Morgunblaðið - 23.01.2019, Síða 30

Samband Emma Stone og Olivia Colman í bresku
myndinni The Favourite í leikstjórn Yorgos Lanthimos.
Kvikmyndirnar The Favourite og
Roma hlutu flestar tilnefningar,
eða tíu hvor, þegar tilkynnt var í
gær hvaða kvikmyndir væru til-
nefndar til Óskarsverðlaunanna í
ár. Fast á hæla þeirra komu
myndirnar A Star is Born og Vice
með átta tilnefningar hvor mynd.
Black Panther hlaut sjö tilnefn-
ingar, BlacKkKlansman með sex
og Bohemian Rhapsody og Green
Book voru hvor um sig með fimm
tilnefningar. Allar framangreindar
myndir eru tilnefndar sem besta
mynd ársins.
Fyrir leikstjórn eru tilnefndir, í
stafrófsröð myndanna, Spike Lee
fyrir BlacKkKlansman, Paweł
Pawlikowski fyrir Cold War (upp-
runalegur titill er Zimna wojna),
Yorgos Lanthimos fyrir The Favo-
urite, Alfonso Cuarón fyrir Roma
og Adam McKay fyrir Vice. Bæði
pólska myndin Cold War og mexí-
kóska myndin Roma eru til-
nefndar sem besta erlenda kvik-
mynd ársins ásamt Capernaum frá
Líbanon, Never Look Away (Werk
ohne Autor) frá Þýskalandi og
Shoplifters (Manbiki kazoku) frá
Japan.
Fyrir bestan leik í aðalhlutverki
eru tilnefndar leikkonurnar Ya-
litza Aparicio í Roma, Glenn Close
í The Wife, Olivia Colman í The
Favourite, Lady Gaga í A Star is
Born og Melissa McCarthy í Can
You Ever Forgive Me? og leik-
ararnir Christian Bale í Vice,
Bradley Cooper í A Star is Born,
Willem Dafoe í At Eternity’s
Gate, Rami Malek í Bohemian
Rhapsody og Viggo Mortensen í
Green Book.
Fyrir bestan leik í auka-
hlutverki eru tilnefndar Amy
Adams í Vice, Marina de Tavira í
Roma, Regina King í If Beale
Street Could Talk, Emma Stone
og Rachel Weisz í The Favourite
og leikararnir Mahershala Ali í
Green Book, Adam Driver í
BlacKkKlansman, Sam Elliott í A
Star is Born, Richard E. Grant í
Can You Ever Forgive Me? og
Sam Rockwell í Vice.
Fyrir besta frumsamda handrit
ársins eru tilnefnd Deborah Davis
og Tony McNamara fyrir The
Favourite, Paul Schrader fyrir
First Reformed, Nick Vallelonga,
Brian Currie og Peter Farrelly
fyrir Green Book, Alfonso Cuarón
fyrir Roma og Adam McKay fyrir
Vice. Fyrir besta handrit byggt á
áður útgefnu efni eru tilnefnd Joel
Coen og Ethan Coen fyrir The
Ballad of Buster Scruggs, Charlie
Wachtel, David Rabinowitz. Kevin
Willmott og Spike Lee fyrir
BlacKkKlansman, Nicole Holofce-
ner og Jeff Whitty fyrir Can You
Ever Forgive Me?, Barry Jenkins
fyrir If Beale Street Could Talk
og Eric Roth and Bradley Cooper
og Will Fetters fyrir A Star is
Born.
Fyrir kvikmyndatöku eru til-
nefndir Lukasz Zal fyrir Cold
War, Robbie Ryan fyrir The
Favourite, Caleb Deschanel fyrir
Never Look Away, Alfonso Cuar-
ón fyrir Roma og Matthew Libati-
que fyrir A Star is Born.
Í flokki teiknimynda í fullri
lengd eru tilnefndar Incredibles 2,
Isle of Dogs, Mirai, Ralph Breaks
the Internet og Spider-Man: Into
the Spider-Verse.
Óskarsverðlaunin verða afhent í
91. sinn við hátíðlega athöfn í
Dolby-leikhúsinu í Los Angeles
24. febrúar.
The Favourite og Roma með 10 hvor
 Tilnefningar til
Óskarsins kynntar
Hugsi Yalitza Aparicio er tilnefnd fyrir leik sinn í mexí-
kósku myndinni Roma í leikstjórn Alfonso Cuarón.
