Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.02.2019, Blaðsíða 34

34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.2. 2019
LESBÓK
Hlutverkin á leiksviði lífsins eru mörg ogfjölbreytileg. Leikendur eru á öllumaldri, af ólíkum uppruna, búa við mis-
munandi aðstæður og eiga sér hver sína sögu.
Svo eru þeir heldur ekki einsleitir á að líta. Ís-
lendingar voru aftur á móti tiltölulega einsleit
hjörð langt fram á tuttugustu öldina þegar fólk
frá öðrum álfum fór í auknum mæli að setjast
hér að og aðlagast samfélaginu. Á þeim áratug-
um sem liðnir eru verður þó vart með sanni sagt
að hlutverkin á sviði leikhússins hafi fylgt þró-
uninni og raunverulega speglað þessar breyt-
ingar í samfélaginu; fjölmenninguna.
En nú er öldin önnur. Árið 2016 var María
Thelma Smáradóttir fyrsta og eina konan af as-
ískum uppruna til að útskrifast með BA í leiklist
af sviðshöfundabraut úr Listaháskóla Íslands.
Klukkan 19.30 í kvöld, laugardagskvöld, stígur
hún á sviðið í Kassanum í Þjóðleikhúsinu og
frumsýnir einþáttung sinn Velkomin heim.
„Upprunalega handritið var útskriftarverk-
efnið mitt, 20 mínútna verk, sem ég vann í
áfanganum Leikarinn sem höfundur. Sýningin
fjallar um líf móður minnar í Taílandi og
reynslu hennar þegar hún kom fyrst til Íslands
fyrir 28 árum. Ég reyni að setja mig inn í hugar-
heim hennar, kem inn á ýmislegt í samskiptum
okkar mæðgnanna og velti upp hvernig sé að
upplifa sig fasta milli menningarheima eins og
margir annarrar kynslóðar innflytjendur gera.
Það er ótrúlega stutt síðan innflytjendur komu
til landsins. Sjálf var ég eina blandaða barnið í
leikskólanum mínum, en núna er nánast annað
hvert barn með erlendan bakgrunn.“
María Thelma segir einþáttunginn hafa geng-
ið svakalega vel á útskriftarsýningunni í húsa-
kynnum LHÍ og á endanum hafi hún sett hann
þar upp þrisvar sinnum. „Ari Matthíasson þjóð-
leikhússtjóri sá eina sýninguna og bauð mér að
sýna hana í Kassanum, eftir að ég hafði sótt um
og fengið styrk frá leiklistarráði. Leikstjórarnir
Andrea Vilhjálmsdóttir og Kara Hergils hjálp-
uðu mér með umsóknina og voru mér innan
handar við að breyta handritinu og koma því
upp í þá lengd sem tíðkast í leikhúsum. Í nóv-
ember fórum við í spuna úti á gólfi og rannsök-
uðum í leiðinni hvað skipti máli og hvað ekki.“
Frá útskrift hefur María Thelma m.a. leikið í
sjónvarpsþáttaröðinni Fangar, leikritinu Risa-
eðlurnar þar sem hún fór með hlutverk þjón-
ustustúlku, og barnaleikritinu Ég get, sem bæði
voru sýnd í Þjóðleikhúsinu þar sem hún hefur
starfað frá því í fyrra. Auk þessa fer hún með
annað aðalhlutverkið á móti danska leikaranum
Mads Mikkelsen í kvikmyndinni Arctic, sem
frumsýnd verður á Íslandi 8. febrúar. Vegna
Arctic komst hún í heimspressuna því mikið var
látið með þau Mikkelsen þegar myndin var
frumsýnd á kvikmyndahátíðinni í Cannes.
Forvitin um asísku hliðina
María Thelma lætur sér vel líka að vera stjórn-
að af tveimur leikstjórum. Enda segir hún hitt
fyrirkomulagið; tveir eða fleiri leikarar og einn
leikstjóri, vissulega ekki meitlað í stein. Auk
þess sé rosalega gott og gefandi að fá þannig
fleiri sjónarhorn og ólíkar skoðanir. „Velkomin
heim er samframleiðsla, ef svo má að orði kom-
ast,“ segir hún og rekur stuttlega sögu móður
sinnar, Völu Rúnar Tuankrathok. „Mamma
fæddist á hrísgrjónaakri í Taílandi um miðja 20.
öldina. Hún veit ekki hvenær hún á afmæli, bara
að hún fæddist einhvern tímann á monsún-
tímabilinu. Hún kynntist aldrei föður sínum,
missti móður sína sex ára og var síðan mest á
eigin vegum.“
Forsaga þess að móðir hennar fluttist til Ís-
lands er gamalkunnug; stelpa hittir strák mætti
kalla hana. Pabbi Maríu Thelmu heitir Smári
Þröstur Sigurðsson. „Þau kynntust í Bangkok,
giftu sig, komu til Íslands og hafa verið saman
síðan. Ég samdi leikþáttinn meðal annars af því
ég var forvitin um hina hliðina á mér, þá asísku,
sem ég vissi svo lítið um, enda fædd og uppalin á
Íslandi. Mér finnst mikilvægt að vita hvaðan
maður kemur og úr hverju maður er saman-
settur,“ segir María Thelma, sem jafnframt
veltir þeirri spurningu upp í verkinu hvað það
merki að eiga heima einhvers staðar, sérstak-
lega út frá sjónarhóli innflytjenda.
