Fréttablaðið - 04.09.2019, Blaðsíða 26

Helgi Vífill
Júlíusson
SKOÐUN
Skotsilfur Eftirspurn eftir bílum dregst saman
Agnar Tómas
Möller
forstöðumaður
skuldabréfa
hjá Júpiter
Í byrjun sumars mátti gæta nokkurs titrings og óvissu á innlendum mörkuðum. WOW air fallið og Icelandair í erfiðleikum með að vinna sig út úr kyrrsetningu Boeing
MAX vélanna. Hagvaxtarspár voru
fremur svartsýnar, krónan að
veikjast og verðbólguvæntingar á
skuldabréfamarkaði fjarlægðust
verðbólgumarkmið. Nú í lok sum-
ars er staðan önnur. Hagvaxtarspár
hafa verið uppfærðar upp á við og
greiningaraðilar eru minna svart-
sýnir. Þá hafa verðbólguvæntingar
þokast á ný í átt að markmiði sam-
fara því sem ró er að færast yfir
markaði og krónan helst nokkuð
stöðug. Það má því með sanni segja
að jákvæður meðbyr hafi fylgt
nýskipuðum seðlabankastjóra
sem tók við embætti í ágúst síðast-
liðnum.
Í dag eru stýrivextir 3,5 prósent,
sem eru lágir vextir í sögulegu
samhengi en háir vextir miðað
við erlenda stýrivexti og langtíma
vaxtamunur á bilinu 2 til 4,5 pró-
sent við flest önnur þróuð ríki. Það
er þó margt sem bendir til þess að
hinir íslensku stýrivextir muni þok-
ast enn neðar á næstu misserum.
Í fyrsta lagi má nefna að þótt
nýbirtar tölur (og leiðréttar) um
landsframleiðslu máli mynd af
hagkerfi sem byrjað er að hægja
nokkuð á sér, virðist lending hag-
kerfisins ætla að verða mjúk þar
sem minnkandi innf lutningur og
sterkur vöruútf lutningur er að
þrýsta viðskiptaafgangi upp á nýjan
leik, yfir 4 prósent á ársgrundvelli á
fyrri helmingi árs, og erlend staða
þjóðarbúsins heldur áfram að vaxa,
nú yfir 20 prósent af landsfram-
leiðslu.
Í öðru lagi virðist sem svo að lítil
hætta sé á verulegu gengisfalli þrátt
fyrir þá miklu aðlögun sem hagkerf-
ið hefur gengið í gegn um undan-
farið. Þótt rúmlega 100 milljarðar
hafi leitað út úr hagkerfinu fyrstu
sjö mánuði ársins í formi hreinnar
erlendrar verðbréfafjárfestingar,
verður „einungis“ 5 prósent veik-
ing krónunnar að teljast mikið
styrkleikamerki fyrir íslenska hag-
kerfið þegar stærsta útf lutnings-
grein þjóðarbúsins lendir í miklum
áföllum á sama tíma og innlendir
lífeyrissjóðir og erlendir fjárfest-
ingarsjóðir f lytja umtalsverða fjár-
muni út úr hagkerfinu.
Í þriðja lagi fara verðbólgukraftar
hnígandi ef marka má nýjustu verð-
mælingu Hagstofunnar. Í nýbirtri
verðbólgumælingu ágústmán-
aðar er verðhjöðnun að mælast að
undanskildum áhrifum útsöluloka.
Virðist sem svo að verðbólgan fara
þverrandi. Það, ásamt hinum sterku
verðhjöðnunarkröftum sem eru
að magnast upp í Asíu og Evrópu,
bendir til þess að verðbólga fari í,
og líklega undir, verðbólgumark-
mið Seðlabankans áður en langt
um líður.