30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JANÚAR 2019
VIÐTAL
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Valdís Óskarsdóttir, einn þekktasti
og farsælasti kvikmyndaklippari
landsins, var ein þeirra sem hlutu
heiðursmerki hinnar íslensku fálka-
orðu á nýársdag og ein þriggja lista-
manna en hinir voru Páll Óskar
Hjálmtýsson og Þórhallur Sigurðs-
son, Laddi. „Þegar ég kom á Bessa-
staði var Laddi fyrsti maðurinn sem
ég kom auga á og svo Páll Óskar
sem var við hliðina á honum og ég
varð svo óheyrilega glöð að sjá þá
tvo í hópnum, heiður minn jókst um
helming,“ segir Valdís þegar hún er
spurð að því hvort það hafi ekki ylj-
að henni um hjartarætur að hljóta
fálkaorðuna með þessum þjóðþekktu
og dáðu listamönnum. Valdís segist
ekki síður hafa verið ánægð með að
Ragnar Aðalsteinsson hæstaréttar-
lögmaður skyldi hljóta orðuna fyrir
framlag sitt til mannréttindamála og
réttindabaráttu. En hvernig leið
henni þegar hringt var í hana og
henni tilkynnt um að hún hlyti orð-
una? „Það kom mér bara mjög á
óvart, ég verð að segja það eins og
er,“ svarar hún.
– Þetta er auðvitað allt öðruvísi en
að fá virt kvikmyndaverðlaun, ekki
satt?
„Já, mér fannst það af því verð-
laun eru svo mismunandi. Þú getur
fengið Eddu og Robert og guð má
vita hvað, BAFTA, Óskar og svo
framvegis en mér fannst fálkaorðan
vera pínulítið eins og BAFTA númer
2. Nema hvað að BAFTA fæ ég fyrir
Eternal Sunshine of the Spotless
Mind en fálkaorðan veitir mér við-
urkenningu fyrir allar mínar myndir
og allt mitt starf. Hún er því eigin-
lega stærri og meiri.“
Veislan vendipunktur
Og allt hennar starf er ekkert
smáræði, eins og sjá má m.a. á
vefnum Internet Movie Database.
Þar eru klippiverkefni Valdísar
sögð 53 talsins, þ.e. 53 kvikmyndir
og hún hefur komið að 13 myndum
að auki sem ráðgjafi, umsjónar-
maður eða aðstoðarmaður klippara.
Þá hefur hún leikstýrt og skrifað
handrit tveggja íslenskra kvik-
mynda, Kóngavegar og Sveitabrúð-
kaups, komið að framleiðslu einnar
kvikmyndar, A Beautiful Now og
klippt hljóð í annarri, Stellu í orlofi.
Ferillinn er bæði langur og glæsi-
legur og að öðrum kvikmyndum
ólöstuðum eru fyrrnefnd Eternal
Sunshine of the Spotless Mind og
hin danska Festen líklega þær
þekktustu sem Valdís hefur klippt.
Fyrir Eternal Sunshine hlaut
Valdís hin eftirsóttu og ensku
BAFTA-verðlaun árið 2005 fyrir
bestu klippingu. Blaðamaður spyr
hvort sú kvikmynd hafi reynst
vendipunktur í hennar ferli og segir
hún Festen, Veisluna, frá árinu
1998, miklu heldur hafa verið það.
Enda vakti sú kvikmynd leikstjór-
ans Thomas Vinterberg gríðarlega
athygli víða um heim og hlaut fjölda
verðlauna, m.a. sjö Robert-verðlaun
í heimalandinu og þeirra á meðal
fyrir bestu klippingu.
Leyfi til að gera hvað sem er
Veislan var gerð eftir tíu reglum
Dogma-sáttmálans sem Lars von
Trier samdi ásamt Vinterberg og
kvað m.a. á um að tökur kvikmynd-
ar yrðu að fara fram á tökustað en
ekki í stúdíói, að ekki mætti nota
aðra leikmuni eða leikmynd en sem
fyrir voru á tökustað, að ekki mætti
nota annað hljóð en það sem tekið
var upp samtímis myndatöku og að
halda yrði á upptökuvélinni.
