Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.03.2019, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.3. 2019
U
mræðan er nú meiri kerlingin.
Það verður seint af henni tekið.
Stefán G. minnti á að ýtar
(nema Jón hrak) lægju austur og
vestur og „umræðan“ er jafn
trygg sinni hefð, en er (svipað og
Jón) út og suður án undantekninga.
Við þá helgisiði hefur bæst á síðari tíð sú viðbót að
stjórnmálaforystan í landinu skuli rísa úr sætum og
draga ályktun af umræðunni þegar hún er hádegis-
stað þvælunnar og talið að vitlausari geti hún ekki
orðið. Þessi vinnuregla helgast einnig af því að það sé
eina stig hennar sem Píratar, áttaviti stjórnarand-
stöðunnar, skilji. Um leið og eitthvert vit kæmist í
umræðuna myndu þeir og því miður fleiri ekki vita
hvort þeir væru að koma eða fara.
Nú síðast varð að þvinga ráðherra til að axla ábyrgð
á niðurstöðu mikils meirihluta þingsins án tafar, enda
hlyti hún að geta syrgt móður sína þegar betur stæði í
bælið hjá belgingsliði. Allt var það háttalag til hinnar
mestu skammar.
Í fanta formi
Íslenskir stjórnmálamenn voru blessunarlega í full-
kominni æfingu því seinast þegar þeir máttu engan
tíma missa við að hlaupa á sig var þegar þriggja
flokka ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar og
Misskilnings um að framtíðin væri björt hrökk upp af
standinum.
Bréfritari einsetti sér þá að gleyma því atviki svo
fljótt sem tök væru á, svo fáránlega fíflalegt var það.
Þau áform lánuðust svo vel að hann man ekki hver
vandinn var sem meðhöndlaður var eins og snjóflóð
hefði eytt þúsund manna byggðarlagi og því flóði
hefði verið komið af stað af þingflokki stjórnarliðsins í
skíðaferðalagi.
Það sem helst flögrar þó að bréfritara um atvik
þess að ríkisstjórnin lenti í óviðráðanlegu uppnámi
skömmu eftir miðnætti síðla hausts og var dauð áður
en dagur rann er að það hafi snúist um fullyrðingar
manns á netinu, sem hafði hafið drykkju eftir 15 ára
hlé, um að langamma Proppé heilbrigðisráðherra eða
frænka hennar hefði farið í göngugrind yfir á rauðu
ljósi.
Vissulega var það pínlegt ef satt reyndist, þar sem
heilbrigðisráðherrann tengdist málinu svona hastar-
lega og vissulega hefði þetta svo sem ekki verið gott
heldur þótt Proppé hefði þá enn verið að afgreiða í
bókabúðinni. Má ætla að hann hefði þá sjálfur verið
afgreiddur.
En þegar þetta eða eitthvert annað svipað stórmál
fréttist leið ekki á löngu þar til sagt var að „netheimar
loguðu“, en það hugtak þýðir að nú séu 50 mestu
rugludallar landsins teknir að blogga.
Sagan sýnir að engin nútímaleg stjórn á Íslandi lifir
slíkt af.
Það þótti til marks um viðbragðsflýtinn og hrein-
lyndi og heiðarleika íslenskra stjórnmálamanna að
fullyrt var að langamma Proppé eða frænka hennar
hefði ekki verið komin gangbrautina á enda þegar
ríkisstjórnin var farin. Þessi snöfurlegu viðbrögð
komu aftan að Pírötum sem höfðu ætlað að bera sam-
dægurs upp vantraust á ríkisstjórnina, en þar sem
hún var þegar sprungin að bera þá upp vantraust á
gangbrautarvörðinn, og gatnamálastjóra til vara, en
Helgi Bernódusson skrifstofustjóri hefði haft efa-
semdir um að tillagan væri tæk.
Umboðsmaður Alþingis tók því málið til sín með
vísun til frumkvæðisréttar og 400 síðna skýrsla hans
um málið mun væntanleg á allra næstu árum. Sagan
segir að Trump hafi tíst að sú skýrsla verði sennilega
viðauki við skýrslu Muellers en það kann þó að vera
„fake news“. Þess má geta, þótt það komi hvorki
þessu máli né öðrum við, að deilt er um það nú hvort
skýrsla Muellers verði trúnaðarmál eða ekki. En það
skemmtilega er að skýrslur umboðsmanns Alþingis
eru ekki trúnaðarmál, þótt enn hafi ekki frést af nein-
um sem hefur lesið þær, svo að þær gætu þess vegna
verið trúnaðarmál án þess að nokkur frétti það.
