Fréttablaðið - 28.08.2019, Blaðsíða 24

Alltaf til taks
Nánar á vodafone.is/fyrirtaeki
Algjörlega
hnökralaust
Vodafone hentar mínum rekstri
best. Þau hafa þjónustað okkur
með allt sem þarf, algjörlega
hnökralaust.
Vegan, veget ar ian, g ræn metisæt a og græn kerar (íslenska hugtakið yfir vegan) er u hug tök sem heyrast æ oftar, en
öll lýsa þau mataræði sem byggist
á því að hætta neyslu kjöts.
Í vegan mataræði er sneitt alger­
lega hjá dýraafurðum, á meðan
grænmetisætur kunna að borða
mjólkurvörur, egg og aðrar dýra­
afurðir, þó að þær neyti ekki kjöts
eða f isks. Þá er „pescatarians“
heiti yfir þá sem borða ýmiskonar
sjávar fang, þó að þeir neyti ekki
kjöts.
Ástæður þess að fólk velur að
sneiða hjá dýraafurðum eru eftir­
farandi:
n Dýraverndunarsjónarmið
n Umhverfissjónarmið
n Heilsufarsástæður
n Trúarástæður
n Aðrar persónulegar ástæður
Hlutfall mannfjölda sem telst
grænmetisætur og grænkerar er
enn sem komið er lágt í f lestum
löndum. Þó er umtalsverður hluti
Indverja grænmetisætur eða tæp­
lega þriðjungur. Samkvæmt tölum
Gallup í Bandaríkjunum segjast
tæplega einn af hverjum tíu vera
grænmetisætur; 5­6% telja sig
grænmetisætur og til viðbótar eru
um 2­3% sem telja sig grænkera
(vegan), en þetta hlutfall hefur lítið
breyst frá 2012.
Framleiðsla og kaup fólks á græn­
keramatvöru hafa þó aukist mikið
í nágrannalöndunum. Sem dæmi
má nefna að Max hamborgara­
keðjan í Svíþjóð hefur tífaldað
sölu á grænmetisborgurum á 10
árum og bandaríska fyrirtækið
„Beyond Meat“ hefur notið gríðar­
legrar velgengni allt frá því að það
var stofnað árið 2009. Fyrirtækið
framleiðir borgara, pylsur og f leira
með hráefni úr jurtaríkinu. Þá bár­
ust jákvæðar fréttir af gengi bresku
bakarískeðjunnar Greggs, ekki síst
vegna nýrrar vöru sem hún kynnti í
upphafi árs: Vegan­útgáfu af pylsu­
horninu svokallaða, einum af vin­
sælli réttum bakarísins.
Hefur neysla kjötvara
breyst á Íslandi?
Neyslukönnun Gallup sýnir að þrátt
fyrir að hlutfall hánotenda (þeirra
sem borða kjöt vikulega eða oftar)
hafi að mestu staðið í stað hefur
lágnotendum (þeim sem borða
kjöt aldrei eða sjaldnar en einu
sinni á ári) fjölgað verulega. Til að
mynda var hlutfall þeirra sem aldrei
borða svínakjöt 3,8% að meðaltali
á árunum 2007­2009 en hækkaði í
6,3% að meðaltali árin 2016­2018.
Þrátt fyrir stækkandi hóp þeirra
sem aldrei neyta áðurnefndra
kjötvara hefur neysla og fram­
leiðsla á sumum dýraafurðum eins
og mjólk og eggjum verið að aukast.
Framleiðsla á mjólk hefur aukist
um 26% og framleiðsla á eggjum
um 65% síðan 2008. Neyslukönnun
Gallup sýnir svipaða mynd og stór­
aukna neyslu Íslendinga á eggjum.
Fleiri áhugaverðar breytingar
hafa orðið á matarvenjum Íslend­
inga. Til að mynda hefur hlutfall
þeirra sem borða brauð f imm
sinnum í viku eða oftar lækkað úr
67% á árinu 2008 í 38% árið 2018 og
hlutfall þeirra sem nota majones
vikulega eða oftar hefur hækkað úr
12% í 23%. Breytt neysla á þessum
Grænkerar – er bylting í vændum?