Í ljósi þeirrar stöðu sem að ofan er
lýst, ætti Seðlabankinn að geta beitt
vaxtatækinu nokkuð óhindrað til
að örva hagkerfið á næstu misserum
gerist þess þörf, bæði til að lækka
fjármagnskostnað heimila og fyrir-
tækja, sem og til að gera arðbærar
fjárfestingar meira aðlaðandi. Það
er hins vegar ákaflega óheppilegt að
margt bendir til þess að þrátt fyrir
lækkandi stýrivexti muni lánakjör
bankanna til fyrirtækja þrýstast
upp á komandi vetri. Bæði er það
tilkomið vegna hás kostnaðar í
bankakerfinu, íþyngjandi skatt-
heimtu og hárra kvaða um bindingu
eigin- og lausafjár. Einnig hefur álag
á sértryggð skuldabréf, þau skulda-
bréf sem komast næst ríkisbréfum í
öryggi og seljanleika, nær tvöfaldast
og því munu há fjármögnunarkjör
bankanna á skuldabréfamarkaði
einnig endurspeglast í hækkandi
kjörum til fyrirtækja.
Eitt mikilvægasta verk Seðla-
bankans og stjórnvalda á komandi
vetri er að smyrja hjól fjármagns-
markaðarins. Skattlagning og lausa-
og eiginfjárkröfur bankanna þurfa
að vera meira til samræmis við það
sem gerist erlendis, hvetja þarf inn-
lán, hvort sem heldur í bankakerf-
inu eða í Seðlabankanum, til að leita
í arðsamari fjárfestingar og síðast
en ekki síst þurfa bankarnir sjálfir
að gera rekstur sinn hagkvæmari.
Nú loksins þegar hillir undir lok
„Vaxtaparadísar Norðursins“ væri
verulega sorglegt ef heimili og fyrir-
tæki fengju ekki að njóta.
Á grænni grein
Eitt mikilvægasta
verk Seðlabankans
og stjórnvalda á komandi
vetri er að smyrja hjól
fjármagnsmarkaðarins.
Það er mikilvægt að selja Flugstöð Leifs Eiríkssonar. Stjórnmálamenn, sama í
hvaða f lokki þeir standa, eiga að
geta komið sér saman um að í það
minnsta hluti af rekstri f lugvallar-
ins verði í höndum einkaaðila.
Tvær ástæður eru fyrir því. Ann-
ars vegar er áformað að fjárfesta
fyrir liðlega 91 milljarð króna á
næstu þremur árum til að stækka
völlinn. Það eru háar fjárhæðir sem
ríkið gæti nýtt með skynsamari
hætti. Auk þess eru fjárfestingar í
ferðaþjónustu áhættusamar eins og
dæmin sanna og óvarlegt að hætta
opinberu fé í uppbygginguna.
Hins vegar er stór hluti, eða 40
prósent, af farþegum flugvallarins
einungis að millilenda. Þeir fara því
ekki inn í landið. Stjórnmálamenn
eiga því ekki að f lokka alla Leifs-
stöð sem mikilvægan samfélags-
legan innvið. Sá hluti f lugvallar þar
sem útlendingar, sem til dæmis eru
á leið frá New York til Parísar, bíða
eftir tengiflugi er ekki mikilvægur
samfélagslegur innviður.
Þar fyrir utan gætu tæknifram-
farir í f lugi gert það að verkum að
minni og hagkvæmari f lugvélar
hætti að millilenda í Kef lavík því
að drægnin verði orðin meiri. Það
væri blóðtaka fyrir reksturinn og
skattgreiðendur sætu eftir með
sárt ennið.
Það er eins og Sigurður Ingi
Jóhannsson samgönguráðherra
hafi ekki haft það í huga þegar
hann sagði við Ríkisútvarpið á
sunnudaginn að Framsóknarmenn
vildu að mikilvægir innviðir eins og
Leifsstöð væru í eigu ríkisins.
Hann sagði sömuleiðis að það
væri ekki í stjórnarsáttmála að selja
f lugvöllinn. Aðstæður í efnahags-
lífinu voru hins vegar með öðrum
hætti þegar ríkisstjórnarf lokk-
arnir komu sér saman um helstu
atriði. Það er eðlilegt við upphaf
samdráttarskeiðs í efnahagslífinu
að tekið sé til alvarlegrar skoðunar
hvað megi betur fara í ríkisrekstr-
inum.
