Fréttablaðið - 17.04.2019, Síða 13

Nú eru 74 ár eru liðin frá því að kjarnorkuvopnum var beitt í hernaði í fyrsta
skipti. Heimsbyggðin stendur
öll frammi fyrir áframhaldandi
hættu og líkum á því að slíkum
vopnum verði beitt aftur. Af leið-
ingar af beitingu slíkra gereyð-
ingarvopna yrðu geigvænlegar.
Milljónir manna myndu týna lífi
sínu og þeim sem lifðu slíka þol-
raun af eru búin óljós örlög. Sagan
sýnir nefnilega að þeir sem lifa af
þurfa að glíma við margvíslegar
og alvarlegar af leiðingar geislunar
og mengunar af völdum kjarn-
orkusprengjunnar. Það er raunar
þyngra en tárum taki að okkur
sem þessa jörð byggjum hafi ekki
enn tekist að haga málum þannig
að kjarnorkuvopnin og sú skelfi-
lega ógn sem af þeim stafar heyri
sögunni til.
Bönnum gereyðingarvopn
Við öll stöndum frammi fyrir því
stóra og mikilvæga verkefni að
skapa skilyrði fyrir kjarnorku-
vopnalausan heim og koma þann-
ig í veg fyrir beitingu kjarnorku-
vopna. Fyrsta skref í þessari vegferð
er að hvetja okkar eigin stjórnvöld
á Íslandi og önnur ríki til þess að
skrifa undir og fullgilda samning
Sameinuðu þjóðanna um bann við
kjarnorkuvopnum. Hann er nú er
til umfjöllunar á Alþingi. Samn-
ingurinn undirstrikar þá alvarlegu
hættu sem stafar af áframhaldandi
tilvist kjarnorkuvopna og ógnina
af þeim óafturkræfu og gereyðandi
af leiðingum sem slík vopn valda.
Samningurinn kveður á um algjört
bann við hvers kyns notkun kjarn-
orkuvopna í samræmi við alþjóðleg
mannúðarlög.
Alþjóðahreyfing Rauða kross-
ins og Rauða hálfmánans hefur
beitt sér fyrir algjöru banni og
útrýmingu kjarnorkuvopna. Frá
árinu 1945 hefur hreyfingin vakið
athygli á alvarlegum af leiðingum
notkunar slíkra vopna. Sú afstaða
er ekki aðeins byggð á þeim hörm-
ungum sem vitað er að notkun
kjarnorkuvopna leiðir af sér,
heldur einnig þeirri staðreynd að
hvorki Rauði krossinn né nokkur
annar aðili væri fær um að veita
eftirlifendum raunverulega aðstoð.
Er það bæði vegna geislunar og
þeirrar miklu eyðileggingar sem af
hlytist að nær engin leið væri til að
aðstoða þá sem fyrir sprengjunni
yrðu. Rauði krossinn varð vitni að
notkun kjarnorkusprengjanna í
Hírósíma og Nagasakí árið 1945 og
eyðileggingarkrafti þeirra. Tugþús-
undir manna létust á augabragði og
aðrar tugþúsundir létust af völdum
þeirra árum og áratugum síðar.
Enn í dag, 74 árum síðar, sinnir jap-
anski Rauði krossinn fórnarlömb-
um sprengjanna. Mörg þeirra voru
ekki fædd þegar sprengjurnar féllu,
en geislun af þeirra völdum veldur
enn alvarlegum sjúkdómum líkt
og krabbameini og margvíslegum
öðrum skaða. Það er því er ljóst að
af leiðingar kjarnorkusprengjanna
teygja anga sína marga áratugi
fram í tímann frá hinum hræðilegu
atburðum.
Stjórnvöld taki af skarið
Kjarnorkuvopn eru í andstöðu við
alþjóðleg mannúðarlög sem eru lög
er gilda í hernaði. Í ár verða Genfar-
samningarnir fjórir frá 1949 sjötíu
ára. Í kjölfar heimsstyrjaldarinnar
síðari voru ríki heims sammála um
að endurtaka aldrei þann hildar-
leik sem stríðið var. Sem merki um
þá samstöðu voru ríki heims aðeins
um fjóra mánuði að samþykkja
lokaútgáfu Genfarsamninganna.