„Mér finnst athyglisvert að mömmu leið ekki
eins og heima hjá sér í „heimalandinu“, en hefur
alltaf upplifað sig „heima“ á Íslandi. Hún er
meira að segja löngu búin að venjast kuldanum
og finnst snjórinn dásamlegur. Spurningarnar
hjá mér snúast um af hverju hún vill vera hér og
eftir hvaða tilfinningu við förum þegar við skil-
greinum „heima“?“
– Og svarið er?
„Í hennar tilviki er heimili staður þar sem
hún finnur öryggi og tilheyrir einhverjum, öfugt
við þegar hún var í Taílandi. Okkur sem erum
svo heppin að búa á Íslandi eða Vesturlöndum
finnst sjálfsagt að eiga heimili sem samastað
með fjölskyldu okkar.“
Þegar María Thelma fór að skoða sögu for-
eldra sinna og rakti uppruna beggja fannst
henni æ áhugaverðara hvernig röð atvika leiddi
til þess að sjálf fæddist hún á Íslandi. „Mamma
tók á sínum tíma margar ákvarðanir sem urðu
til þess að hér er ég. Ég hefði getað fæðst ein-
hvers staðar allt annars staðar,“ segir hún bros-
andi. „Kannski langsótt, en samt gaman að velta
þessu fyrir sér,“ bætir hún við.
Þrautseigja og vinnusemi
Leikritið hefur tekið töluverðum breytingum
frá því María Thelma stóð á sviðinu í LHÍ. „Þá
vann ég bara með það sem ég vissi um mömmu
og sögu hennar. Ásamt þeim Köru og Andreu
kafa ég dýpra í uppfærslunni í Kassanum. Til
þess að gefa okkur gleggri mynd af lífi sínu
bauð mamma okkur heim í taílenskan mat. Við
áttum saman notalega kvöldstund og tókum
samtalið upp á band.“
„Þrautseigju, þrautseigju, þrautseigju. Og
vinnusemi,“ svarar María Thelma þegar hún er
spurð hvað hún hafi helst lært af móður sinni.
– Er fjölskyldan búddatrúar?
„Við erum mjög andlega þenkjandi á mínu
heimili. Ég fékk ósköp venjulegt uppeldi, en
kannski lagði mamma meiri áherslu en aðrir á
þakklæti og nægjusemi eins og er mjög ein-
kennandi fyrir búddisma.“
– Finnst þér einhvern tímann hafa háð þér á
Íslandi að vera af erlendum uppruna?
„Alls ekki. Þetta snýst um að vera maður
sjálfur og hvernig maður lítur á sjálfan sig. Allir
eru með einhverja komplexa, sem þeir þurfa að
yfirstíga. Kjarninn er sá að um leið og maður
samþykkir sjálfan sig eins og maður er, þá opn-
ast manni allar dyr. Hver og einn verður að
spyrja sig hvort hann ætli að nota eiginleika
sína eða galla. Ég hefði getað hugsað sem svo að
ég yrði aldrei leikkona af því ég er blönduð og
bý á Íslandi. Þvert á móti leit ég á hvort tveggja
sem meðbyr og styrk.“
– Hefurðu alltaf hugsað á þessum nótum?
„Nei. Ég þurfti bara að læra gegnum lífið, en
það er ekkert öðruvísi fyrir mig en einhvern
annan.“
– Heldur þú að Íslendingar af erlendum upp-
runa fái sömu tækifæri og aðrir Íslendingar í
leikhúsinu í framtíðinni?
„Við stöndum á ofboðslega miklum tímamót-
um. Við höfum ekki vanist því að sjá leikara af
erlendum uppruna í íslensku leikhúsi eða ís-
lensku sjónvarpi. Mér finnst mjög mikilvægt að
leikhúsið og listin endurspegli samfélagið og
fólkið eins og það er og veiti öllum jöfn tækifæri.
Jafnvel þótt áhorfendum kynni að bregða í brún
að sjá mig sem Ástu Sóllilju í Sjálfstæðu fólki.
Við erum öll Íslendingar og við erum alls kon-
ar.“
María Thelma Smáradótt-
ir á milli leikstjóranna
Köru Hergils og Andreu
Vilhjálmsdóttur á hrís-
grjónaakri í Kassanum.
Morgunblaðið/Eggert
„Snýst um að vera maður sjálfur“
María Thelma Smáradóttir er fyrsta leikkonan af asískum uppruna sem útskrifast frá Listaháskóla Íslands. Í leiksýningunni
Velkomin heim segir hún sögu móður sinnar, sem fæddist á hrísgrjónaakri í Taílandi, en kom til Íslands fyrir 28 árum
Valgerður Þ. Jónsdóttir vjon@mbl.is
’Við höfum ekki vanist þvíað sjá leikara af erlendumuppruna í íslensku leikhúsi eðaíslensku sjónvarpi. Mér finnst
mjög mikilvægt að leikhúsið og
listin endurspegli samfélagið
og fólkið eins og það er og veiti
öllum jöfn tækifæri.