Morgunblaðið - 29.04.2019, Síða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. APRÍL 2019
Hornafræði Ekkert fer framhjá ljósmyndaranum sem virðist sjá fyrir horn með linsunni og varpar ljósi á hver sé handan við hornið með því að smella af á réttu augnabliki.
Kristinn Magnússon
Hún er mögnuð sænska stúlk-
an hún Greta Thunberg og hefur
skapað sér heimsfrægð og verið
útnefnd sem náttúruvernd-
arhetja. Það er um ár liðið síðan
fimmtán ára stúlka stóð fyrir
framan ríkisþingshúsið í Stokk-
hólmi með skilti sem á stóð
„Skólaverkfall fyrir loftslagið“.
Nú er Thunberg fengin til að
ávarpa hér og þar og m.a. lofts-
lagsráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna, sem haldin var í Póllandi í
fyrra, og ávarpa fund Alþjóðaviðskiptaráðsins í
ár. Barnið veit hvar heitast brennur og hvernig
má draga úr hættunni, hún flýgur ekki þar sem
aðrir möguleikar eru fyrir hendi og leggur á sig
sólarhringa ferðalög með lestum til að spara
kolefnissporin. Velmegun og bruðl lítils hluta
mannkyns, en þess hluta sem spyr bara eftir
efnislegum gæðum, ber mesta ábyrgð á sóun og
græðgi sem nú er talið að muni verða jörðinni
að fjörtjóni verði ekki græðgin og
gróðahyggjan hamin. Við sjáum
fyrir okkur allar ráðstefnurnar um
gróðurhúsaáhrifin þar sem fyrir-
menn þjóðanna mæta og forsvars-
menn viðskiptanna. Það er gnýr í
lofti; forsetarnir, alþingismenn-
irnir, ráðherrarnir og viðskipta-
jöfrarnir koma á einkaþotum, í
þyrlum, sitjandi á sagaklass og
með rándýrum lúxusbílum með
mörg hundruð hestafla vélarafli og
heila hirð af aðstoðarfólki. Þeir
gista á rándýrum hótelum og éta
nautasteikina um kvöldið sem þeir
fordæmdu í ræðunni á fundinum. Nei, þá kemur
Greta Thunberg með lest, eina litla handtösku
með sér og gæti þess vegna gist í fjárhúsi. Hún
talar frá hjartanu af hógværð barnsins og segir
þeim að „keisarinn sé nakinn“. Sem sé viðskipta-
jöfrar og ríkasta fólkið sem á megnið af auði
heimsins eru stóru gerendurnir, þetta fólk verð-
ur að stöðva, það er að drepa heiminn. Það getur
fyrst og fremst stigið stór skref gegn gróður-
húsaáhrifunum og okkur hinum ber að stíga
okkar litlu skref fjöldans sem hjálpar mikið.
Hlustum á undrabarnið Gretu Thunberg
Í fluginu liggur stór þáttur og flutningum
heimsálfa á milli með vörur og matvæli, það
kallast frelsi í viðskiptum. En þetta frelsi er að
snúast upp í andhverfu sína og er ógnun við lífið
á jörðinni. Við Íslendingar ættum að snúa okkur
að því sem við höfum gert og getum svo auð-
veldlega gert til að draga úr gróðurhúsaáhrif-
um. Við erum með endurvinnanlega græna orku
og stefnum að því að allt flutningakerfi á sjó og
landi fari þá leið. Við getum framleitt allt kjöt og
grænmeti í landinu okkar, bændurnir geta auk-
ið framleiðsluna strax. Þegar Greta Thunberg
hvetur mannkynið til að bjarga jörðinni með al-
vöruaðgerðum sitja bissnessmenn uppi á Ís-
landi að smakka nýsjálenskt lambakjöt og eru
að hugsa um að flytja það með öllum sínum af-
leiðingum þaðan og hingað. Hef ég engan hitt
enn sem ekki dásamar okkar lamb og nóg er til
af því. Og ríkisstjórn og Alþingi ætla trúlega að
auka í og gefa ESB-bændum leyfi til að færa
heildsalafélagi Íslands þá gjöf í gegnum ESB að
flytja farma af hráu kjöti til Íslands og taka
vinnuna af okkar bændum. Öll varnaðarorð um
gróðurhúsaáhrif, sýklalyfjaóþol og smitandi
dýrasjúkdóma, kúariðu, gin- og klaufaveiki, allt
heimska og afturhald, talið til hræðsluáróðurs
og tilheyri mönnum sem berjast gegn frelsinu,
segja þeir.
Í dag er þetta glapræði móðgun bæði við
neytendur og bændur og ógn gegn aðgerðunum
sem litla stúlkan með kröfuspjaldið er að berj-
ast fyrir. Hún Greta Thunberg er vonarstjarna
mannkynsins, hún er rödd dagsins og morg-
undagsins, okkur ber að hlusta, því líf og ham-
ingja jarðarbúa er að veði.
Eftir Guðna Ágústsson »Hún Greta Thunberg er
vonarstjarna mannkynsins,
hún er rödd dagsins og
morgundagsins.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra.
Viðskiptajöfrar og ríkasta fólkið ögra lífinu á jörðinni
Þingflokkur Flokks fólksins
lagði á dögunum fram
þingsályktunartillögu um að fjár-
mála- og efnahagsráðherra leggi
fyrir Alþingi frumvarp til laga
sem hafi það að markmiði að
auka lýðræði og gagnsæi í lífeyr-
issjóðum (þingskjal 1358 – 857.
mál).