Ísland yrði ekki eyland ef Leifs-
stöð yrði seld. Við yrðum þar í
góðum hópi. Ríf lega helmingur
f lugvalla innan Evrópusambands-
ins er annaðhvort að mestu eða að
öllu leyti í eigu einkaaðila, sam-
kvæmt samantekt ACI, Alþjóða-
samtaka f lugvalla.
Það væri hyggilegast að selja
Leifsstöð að fullu enda er um
áhættusaman rekstur að ræða sem
færi betur í höndum einkaaðila.
Við það mætti losa um umtalsvert
fjármagn sem nýta má með betri
hætti. Ef það er ekki hægt að hefja
viðræður um það hlýtur að vera
hægt að gera málamiðlun og selja
hluta hans. Það eru miklir fjár-
munir í húfi.
Samgönguráðherra endurskoði hug sinn gagnvart Leifsstöð
Vinnuvél stendur við hlið haugs af pressuðum bílum. Eftirspurn eftir bílum hefur dregist saman á heimsvísu, sér í lagi í Kína þar sem samdráttur-
inn er sögulegur. Ein af ástæðunum er sú að kínversk stjórnvöld hafa dregið úr ívilnunum fyrir sölu raf bíla. NORDICPHOTOS/GETTY
Dýrt gildismat
Gildi hefur beitt
sér með virkum
hætti til að
framfylgja
hluthafastefnu
sinni, nú síðast
þegar sjóðurinn
seldi nær allan hlut sinn í Brimi.
Fyrir eignarhlutinn í Brimi fékk
Gildi, en eignastýringu sjóðsins
er stýrt af Davíð Rúdólfssyni,
meðal annars hluta af bréfum
FISK í Högum en sjóðurinn hafði
áhyggjur af stjórnarháttum í
útgerðarfélaginu. Frá því að
gengið var frá viðskiptunum
hefur gengið í Högum lækkað um
3 prósent á meðan Brim hefur
hækkað um 11 prósent. Áhersla
Gildis á góða stjórnarhætti kann
því hafa verið dýru verði keypt.
Á afturfótunum
Stundum gengur
allt á aftur
fótunum. Því
hefur Bogi Nils
Bogason, for-
stjóri Icelandair,
fengið að kynn-
ast. Flugfélagið
helmingaði starfshlutfall 141
flugmanns og flugstjóra í fjóra
mánuði á föstudag. Það eru
verðmyndandi upplýsingar enda
hækkaði markaðsvirðið í kjöl-
farið um fimm prósent. Vandinn
er að fjölmiðlar voru einungis
upplýstir um niðurskurðinn en
ekki Kauphöllin. Fjárfestar sátu
því ekki við sama borð. Daginn
áður varð Icelandair að upplýsa
að varaformaður stjórnar hefði
ekki keypt í fyrirtækinu fyrir 77
milljónir, eins og tilkynnt var,
heldur var hann einungis að færa
eignarhlut sinn á milli félaga.
Dýr leiga
Sjóðurinn Horn III keypti 40 pró-
senta hlut í bílaleigunni Hertz fyrir
1,16 milljarða 2018. Verðmæti
hlutafjár félagsins var því 2,9 millj-
arðar eða sem nam þreföldu eigin
fé og 30-földum hagnaði ársins
2017. Hertz tapaði
82 milljónum á
síðasta ári og
salan dróst
saman í takt við
gang ferðaþjón-
ustunnar. Segja
má að eigendur
Hertz, þar á meðal Sigfús B. Sig-
fússon, hafi selt fyrir gott verð á
góðum tíma. Og öfugt, að Horn
hafi keypt á röngum tíma.
4 . S E P T E M B E R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R10 MARKAÐURINN
0
4
-0
9
-2
0
1
9
0
5
:3
8
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
3
B
4
-7
E
6
C
2
3
B
4
-7
D
3
0
2
3
B
4
-7
B
F
4
2
3
B
4
-7
A
B
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
0
s
_
3
_
9
_
2
0
1
9
C
M
Y
K