Morgunblaðið - 20.08.2019, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 2019
Hjólandi Góður leikvöllur er við Austurbæjarskóla, m.a. til að hjóla.
Eggert
Um miðbik sumars
birtist grein í Morg-
unblaðinu eftir for-
mann Framsóknar-
flokksins, Sigurð Inga
Jóhannsson, undir
sólríkri fyrirsögn: Af
stjórnmálum og sól-
skini.
Greinin er skrifuð
rétt eftir að ríkis-
stjórnin hafði skýrt
frá undanhaldi sínu í „hráakjöts-
málinu“, að hún hygðist ekki verða
við áskorunum um að taka þetta
umdeilda mál upp á nýjum for-
sendum gagnvart EES og setja
skorður við innflutningi á hráu
kjöti. Þessu var, sem frægt varð
að endemum, lýst yfir á hlaðinu á
Keldum, Tilraunastöð Háskólans í
meinafræði, þaðan sem helst hafa
borist varnaðarorð um innflutning
á búfénaði og hráu kjöti um ára-
tuga skeið og hefur þar óspart
verið vísað til reynslu sögunnar.
Það er önnur saga en kannski þó
ekki alveg!
Undanhald kynnt
sem stórsókn
Eftir fréttamannafundinn á
Keldum fengum við að kynnast
samræmdu göngulagi ráðherra
ríkisstjórnarinnar því nú tóku að
birtast samhljóma greinar frá
þeim um að Ísland yrði gert að
öruggasta landi í heimi hvað varð-
ar fjölónæmar bakteríur og lág-
markslyfjagjöf, með öðrum orðum
Ísland yrði gert að því sem það
þegar er en með því að draga úr
vörnunum!
Í sólarhugvekju formanns
Framsóknarflokksins var þetta
orðað á eftirfarandi hátt og minnt
á í framhjáhlaupi að þessi ein-
stæða framfarasókn
væri Framsóknar-
flokknum sérstaklega
að þakka.
„Og hvað gerðum
við í Framsókn?“
Gefum nú Sigurði
Inga orðið: „Það hefur
auðvitað verið tekist á
á Alþingi eins og heil-
brigt verður að telj-
ast. Eitt af þeim mál-
um sem mjög hafa
brunnið á okkur í
Framsókn er hið svokallaða hráa
kjöts-mál þar sem íslenska ríkið
hafði verið dæmt til að afnema
frystiskyldu á innfluttu kjöti. Og
hvað gerðum við í Framsókn í
þeirri stöðu? Við hófum sókn og
börðumst fyrir því að Ísland yrði
fyrsta landið í heiminum til að
banna dreifingu á matvælum sem
innihalda tilgreindar sýklalyfja-
ónæmar bakteríur. Þessi sókn
okkar snýst um sérstöðu íslensks
landbúnaðar sem skapar einstaka
stöðu okkar hvað varðar lýðheilsu
en sýklalyfjaónæmi er ásamt
loftslagsbreytingum helsta ógn við
líf og heilsu manna og dýra í heim-
inum.
Í þessu máli sýndum við svo
ekki verður um villst að við erum
framsækinn og framsýnn flokkur.
Fyrir örfáum misserum, jafnvel
mánuðum, hefði ekki verið jarð-
vegur fyrir slíkar ákvarðanir en
með því að beita kröftum okkar til
að gefa vísindamönnum hljóm-
grunn, til dæmis með fjölmennum
fundi í vetur, hefur almenningur
vaknað til vitundar um gæði ís-
lensks landbúnaðar og einstaka
stöðu Íslands í heiminum.“
Ekki jarðvegur?
Við þessa framsetningu er
margt að athuga. Í fyrsta lagi má
spyrja hvort formaður Fram-
sóknarflokksins telji virkilega að
ekki hafi verið jarðvegur fyrir því
á Íslandi að sporna gegn því, með
öllu því eftirliti sem koma mætti
við, að hér á landi væri dreift mat-
vælum með „tilgreindar sýkla-
lyfjaónæmar bakteríur“. Spurn-
ingin hefur alltaf snúist um það
hvernig þetta skuli gert, ekki
hvort. Eftir að innflytjendur fengu
því framgengt eftir málsókn á
hendur íslenska ríkinu að skorður
við innflutningi skyldu teljast í
bága við EES-samninginn og því
ólöglegar voru margir á þeirri
skoðun að taka ætti málið upp á
nýjum forsendum gagnvart EES. Í
þeim samningi er nefnilega að
finna ákvæði þess efnis að heil-
brigðissjónarmið standi ofar við-
skiptahagsmunum og á þeim
grunni mætti krefjast endurupp-
töku málsins. Nýjar aðstæður
væru komnar upp eftir að ljóst
varð hver heilbrigðisvá fjölónæmar
bakteríur í matvöru væru að verða
víða um lönd. Fyrir þessu sjónar-
miði hefur mjög eindregið talað
Guðni Ágústsson, fyrrverandi
landbúnaðarráðherra og formaður
Framsóknarflokksins fyrr á tíð.
