Húnavaka - 01.01.2019, Blaðsíða 79

H Ú N A V A K A 77
Þjóðsagnapúl og taugaveiki
Jón Árnason útskrifaðist úr Bessastaðaskóla með
loflegum vitnisburði vorið 1843, tæpra 24ra ára.
Á næstu árum fann hann sér lifibrauð við ýmiss
konar rit- og skrifstofustörf. Jón varð á skólaár-
um handgenginn Sveinbirni Egilssyni forn fræð -
ingi og kennara við Bessastaðaskóla, bjó á heimili
hans, var honum til aðstoðar við fræða- og
útgáfustörf og kenndi yngstu börnunum. Taldi
Jón sig hafa lært „marg falt meira“ af störfum
sínum fyrir Svein björn en skólanum hafði lánast
að kenna honum. Þegar latínuskólinn var færður
frá Bessastöðum til Reykjavíkur, og Sveinbjörn
varð rektor, flutti Jón með honum og fjölskyldu
hans til bæjarins og var Reykvíkingur alla tíð eftir
það.
Það var á heimili Sveinbjarnar Egilssonar að
Eyvindarstöðum á Álftanesi sem leiðir þeirra
Jóns Árnasonar og Magnúsar Grímssonar, sem
síðar varð prestur á Mosfelli í Mosfellssveit, lágu
fyrst saman. Magnús kom í Bessastaðaskóla um
það leyti sem Jón lauk þar námi, varð góðkunningi
Benedikts Sveinbjarnarsonar Gröndal skóla-
félaga síns, og tíður gestur á Eyvindarstöðum.
Báðir höfðu þeir Jón og Magnús áhuga á þjóð-
sögum og nú gerðist það í fornfræðaanda lær-
dómsheimilis ins á Eyvindarstöðum að þeir
bundu það fast mælum árið 1845 að taka til við
söfnun á þjóð sögum, þulum, kvæðum, kreddum og öðru skemmtiefni
alþýðunnar sem gekk í munnmælum meðal þjóðarinnar.3 Þar með voru hafin
þau störf Jóns Árnasonar sem enn halda nafni hans á lofti en söfnun og útgáfa
þjóðsagna og annars þjóðlegs efnis var ávallt aukastarf Jóns sem hann sinnti
mismikið eftir því hvernig á stóð með önnur verkefni hans og heilsufar.
Eftir Íslandsheimsókn þýska réttarsagnfræð ings ins dr. Konrads Maurers
árið 1858 jókst annríki Jóns vegna þjóðsagnanna til mikilla muna og þó
einkum eftir að prentun og útgáfa íslenskra þjóðsagna á vegum þýsks forlags
var afráðin fyrir atbeina Maurers. Magnús Grímsson féll frá 18. janúar 1860
og enginn kom í hans stað. Jón var biskupsskrifari þessi árin og hlaut að sinna
störfum sínum á skrifstofu biskupsembættisins en hverja lausa stund situr hann
við skriftir „fram á miðja nótt og alla helga daga frá morgni til kvölds“4 að búa
3 Guðbrandur Vigfússon: „Formáli.“
Árnason. Leipzig 1862, bls. xxvii.
4 Úr fórum Jóns Árnasonar I, bls. 14.
Sveinbjörn Egilsson.
Magnús Grímsson.