Þar leggjum við til að frum-
varpið feli í sér skýr ákvæði sem
tryggi sjóðfélögum aukið vald í
málefnum lífeyrissjóðanna, að
stjórnir þeirra séu með skýrt umboð sjóð-
félaga, að ekki séu líkur á hagsmuna-
árekstrum stjórnarmanna og framkvæmda-
stjóra við hagsmuni lífeyrissjóðanna og
sjóðfélaga og aukið eftirlit með hags-
munaskráningu til að koma í veg fyrir hugs-
anlega hagsmunaárekstra. Allt eru þetta
löngu tímabærar umbætur.
Úrelt fyrirkomulag
Allar götur síðan eftir kjarasamningana vor-
ið 1969 hafa stjórnir lífeyrissjóðanna almennt
verið skipaðar til helminga af Samtökum at-
vinnulífsins fyrir hönd launagreiðenda og af
viðkomandi stéttarfélagi, en án aðkomu hins
almenna sjóðfélaga sem er þó
þvingaður með lögum til að
greiða í „lífeyrissjóði viðkomandi
starfsstéttar eða starfshóps“.
Launagreiðendur hafa ávallt
tilnefnt fulltrúa til setu í stjórn-
um lífeyrissjóða og á það sér
sögulegar skýringar og grund-
vallaðist í upphafi af hinni svo-
nefndu húsbóndaábyrgð. Mikil
breyting hefur orðið á hús-
bóndaábyrgðinni og framfærslu-
skyldu almennt enda hálf öld lið-
in síðan þessu skipulagi var
komið á.
Framfærsluskyldan er að mestu komin yfir
til opinberra aðila og hvílir meginþunginn á
sveitarfélögunum en nokkur hluti er hjá rík-
inu. Fáum dettur í hug að launagreiðandi hafi
skyldu til að framfæra fyrrverandi starfs-
menn, hvort sem þeir hafa hætt störfum sök-
um aldurs eða vegna örorku. Þannig hefur hin
forna húsbóndaábyrgð flust yfir til Trygg-
ingastofnunar ríkisins, skattkerfisins (barna-
og vaxtabætur), lífeyrissjóða, húsaleigubóta
og félagsþjónustu sveitarfélaga.
Valdið til sjóðfélaga
Það er í raun ekkert lengur sem rökstyður
það að launagreiðendur eigi sæti í stjórn líf-
eyrissjóða. Það eru sjóðfélagarnir sjálfir sem
allra hagsmuna hafa að gæta enda miklir fjár-
hagslegir hagsmunir þeirra sem um er að
ræða.
Flokki fólksins þykir því rétt og eðlilegt að
launþegarnir sjálfir taki beinan þátt í starf-
semi og stefnumótun lífeyrissjóða með þátt-
töku og kosningarétti á ársfundum sjóðanna.
Það hefur sýnt sig í umræðu síðustu ára að al-
menningur er ekki ánægður með ríkjandi kerfi
þar sem almenningi er jafnan ekki tryggð að-
koma að rekstri lífeyrissjóða sem hann er þó
lögþvingaður til að greiða í. Mikilvægt er því
að færa valdið aftur til sjóðfélaga og setja um
það skýrar reglur.
Flokkur fólksins óskar eftir því að meiri-
hluti Alþingis samþykki nýtt lagafrumvarp
þar sem m.a. verði kveðið á um að stjórn líf-
eyrissjóða boði til félagafunda í samræmi við
samþykktir sjóðanna og atkvæðisréttur sjóð-
félaga á félagsfundi fari eftir áunnum og fram-
reiknuðum iðgjöldum þeirra eftir nánari
ákvæðum í samþykktum sjóðanna. Eðlilegt er
þó að sjóðfélagi geti veitt öðrum skriflegt um-
boð til að fara með atkvæði sitt á félagsfund-
um.
Við teljum rétt að lögfesta ákvæði sem
tryggi að kosning stjórnar sé tekin fyrir á
hverju ári.
Skýrari hagsmunareglur
Nauðsynlegt er að koma í veg fyrir hags-
munaárekstra með skýrari reglum um að
stjórnarmenn megi ekki eiga eignarhlut eða
stunda viðskipti fyrir eigin reikning í fyrir-
tækjum sem lífeyrissjóðurinn á hlut í eða
stundar viðskipti við.
Jafnframt þarf að tryggja að opinbert eft-
irlit sé með hagsmunum stjórnarmanna og
framkvæmdastjóra lífeyrissjóða svo grípa
megi til aðgerða ef kemur til hagsmuna-
árekstra. Því er lagt til að í nýju frumvarpi
verði Fjármálaeftirlitinu falið að halda skrá
um fjárhagslega hagsmuni og trúnaðarstörf
stjórnarmanna og framkvæmdastjóra lífeyr-
issjóða.
Fjármálaeftirlitinu ber jafnframt að hafa
eftirlit með því að þeir hagsmunir og þau trún-
aðarstörf myndi ekki hagsmunaárekstra gagn-
vart hagsmunum lífeyrissjóðs og sjóðfélaga.
Eftir Ingu Sæland » Það er í raun ekkert lengur
sem rökstyður það að
launagreiðendur eigi sæti í
stjórn lífeyrissjóða.
Inga Sæland
Höfundur er alþingismaður og
formaður Flokks fólksins.
Krefjumst umbóta í stjórnum lífeyrissjóðanna