Kostuleg kynning
á fundarniðurstöðum!
Og kemur þar að hinni vægast
sagt undarlegu kynningu formanns
Framsóknarflokksins á „fjölmenn-
um fundi“ sem flokkurinn efndi til
og gefið hefði „vísindamönnum
hljómgrunn“ í þessari umræðu.
Ég get borið vitni um að fundur-
inn sem hér um ræðir, og var
haldinn á Hótel Sögu hinn 21.
febrúar síðastliðinn, var fjöl-
mennur og hann gaf vísindamönn-
um vissulega góðan vettvang til að
kynna rannsóknir sínar og niður-
stöður.
En hverjar voru þær? Um
þennan þátt málsins ræddu eink-
um þeir Lance Price, prófessor við
George Washington-háskóla í
Bandaríkjunum, og Karl G. Krist-
insson, prófessor við Háskóla Ís-
lands og yfirlæknir við sýklafræði-
deild Landspítalans.
Mér er minnisstætt að banda-
ríski vísindamaðurinn var spurður
hvað hann helst vildi ráðleggja ís-
lenskum stjórnvöldum í þessum
efnum. Hann svaraði því til að Ís-
lendingar ættu að gera allt sem í
þeirra valdi stæði til þess að halda
í þá öfundsverðu stöðu sem þeir
væru í með ströngum takmörk-
unum á innflutningi á hráu kjöt-
meti. Karl G. Kristinsson tók í
sama streng á svipuðum forsend-
um og hann oft hafði gert áður.
Almennt heyrði ég ekki betur en
að þetta væri tónninn í fundar-
mönnum, þar með talið ráðherran-
um sjálfum, formanni Fram-
sóknarflokksins!
Almennt varað við undanhaldi
Þessu fylgdu margir fram-
sóknarmenn eftir í blaðaskrifum.
Ég minnist til dæmis varnaðarorða
Höllu Signýjar Kristjánsdóttir,
þingkonu Framsóknarflokksins, og
Þórarins Inga Péturssonar, vara-
þingmanns flokksins, í grein sem
birtist á visir.is í byrjun maí þar
sem þau tóku undir málflutning
vísindamannanna á fundinum á
Hótel Sögu varðandi innflutning á
kjöti til Íslands: „Með því að opna
á innflutning á hráu kjöti, eins og
heildsalar og ákveðin stjórn-
málaöfl þeim hliðholl hafa krafist,
væru íslensk stjórnvöld einfald-
lega að gera tilraun sem allar lík-
ur eru á að endi illa. Varðar það
bæði sýkingar í matvælum og
einnig áður nefnt sýklalyfjaónæmi
sem virtar alþjóðlegar stofnanir
og vísindamenn telja að muni
draga fleiri jarðarbúa til dauða ár-
ið 2050 en ógnvaldurinn krabba-
mein. Viljum við slíka tilrauna-
starfsemi? Og vill verslunin
stunda slíka tilraunastarfsemi í
skiptum fyrir fleiri krónur í kass-
ann?“
Að sóla sig í boði
Sjálfstæðisflokksins?
Auðvitað er það gott og bráð-
nauðsynlegt að efla allt eftirlit
með hráu kjöti og matvöru al-
mennt, óháð því hvar hún er fram-
leidd. En því er ósvarað hvernig á
því stendur að stjórnvöld hafa
ekki döngun í sér til að standa
uppi í hárinu á heildsölum sem
farið hafa með lögsóknir á hendur
okkur, almenningi og skattgreið-
endum, til að brjóta varnarmúra
þjóðarinnar um viðkvæma inn-
lenda matvælaframleiðslu sem vís-
indamenn hafa sýnt fram á að er
frírri af sjúkdómum og sýkla-
lyfjum en nokkurs staðar á
byggðu bóli.
Er það Sjálfstæðisflokkurinn
sem stýrir hér för?
Er sólbað formanns Fram-
sóknarflokksins í boði hans?
Eftir Ögmund
Jónasson » Því er ósvarað
hvernig á því stend-
ur að stjórnvöld hafa
ekki döngun í sér til að
standa uppi í hárinu á
heildsölum sem farið
hafa með lögsóknir á
hendur okkur, almenn-
ingi og skattgreið-
endum.Ögmundur Jónasson
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður og ráðherra.