Hvað þarf til þess að ríki heims-
ins sammælist öll um algjört bann
við kjarnorkuvopnum? Vonandi
þurfum við ekki að horfa aftur upp
á notkun og eyðingarmátt kjarn-
orkuvopna til þess að ríki heimsins
vakni og leggi loks til algjört bann
við þeim – því þá er það orðið um
seinan. Svarið er einfalt. Ríkis-
stjórnir og ráðamenn sem vilja
forða heimsbyggðinni frá kjarn-
orkustríði hafa aðeins einn raun-
verulegan valmöguleika – og hann
er að banna algjörlega framleiðslu
og notkun þessara hræðilegu
vopna. Nú hafa íslensk stjórnvöld
kjörið tækifæri til þess að leggja
sitt lóð á vogarskálarnar og stuðla
þannig að kjarnorkuvopnalausum
og öruggari heimi. Það geta þau
með því að skrifa undir og fullgilda
samning Sameinuðu þjóðanna um
bann við kjarnorkuvopnum.
Getur heimsbyggðin hindrað kjarnorkustríð?
Sveinn
Kristinsson
formaður
Rauða krossins
á Íslandi
Ríkisstjórnir og ráðamenn
sem vilja forða heimsbyggð-
inni frá kjarnorkustríði hafa
aðeins einn raunverulegan
valmöguleika – og hann er
að banna algjörlega fram-
leiðslu og notkun þessara
hræðilegu vopna.
Margt íþróttafólk dreymir um að ná fullkominni frammistöðu í keppni og
uppskera árangur í samræmi við
það. Slæmu fréttirnar eru þær að
það að reyna að vera fullkominn er
oft það versta sem hægt er að hugsa
um fyrir og í keppni. Þegar iðkanda
finnst hann þurfa að standa sig full-
komlega þá er í raun ekkert svigrúm
fyrir mistök og verður hugurinn
heltekinn af því að forðast að gera
mistök.
Afleiðingarnar
Kröfuharðar og ósveigjanlegar
hugsanir eins og „ég verð að vinna“,
og „ég má ekki vera lélegur í dag“
geta haft veruleg áhrif. Fyrir það
fyrsta eykur þetta andlegt álag sem
birtist í auknum kvíða og streitu. Í
öðru lagi getur þetta hæglega stýrt
hegðuninni sem kemur í kjölfarið.
Þessar hugsanir vekja upp sterka
tilhneigingu til að forðast að gera
mistök sem leiðir til þess að iðkandi
verður of varkár. Dæmi um þetta:
Iðkandi í boltaíþrótt sendir bara
einfaldar sendingar til hliðar eða
til baka, reynir ekki krefjandi send-
ingar og tekur helst engar áhættur.
Í tennis, badminton og blaki byrjar
iðkandi að hugsa meira um að
verjast frekar en að sækja og sendir
boltann/f luguna nær miðjusvæði
andstæðingsins í stað þess að senda
til hliðanna og gera andstæðingn-
um erfiðara fyrir. Einnig er sterk til-
hneiging til að gefast fyrr upp þegar
illa gengur því iðkanda finnst hann
búinn að klúðra og betra sé að lág-
marka skaðann í stað þess að taka
sénsinn á að snúa vörn í sókn. Í
þriðja lagi hefur þetta veruleg áhrif
á einbeitingu því þessar hugsanir
heltaka athyglina. Það gefur auga
leið að á sama tíma er minni athygli
á þeim afmörkuðu verkefnum sem
krefjast einbeitingar svo hægt sé að
ná góðri frammistöðu.
Þó ber að taka fram að það er gott
að vera meðvitaður um mistök svo
hægt sé að læra af þeim en þegar
þegar hugur iðkanda er orðinn hel-
tekinn af ótta við mistök grefur það
undan bæði frammistöðu hans og
sjálfstrausti. Mikilvægt er að vera
vakandi fyrir vísbendingum um
þetta, eins og þegar iðkandi forðast
Er barnið þitt með raunhæfar kröfur í íþróttum?
Helgi
Héðinsson
sálfræðingur
hjá Líf og sál
sálfræði- og
ráðgjafastofu
Kyrravika og páskar í Hallgrímskirkju
Miðvikudagur 17. apríl
Árdegismessa kl. 8. Kaffi í Suðursal
eftir messu.
Skírdagur 18. apríl
Kvöldmessa og Getsemanestund kl. 20.
Sr. Sigurður Árni Þórðarson prédikar og þjónar
fyrir altari. Messuþjónar aðstoða. Schola
cantorum syngur. Organisti
Hörður Áskelsson.
