætt að nú hefðu líkur á sektardómi aukist
verulega vegna fyrirferðar Me Too í opinberri um-
ræðu. Og það gekk eftir.
Þótt horft sé á úr fjarlægð og án mikillar yfirlegu
þá er óneitanlega mjög margt sem virðist benda til
sektar leikarans. Mjög langur meintur brotaferill og
fyrir liggur gömul játning hans um að hafa byrlað
konu svefnlyf til að eiga kynferðislega alls kostar við
hana.
Þá er komið að þinginu
Undanfarið hefur staðið yfir lögboðin yfirferð öld-
ungadeildar Bandaríkjaþings á tillögu forsetans um
nýjan dómara í Hæstarétti. Dómaraefnið Kavanaugh
hefur starfað lengi við einn þýðingarmesta áfrýjunar-
dómstól landsins og öldungadeildin samþykkti til-
nefningu hans á sínum tíma með miklum meirihluta
atkvæða. Frá þeim tíma hefur dómarinn kveðið upp
nærri 300 dóma og hafa ýmsir þeirra gengið til skoð-
unnar í Hæstarétti landsins. Það er því hægur leikur
að kynna sér getu hans sem dómara. Þess utan er
Kavanaugh með framúrskarandi feril í helstu laga-
skólum Bandaríkjanna.
Talsmenn demókrata í öldungadeildinni sögðu um
leið og staðan í Hæstarétti opnaðist að þeir myndu
greiða atkvæði gegn hverjum þeim sem Trump for-
seti myndi tilnefna sem dómara. Slíkt hefur ekki
gerst í Bandaríkjunum áður. Má segja að þingminni-
Mikilfengleg
stofnun leggst lágt
’
En það breytir ekki því, að þeir
sem reynt hafa að taka yfir og eigna
sér Me Too og náð nokkrum árangri eru
nú komnir áleiðis með að eyðileggja
fyrirbærið og er það mikill skaði.
Reykjavíkurbréf05.10.18
30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.10. 2018