Sigurður Ingi sólar sig
Andstaða við þriðja
orkupakkann er mikil
meðal landsmanna,
ekki síst meðal kjós-
enda stjórnarflokk-
anna. Málið hefur
verið mikið rætt en
svo virðist sem um-
ræðan á þingi og í
samfélaginu hafi ein-
ungis skilað vaxandi
andstöðu við orku-
pakkann.
Varla ætla stjórnarþingmenn
að berjast fyrir tillögu sem flestir
kjósenda þeirra og einörðustu
stuðningsmenn eru algerlega
andvígir?
Betra væri að breyta tillögunni
þannig að hún mæti ekki bara
vilja Noregs, Liechtenstein og
ESB til að taka þriðja orkupakk-
ann inn í EES-samninginn heldur
einnig óskum meirihluta þjóðar-
innar um að Ísland verði undan-
þegið orkupakkanum.
Núverandi þingsályktun um
þriðja orkupakkann orðast svo:
„Alþingi ályktar að heimila
ríkisstjórninni að staðfesta fyrir
Íslands hönd ákvörðun sameig-
inlegu EES-nefndarinnar nr. 93/
2017 frá 5. maí 2017 um breyt-
ingu á IV. viðauka (Orka) við
EES-samninginn frá 2. maí 1992,
og fella inn í samninginn eftirfar-
andi gerðir:“
Í framhaldi þessarar máls-
greinar kemur upptalning á gerð-
unum sem eru átta talsins. Eins
og sjá má er ályktunin án nokk-
urs fyrirvara og það hefur valdið
áhyggjum. Verði hún
samþykkt óbreytt
fær ríkisstjórnin leyfi
til að staðfesta um-
rædda ákvörðun
sameiginlegu
EES-nefndarinnar
um að taka þriðja
orkupakkann inn í
EES-samninginn. Þá
þarf bara undirritun
utanríkisráðherra og
forseta Íslands en að
því loknu er Ísland
orðið skuldbundið að
þjóðarrétti til að innleiða allan
þriðja orkupakkann í landslög –
undanbragðalaust.
Áform stjórnvalda um að inn-
leiða pakkann með einhliða fyrir-
vörum um að hingað komi ekki
sæstrengur eru án fordæma og
skapa lagalega óvissu sem hags-
munaaðilar gætu látið reyna á
fyrir dómi. Ekki er hægt að segja
fyrirfram hvernig slík dómsmál
færu en bótakröfur á hendur rík-
inu gætu numið milljörðum. Lög-
menn hafa skrifað greinar í
Morgunblaðið til að benda á
þessa hættu.
Alþingi hefur það í valdi sínu
að bæta einu skilyrði við orðalag
þingsályktunarinnar þannig að
Alþingi heimili ríkisstjórn að
staðfesta ákvörðun sameiginlegu
EES-nefndarinnar um að þriðji
orkupakkinn verði hluti af EES-
samningnum en aðeins að því
skilyrði uppfylltu að sameiginlega
EES-nefndin hafi áður veitt Ís-
landi undanþágu frá því að inn-
leiða pakkann.
Tillagan gæti orðast svo eftir
breytingu:
„Alþingi ályktar að heimila
ríkisstjórninni að staðfesta fyrir
Íslands hönd ákvörðun sameigin-
legu EES-nefndarinnar nr. 93/
2017 frá 5. maí 2017 um breyt-
ingu á IV. viðauka (Orka) við
EES-samninginn frá 2. maí 1992
með því skilyrði að sameiginlega
EES-nefndin hafi áður staðfest
að gerðir 2009/72/EB, 713/2009,
714/2009 og 543/2013 taki ekki
gildi á Íslandi. Að því skilyrði
uppfylltu heimilar Alþingi ríkis-
stjórninni að fella inn í samning-
inn eftirfarandi gerðir:“
Væri þannig breytt tillaga sam-
þykkt af Alþingi væri ríkisstjórn
Íslands og sameiginlegu EES-
nefndinni gefinn kostur á að leysa
vandamálið á ásættanlegan hátt
fyrir alla aðila án frekari aðkomu
Alþingis.
Í ljósi yfirlýsinga orkumála-
ráðherra EES og fulltrúa EFTA-
ríkjanna um að orkupakkinn hafi
litla þýðingu á Íslandi er allt eins
líklegt að sameiginlega EES-
nefndin veiti Íslandi undanþág-
una. Þriðji orkupakkinn tæki þá
gildi á EES-svæðinu en Ísland
væri undanþegið innleiðingu hans.
Fáist undanþágan hins vegar ekki
kæmi málið einfaldlega aftur til
Alþingis.
Eftir Frosta
Sigurjónsson » Lausnin getur falist
í því að bæta einu
skilyrði inn í þings-
ályktunina.
Frosti Sigurjónsson
Höfundur er rekstrarhagfræðingur
og fv. þingmaður.
Það er hægt að leysa
orkupakkahnútinn