Valdís er spurð að því hvort hún
hafi gert sér grein fyrir því þegar
hún var að klippa Veisluna að hún
yrði merkileg kvikmynd og segist
hún ekki hafa gert það. „Ég gerði
það ekki. Þegar Thomas bað mig
um að klippa Festen var ég að
vinna í Prag og hafði ekki heyrt
neitt um Dogma-fyrirbærið. Sagði
bara já af því ég vildi vinna með
honum aftur. Verkefnið í Prag var
algert niðurrifsverkefni svo þegar
ég mætti í klippiherbergið var álit
mitt á sjálfri mér sem klippara í al-
geru núlli og það tók mig vikur að
lappa upp á sjálfstraustið. Ég las
yfir Dogma reglurnar og gerði mér
grein fyrir því að enginn vissi
hvernig Dogma-mynd ætti að líta
út og þar af leiðandi vissi enginn
hvernig ætti eða mætti klippa
Dogma-mynd og ég hugsaði með
mér: Flott, þá má ég gera hvað sem
er og það gerði ég. Forðaðist allt
sem tilheyrði einhverjum venjum í
klippingu og fyrsta hugsunin þegar
ég byrjaði á senu var alltaf hvað ég
gæti gert öðruvísi, hvernig myndi
ég venjulega byrja senuna og svo
gerði ég allt þveröfugt við það sem
ég hafði áður gert,“ segir Valdís.
Hún hafi getað gert það sem henni
sýndist sem hafi bæði verið
skemmtilegt og erfitt en um leið
krefjandi og skapandi.
Valdís segir að framleiðendur og
sölufulltrúar hafi ekki haft mikla
trú á myndinni eftir að hafa horft á
fyrsta klipp, talið að enginn myndi
vilja sjá hana. „En ég hafði alltaf
trú á því að þarna væri góð mynd
en mér datt aldrei í hug að hún
myndi vekja svona mikla athygli.
Það var fyrst þegar ég fór í verk-
efni í Bandaríkjunum og hitti fólk
sem sagði já vá, við sáum Festen,
brjálæðisleg mynd. Þá gerði ég mér
grein fyrir hvað hún hafði farið víða
og haft mikil áhrif.“
Ekki svo langur tími
Valdís er spurð að því hvaða
kvikmyndir séu henni eftirminnileg-
astar af þeim sem hún hefur klippt
og segir hún að það séu Festen,
Julien Donkey-Boy eftir Harmony
Korine, Eternal Sunshine of the
Spotless Mind, XL eftir Martein
Þórsson og Bolden, bandarísk
mynd um Buddy Bolden, upphafs-
mann djasssveiflunnar í New Or-
leans. „Allar þessar myndir kröfð-
ust þess að ég hugsaði út fyrir
boxið og ég lærði að það er ekkert
sem setur mér takmörk í klippingu
nema mitt eigið ímyndunarafl og
þar fyrir utan að hafa óendanlega
þolinmæði og klippa senur saman
og sundur og saman aftur og aftur
og aftur.“
Valdís segist kunna vel við sig í
klippiherberginu. Þar sé rólegt og
afslappað en stundum svolítið ein-
manalegt og þess vegna sé nauð-
synlegt að hafa góða aðstoðarklipp-
ara sem hægt sé að tala við þegar
allt gengur á afturfótunum og ekk-
ert virkar því ekki tuðar klippari
við leikstjórann.
„Ég var svo heppin að fá Sigga
Eyþórs sem aðstoðarklippara í
Kóngavegi árið 2010 og hann hélt
áfram að vinna með mér sem að-
stoðarklippari í nokkur ár,“ segir
Valdís. „Siggi klippti alltaf senur í
myndunum sem við klipptum og ár-
ið 2013, þegar við unnum í Lost
River sem Ryan Gosling leikstýrði,
var Siggi meðklippari.“
Síðan þá hafa þau Sigurður, eða
Siggi, verið teymi og m.a. klippt
saman sjónvarpsþættina Fanga.
Hætti að fara í bíó
– Kannski er þetta vonlaus
spurning að svara en hvað einkenn-
ir góða klippingu, að þínu mati?
Valdís hlær og hugsar sig um í
smástund, segir svo: „Ég myndi
halda að góð klipping væri klipping
sem heldur áhorfendum rígföstum
alla myndina frá upphafi til enda.“
– Maður á náttúrlega ekki að
taka eftir klippingunni, nema mað-
ur sé klippari því þá ertu alltaf að
fylgjast með henni?
„Já, þess vegna hætti ég að fara í
bíó, það þýddi ekkert fyrir mig því
Góð klipping heldur fólki rígföstu
 Valdís Óskarsdóttir klippari hefur hlotið fjölda verðlauna, m.a. BAFTA og nú síðast fálkaorðuna
 „Það eru fleiri en ég sem segja að kvikmynd verði til í klippiherberginu,“ segir Valdís
Morgunblaðið/Hari
Í vinnunni Valdís í klippiherberginu úti á Granda. Hún hefur hlotið fjölda verðlauna fyrir list sína, m.a. BAFTA.