Morgunblaðið - 23.01.2019, Page 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2019
Mér varð nokkuð hverft við þeg-
ar ég sá að framkvæmdastjóri
Vinnslustöðvarinnar, Sigurgeir
Brynjar Kristgeirsson, blandaði
undirrituðum inn í sérkennilega
samsæriskenningu í Morgunblaðs-
grein í gær.
Það hefur kannski farið framhjá
Brynjari að ég er sammála honum
um aðalatriði málsins, sem sé um
framgöngu Seðlabankans, eins og
fram kom í þessu innleggi mínu í
orðaskiptum um málið um síðustu
helgi:
„Það er hægt að rökstyðja ýmsar skoðanir á
þessu máli öllu – bæði hvað varðar framgöngu
Seðlabankans og RÚV. Sjálfur hef ég mjög
ákveðna skoðun á framgöngu Seðlabankans – og
það sætir mikilli furðu ef það hefur engar afleið-
ingar innan bankans að allur málatilbúnaður hans
hefur verið dæmdur á sandi byggður. Stendur
ekki steinn yfir steini“.
Bendir þetta til þess að ég hafi verið í samsæri
með Seðlabankanum?
Ég lýsti hins vegar þeirri skoðun minni, eftir
faglega athugun á þeim Kastljóss-
þætti sem hér um ræðir, að birting á
viðtali við Elínu Björgu Ragnars-
dóttur fæli ekki í sér fréttafölsun þar
sem skýrt hefði verið tekið fram í inn-
gangi að viðtalið hefði verið tekið áður
en kunnugt var um rannsókn Seðla-
bankans á Samherja. Af sjálfu leiðir
að þar með gat Elín Björg aldrei verið
að vísa til Samherja í viðtalinu. Menn
geta svo haft hvaða skoðun sem er á
þessum Kastljóssþætti að öðru leyti –
ég var bara að tjá mig um þennan af-
markaða þátt málsins.
Ég er ekki viss um að þessi grein Brynjars
þjóni þeim málstað sem hann ætlar þó að verja –
og við erum reyndar sammála um.
Eftir Pál Magnússon
Höfundur er alþingismaður.
Villigötur eða
misskilningur
Páll Magnússon
»Ég er ekki viss um að þessi
grein Brynjars þjóni þeim
málstað sem hann ætlar þó að
verja.
Myndin heitir Garn sem undir-
ritaður horfði á eitt kvöldið í sjón-
varpinu, með aðdáun lengst af, svo
kom asnasparkið frá konu sem
hélt utan um íslenska þáttinn.
Þetta sagði í upphafi: „Myndin
er heimildarmynd um hóp alþjóð-
legra listamanna sem hefur skap-
að nýja bylgju nútímalistar þar
sem þau umbreyta hefðbundnu
handverki, hekli og prjónaskap. Í
myndinni ferðumst við um undra-
heima garnsins í ferðalagi sem
hefst á Íslandi og nær yfir allan heiminn.“ Í lok
myndarinnar varð málsvari Íslands sjálfri sér
til skammar, fór rangt með og lét sitt eigið egó
og pólitískar öfgar spilla annars ágætri mynd
um sögu garnsins.
Í gamla daga var sagt að verkfræðingarnir
myndu pissa upp í vindinn. Í sveitinni var líka
sagt að búfræðingarnir gætu ekki búið og hor-
fóðruðu skepnurnar. Og nú þekkjum við eilíf
asnaspörk fólks sem telur sig listamenn, eða
„nútímalistamenn“, margir þeirra eru oft at-
hyglissjúkir í orðum og gerðum
til að ná athygli. Sem betur fer er
þessi hópur fámennur. Enginn
talar svona um verkfræðinga
lengur og búfræðingarnir eru í
fremstu röð bændanna.
En asnaspörk koma enn frá at-
hyglissjúkum listamönnum, oft til
að vekja athygli á klessunni eða
„gáfum“ sínum. En við Íslend-
ingar megum búa við það að fari
íslenskur öfgalistamaður á alþjóð-
lega sýningu snýtir hann oft þjóð
sinni með rauðu eða veifar fram-
an í heiminn grárri dulu.
List er skilgreind með þessum hætti: „List er
það þegar sköpunargáfunni er gefinn laus
taumurinn og myndir, tónverk, styttur eða aðrir
hlutir eru búnir til, í þeim megintilgangi að
varpa ljósi á fegurð og mikilfengleika heimsins,
að sjá tilfinningar eða skilning listamannsins,
eða að aðrir fái notið verksins.“
Nútímamyndlistarkonan flúði til Kúbu
Myndin Garn hófst með glæsilegri kynningu
á sauðkindinni og íslenskum bændum, fegurð
landsins og þar sagði: „Það er ekki bara ullin.