Föstudagurinn langi 19. apríl
Guðsþjónusta kl. 11. Sr. Irma Sjöfn
Óskarsdóttir prédikar og þjónar fyrir altari.
Félagar úr Mótettukór Hallgrímskirkju syngja.
Organisti er Björn
Steinar Sólbergsson.
Passíusálmalestur kl. 13-18.15.
Lesarar eru Edda Þórarinsdóttir, Halla
Guðmundsdóttir, Helga E. Jónsdóttir,
Kristbjörg Kjeld, Margrét Guðmundsdóttir,
Ragnheiður Steindórsdóttir og Steinunn
Jóhannesdóttir. Tónlistin er í höndum Björns
Steinars Sólbergssonar organista.
Umsjón með Passíusálmalestri hefur
Steinunn Jóhannesdóttir.
Páskadagur 21. apríl
Páskamessa kl. 8. Sr. Sigurður Árni
Þórðarson prédikar og þjónar fyrir altari
ásamt sr. Irmu Sjöfn Óskarsdóttur. Mótettukór
Hallgrímskirkju syngur. Forsöngvarar
eru félagar úr Mótettukórnum, sem flytja
páskaleik. Stjórnandi er
Hörður Áskelsson. Organisti er
Björn Steinar Sólbergsson.
Hátíðarmessa kl. 11. Sr. Irma Sjöfn
Óskarsdóttir prédikar og þjónar fyrir altari
ásamt sr. Sigurði Árna Þórðarsyni. Messuþjónar
aðstoða. Mótettukór Hallgrímskirkju syngur.
Stjórnandi er Hörður Áskelsson. Organisti
er Björn Steinar Sólbergsson. Umsjón
með barnastarfi hafa Inga Harðardóttir,
æskulýðsfulltrúi, og æskulýðsleiðtogar.
Annar í páskum 22. apríl
Messa kl. 11. Sr. Irma Sjöfn Óskarsdóttir þjónar
fyrir altari. Inga Harðardóttir prédikar. Félagar úr
Mótettukór Hallgrímskirkju syngja. Organisti er
Guðmundur Sigurðsson.
www.hallgrimskirkja.is
Allir velkomnir
krefjandi aðstæður t.d. að taka víta-
skot þrátt fyrir góða færni eða virðist
gefast upp eða verða vonlaus í kjölfar
mistaka eða annars konar mótlætis.
Hvað er til ráða?
Foreldrar geta svo sannarlega rætt
við börn sín og spurt út í hugsanir
við krefjandi aðstæður og gefið leið-
beiningar um hvernig megi nálgast
krefjandi verkefni með uppbyggi-
legu hugarfari. Iðkandi veit að oft er
þörf á „fullkominni“ frammistöðu
til að eiga möguleika á árangri eða
sigri, og er það því mikil áskorun
að hjálpa honum að skilja að þessi
krafa um engin mistök er mjög til
trafala og leiðir yfirleitt til lakari
frammistöðu. Hjálpa þarf iðkanda
að endurskilgreina mistök. Til
dæmis það að skjóta á markið þrátt
fyrir að skora ekki eru ekki mistök.
Foreldrar ættu að gefa börnum
sínum hrós fyrir að reyna og taka
áhættur. Því miður geta foreldrar
lent í þeirri gildru að ýta óafvitandi
undir óhóflegar kröfur iðkanda til
sjálf síns með því að hrósa sérstak-
lega (jafnvel einungis) fyrir stig og
mörk og það sem verra er að gagn-
rýna allar misheppnaðar tilraunir.
Þetta eykur hræðslu við mistök hjá
iðkandanum með fyrrnefndum
af leiðingum. Foreldrar eru mikil-
vægt bakland fyrir börn sín og geta
svo sannarlega hjálpað þeim að
tileinka sér uppbyggilega siði og
venjur við íþróttaiðkun.
Þegar iðkanda finnst hann
þurfa að standa sig fullkom-
lega þá er í raun ekkert svig-
rúm fyrir mistök og verður
hugurinn heltekinn af því
að forðast að gera mistök.
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 13M I Ð V I K U D A G U R 1 7 . A P R Í L 2 0 1 9
1
7
-0
4
-2
0
1
9
0
7
:2
4
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
2
D
4
-8
9
6
8
2
2
D
4
-8
8
2
C
2
2
D
4
-8
6
F
0
2
2
D
4
-8
5
B
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
6
4
s
_
1
6
_
4
_
2
0
1
9
C
M
Y
K