Tómas
Bjarnason
sviðsstjóri
mannauðs-
rannsókna
og ráðgjafar
Gallup
Friðrik
Björnsson
viðskiptastjóri
hjá markaðs-
rannsóknum
Gallup
✿ Hlutfall ungra kvenna (18-24 ára)
n Svínakjöt n Lambakjöt n Nautakjöt n Kjúklingur
1
2
3
4
5
6
7%
sem segjast aldrei borða svínakjöt, lambakjöt, nautakjöt eða kjúkling
‘07-’09 ‘10-’12 ‘13-’15 ‘16-’18
✿ Hlutfall 18 ára og eldri
n Svínakjöt n Lambakjöt n Nautakjöt n Kjúklingur
0
5
10
15
20%
sem segjast aldrei neyta svínakjöts, lambakjöts, nautakjöts og kjúklings
‘07-’09 ‘10-’12 ‘13-’15 ‘16-’18
afurðum gæti tengst ýmsum vin­
sælum kúrum og matarvenjum sem
hvetja til neyslu á prótein­ og fitu­
ríku mataræði í stað kolvetna, sem
getur til viðbótar hvatt til aukinnar
neyslu á kjöti og fiski, en einnig á
smjöri og kolvetnasnauðu græn­
meti eins og blómkáli. Könnun
sem Gallup framkvæmdi á vormán­
uðum 2019 studdi þetta og þar kom
í ljós að ríf lega 7% Íslendinga fylgdu
ketó­ eða lágkolvetnafæði.
Breytingar á neyslu Íslendinga á
kjötvörum hafa verið mjög ólíkar
eftir lýðfræðihópum.
Neysla ungra kvenna (18­24 ára)
hefur tekið hvað mestum stakka­
skiptum á undanförnum árum.
Hlutfall ungra kvenna sem aldrei
borða kjöt hefur margfaldast frá
árinu 2007 og mestu breytingarnar
hafa orðið á síðustu tveimur árum.
Að meðaltali sögðust rúm 5%
kvenna aldrei borða svínakjöt á
árunum 2007­2009 en þetta hlutfall
nær þrefaldaðist á árunum 2016­
2018. Mun stærri breytingar urðu
þó á neyslu ungra kvenna á nauta­
kjöti og lambakjöti þar sem hlutfall
þeirra sem aldrei borða nautakjöt
og lambakjöt 4­ til 5­faldaðist ef
borin eru saman meðaltöl áranna
2007­2009 og 2016­2018. Enn f leiri
sögðust vera hætt að borða kjúkl­
ing þegar borin eru saman sömu
tímabil.
Enn sem komið er er það þó
aðeins lítið hlutfall af þjóðinni
sem neytir einskis kjöts. Í könnun
Gallup á vormánuðum ársins
2019, þar sem spurt var hvort fólk
væri á sérstöku mataræði eða kúr,
kemur fram að tæplega 3% lands­
manna skilgreindu mataræði sitt
sem grænmetisfæði og til viðbótar
skilgreindi 1% mataræði sitt sem
vegan. Þessar tölur benda til áfram­
haldandi hækkunar á hlutfalli
þeirra sem velja grænmetisfæði og
hafa hætt að borða kjöt.
Ljóst er að neysluvenjur fólks
hafa tekið miklum stakkaskiptum
á liðnum árum, bæði hér á landi og
erlendis. Grænmetisfæði virðist
höfða sérlega vel til ungra kvenna.
Miðað við hratt hækkandi hlut­
fall þeirra sem neyta ekki kjötvara
hér á landi og vaxandi áhuga á
umhverfismálum finnast fáar vís­
bendingar um annað en áfram­
haldandi vöxt grænmetisfæðis og
verður til framtíðar áhugavert að
sjá hvort mögulegur vöxtur verði
fyrst og fremst innan núverandi
markhóps eða hvort neysluhópur­
inn muni breikka, þannig að græn­
metisfæði verði algengara meðal
karla og þeirra sem tilheyra eldri
kynslóðum. Spurningin er hvort
grænkerabylting sé í vændum?
2 8 . Á G Ú S T 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R8 MARKAÐURINN
2
8
-0
8
-2
0
1
9
0
5
:1
1
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
3
A
5
-B
9
8
8
2
3
A
5
-B
8
4
C
2
3
A
5
-B
7
1
0
2
3
A
5
-B
5
D
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
0
s
_
2
7
_
8
_
2
0
1
9
C
M
Y
K