Það er sauðkindin sem hefur haldið í okkur líf-
inu öldum saman. Bæði var hún náttúrlega
borðuð eins og hún leggur sig og síðan ullin,
sem var gríðarlega mikilvæg. Þegar ég hugsa
um ull hugsa ég um ömmu mína og langömmu.
Þær kenndu mér, langamma að hekla og amma
prjónaði alla sokka á alla fjölskylduna. Þær
kenndu mér ástina á ullinni og hannyrðum.“
Svo fór myndin á flug um víddir veraldarinnar.
En í lok myndarinnar kom firran í blessaða
konuna og dæmalaus fullyrðing eins og að Ís-
land hefði verið tekið með hernaði og væri verr
statt en „Kúba norðursins“.
Hugsið ykkur talsmátann orðréttan: „Eftir
andskotans kosningarnar fyrir tveimur árum
síðan þegar það var bæði Ólafur Ragnar Gríms-
son sem hélt áfram sem forseti, og ég er alveg
brjáluð yfir, og síðan skelfilega framsóknar-
martröðin var kosin yfir okkur og einhvern veg-
inn þjóðin skiptist í tvennt og ég vildi bara
skipta landinu líka í tvennt og fá að vera í friði
fyrir þessu fólki. En það var ekki hægt og þess
vegna flúði ég bara til Kúbu. Þá setti ég sem
sagt upp mjög fallegt verk á Laugaveginum
sem á stóð „ekki mín ríkisstjórn, ekki minn for-
seti“ og ég stend við það.“
Hverlags rugl er þetta í annars ágætri mynd
um garn? Allir gera sér grein fyrir að „góða
fólkið“, sem vildi borga Icesave, sem vildi ekki
lækka skuldir heimilanna eða taka eignir vog-
unarsjóðanna, voru á móti fyrrverandi forseta
og ríkisstjórn Sigmundar Davíðs Gunnlaugs-
sonar og Bjarna Benediktssonar. En þessir
leiðtogar okkar voru lýðræðislega kosnir og
unnu afrek við endurreisn Íslands. Hér var ekki
framið valdarán, en það var komið í veg fyrir að
við yrðum „Kúba norðursins“.
Kæra myndlistarkona! Ég segi nú bara vertu
sem lengst á Kúbu í friði en komirðu heim
segðu okkur frá lífskjörum þar og pólitísku
ástandi.
Eftir Guðna Ágústsson »Hér var ekki framið
valdarán, en það var komið
í veg fyrir að við yrðum
„Kúba norðursins“.
Guðni Ágústsson
Alþjóðlega myndin Garn og íslenska asnasparkið
Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra.
Lögð er áhersla á það af hálfu
þeirra sem vilja að Ísland sam-
þykki þriðja orkupakkann, að
EES-samningurinn hafi reynst Ís-
lendingum mjög vel. Jafnvel er ýj-
að að því að aðild að EES hafi ver-
ið forsenda mikils efnahagslegs
uppgangs á árunum 1994-2002.
Nú vill svo til að engin formleg,
fræðileg og ítarleg athugun hefur
farið fram á því hve vel EES-
samningurinn hafi reynst Íslend-
ingum. Margt hefur breyst á þeim
tíma sem samningurinn hefur verið í gildi. Rétt
er að líta til þess árangurs sem Alþjóðaviðskipta-
stofnunin hefur síðan 1994 náð í viðleitni sinni til
að lækka eða fella niður hindranir á viðskiptum
landa í millum. Það er ljóst að EES-samning-
urinn hefur haft í för með sér mikinn kostnað
fyrir Ísland og mikið reglugerðafargan hefur
fylgt honum, sem í mörgum tilfellum á hingað lít-
ið sem ekkert erindi en getur verið skaðlegt.
EES-aðild metin hlutlaust
Það er full ástæða til þess að farið verði með
skipulegum hætti yfir þessa sögu og reynt að
komast að því með hlutlausri rannsókn hver
ávinningur okkar er af þessari samningsgerð.
Það nægir á hinn bóginn ekki að bregða einhvers
konar Dagsbirtu á þetta mál.
Það er ekki viðeigandi að fela þeim þessa at-
hugun sem hafa þegar komist að þeirri niður-
stöðu að samningurinn hafi reynst okkur mjög
vel, svo vel að það eigi að búa honum sérstakt
svigrúm með breytingu á stjórnarskrá Íslands.
Hætt er við að sú ótímabæra
niðurstaða leiði til þess sem við
höfum hingað til nefnt fordóma og
leiða af sér óhæfi til að fjalla hlut-
laust um reynsluna af EES.
Á þeim árum, sem samningarnir
um EES voru til athugunar og um-
fjöllunar á Alþingi, stóð yfir mikil
vinna við að laga útgjöld íslenska
ríkisins að tekjum og takast á við
miklar opinberar skuldir þjóðar-
innar. Það verk hvíldi á herðum
Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks
og tókst vel, svo vel að upp úr 1995
fór í hönd hagvaxtartímabil sem
stóð í tæpan áratug (þótt skammærrar kreppu
gætti 2001-2002). Var tímabilið notað til að
greiða niður opinberar skuldir Íslendinga, lækka
skatta fyrirtækja – en við það jukust skatttekjur
ríkisins – og lækka síðan skatta einstaklinga.