En að öllu gamni slepptu
En þótt upplitið á umræðunni nú gefi ríkulegt tilefni
til hálfkærings og manni líði best með hana þannig þá
þarf annað að vera með.
Þeir sem tóku allar sínar ákvarðanir í krafti um-
ræðunnar áður en þeir vissu hvað sneri upp og hvað
niður geta illa bjargað sér úr því sem komið er. En
það getur þó varla skaðað að ná áttum þótt verra sé
að vera þegar kominn upp á sker þegar þær nást.
Aldrei er á það minnst að Íslendingar séu ekki
bundnir af niðurstöðum þessa dómstóls. Hvað þýðir
það og hvaða þýðingu hefur það? Það vill svo til að í
þessu tilviki þýðir það nákvæmlega það sem það seg-
ir. Íslendingar eru ekki bundnir af niðurstöðum þessa
dómstóls og þess vegna er eins og hver annar kjána-
háttur að hafa fyrir því að áfrýja svo vitlausri niður-
stöðu. Með því gæti virst að einhverjir bjálfar í ráðu-
neyti, og þar er enginn skortur, hafi skrökvað því að
ráðherrum að Ísland sé bundið af dómstólnum. Því
ráði Lissabonsáttmálinn sem margir íslenskir emb-
ættismenn starfa í raun eftir en ekki þessu skiteríi
sem 98 prósent þjóðarinnar samþykktu og staðfest
var á Þingvöllum 17. júní 1944. Allstór hluti þingtin-
dáta og úr óþægilega mörgum flokkum virðist telja í
hjarta sínu að best væri að Ísland yrði bundið á alla
þá klafa og bása sem hægt sé að binda það á. En
stjórnarskráin hefur enn að mestu komið í veg fyrir
það og enn er hún mun virðingarverðari staður en
fyrrnefnt hjarta í tindátanna.
Hinu er ekki að neita að óþægilega margir umgang-
ast núorðið þessi helgustu blöð lögbókarinnar af vax-
andi léttúð og geta menn þá rétt ímyndað sér hverrar
virðingar lakari gögn bókarinnar muni njóta þegar
fram í sækir.
Jafnvel þeir sem menn hefðu seinast trúað til slíks
virðast telja að finni þeir dæmi og jafnvel fleiri en eitt
um hirðuleysislega umgengni „stjórnvalda“ um
stjórnarskrána eða hreina misbrúkun hennar sé það
leyfisbréf um það að slíkt megi og skuli helst halda
áfram og jafnvel gefa í.
Enn er þó ekki þannig dæmt að langur brotaferill
sé þrjótum til framdráttar né haft til afsökunar á
þeirra framferði heldur þvert á móti efni til refsiauka.
Síst ætti sambærileg hegðun að vera til upphefðar
þegar sjálf stjórnarskrá landsins á í hlut.
Draga þarf réttar ályktanir
En fyrst vel er þekkt hvað fyrrnefnt orðalag þýðir má
næst spyrja sig hvað þýðingu sú staðreynd hafi sem
það lýsir. Það bannar að sjálfsögðu ekki að kíkt sé á
það sem frá slíkum dómstól kemur þótt úrlausnir
hans verði sífellt undarlegri. Og auðvitað er ekki úti-
lokað að hafa megi eitthvert gagn af því sem þaðan
kemur og til álita komi að hafa það til hliðsjónar í
framtíðinni.
Séu ráðherrar strengja-
brúður kerfiskarla eru
kosningar plat
’
Það sem gerir það hins vegar nauðsyn-
legra en ella að gert sé hreint fyrir þess-
um dyrum er að forsætisráðherrann hefur
svarað spurningum um endurkomu ráð-
herrans með einkennilegum hætti, og látið
eins og hún hafi eitthvað með það mál að
gera, fyrir utan formsþáttinn.
Reykjavíkurbréf15.03.19