Þáverandi samstarfmenn Sjálfstæðisflokksins
minnast ekki þessa tíma með því stolti sem þeim
ber. Alþýðuflokkurinn átti mikilvægan þátt í að
laga útgjöld ríkisins að tekjum og taka til í rík-
isfjármálum. Þeir hafa þvert á móti aðhyllst þá
ranghugmynd að árangurinn hafi komið að utan
og verið EES-samningnum að þakka. Þessar
ranghugmyndir eru þeim mun annarlegri, sem
Alþýðuflokkurinn fór út af sporinu í lok sam-
starfsins, taldi EES-samninginn ófullnægjandi
og hvatti til aðildar að ESB. Fyrir það frum-
hlaup refsaði þjóðin flokknum í kosningum 1995.
Ásælinn samningur og framsækinn
Þegar aðildin að EES var rædd og undirbúin
var flestum ljóst að framsal valds til evrópskra
stofnana skapaði vandamál varðandi stjórnar-
skrá Íslands. Á þeim tíma var talið að framsalið
væri á takmörkuðu sviði og því hægt að telja það
standast ákvæði stjórnarskrárinnar. Nú hefur
þetta framsal aukist. Er það meginástæða þess
að ákveðin öfl leitast nú við af fremsta megni að
breyta stjórnarskránni á þann veg að hún heimili
framsal. Aðrir vilja huga að því hvort rétt sé að
styrkja stjórnvöld í þeirri viðleitni að athuga
gaumgæfilega og með gagnrýnum hætti innleið-
ingu reglugerða ESB og beita neitun ef mál
ganga gegn hagsmunum Íslands. Enn öðrum
finnst kominn tími til að hefja umræður um að
endurskoða aðild að EES.
Hugarfarsbreytingin er hafin
Það er hins vegar fleira en lög og jafnvel
stjórnarskrá, sem þarf að breyta til þess að hægt
verði að laga Íslendinga betur að draumórum
um Evrópustórríkið og flytja með þægilegum
hætti fullveldi þjóðarinnar enn frekar til æðri
staða. Það þarf hugarfarsbreytingu. Og hún er
hafin. Hún felst í því að hætta að taka til í eigin
ranni og bíða þess að aðrir geri það. Í stað þess
að aðhafast er beðið. Sá ágæti lögfræðingur,
Hilmar Gunnlaugsson, sem ég vitnaði til í fyrri
grein, telur að það sé hægt að horfa með von-
araugum fram til fjórða orkupakka ESB. Þar
verði hugsanlega að finna lausn á orkumálum ís-
lenskra garðyrkjubænda. Hvers vegna ættum
við að hafa áhyggjur af slíkum málum ef úrlausn-
ar er að vænta frá ESB? Lögfræðingurinn er
sestur í biðstofuna.
Hinn beini og breiði vegur
Sjálfsagt tekur það mannsaldur að breyta
hugarfari heillar þjóðar. Á hundrað ára afmæli
fullveldis Íslands er ljóst að hugsjónin um full-
veldi þjóðarinnar gæti verið að breytast í það
ósjálfstæði og framtaksleysi að bíða eftir hjálp-
ræðinu frá Evrópusambandinu. Höfum við van-
ist þeirri afstöðu að samþykkja athugasemda-
laust tilskipanir ESB uns við erum vaxin saman
við þær? Þegar ráðherra og varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins fullyrðir (í Mbl. 18. september
sl.) að ekki verði séð að innleiðing þriðja orku-
pakkans feli í sér meiri háttar frávik frá fyrri
stefnu stjórnvalda í þessum málaflokki, og ekki
sé ljóst hvert það myndi leiða yrði honum hafn-
að, vaknar áleitin spurning. Erum við að troða
farveg sem víkkar og þjappast með hverju
minniháttar fráviki uns summa frávikanna verð-
ur hinn breiði og beini vegur íslensks uppburð-
arleysis í stjórnmálum og umkomuleysis í full-
veldismálum?
Eftir Tómas I. Olrich
Tómas Ingi Olrich
» Á hundrað ára afmæli full-
veldis Íslands er ljóst að
hugsjónin um fullveldi þjóðar-
innar gæti verið að breytast í
það ósjálfstæði og framtaks-
leysi að bíða eftir hjálpræðinu
frá Evrópusambandinu. Höf-
um við vanist þeirri afstöðu að
samþykkja athugasemdalaust
tilskipanir ESB uns við erum
vaxin saman við þær?
Hinn beini og breiði vegur umkomuleysisins
Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra.
Vetrarfæri Gaman er fyrir ungviðið að fá að ferðast milli staða á sleða þegar snjórinn ríkir.
Hari